Tsunami

fala na oceanie, wywołana nagłym przemieszczeniem dużych mas wody

Tsunami (jap. 津波 tsunami; pol. fala portowa (tsu – port, przystań; nami – fala)) – fala oceaniczna, wywołana podwodnym trzęsieniem ziemi, wybuchem wulkanu, osuwiskiem ziemi lub cieleniem się lodowców, rzadko w wyniku upadku meteorytu.

Animacja przedstawiająca tsunami po trzęsieniu ziemi na Oceanie Indyjskim w 2004
Mapa przedstawiająca rozchodzenie się tsunami w czasie wyrażonym w godzinach po trzęsieniu ziemi w Chile w 1960
Tsunami w Tajlandii, grudzień 2004

Fale rozchodzą się pierścieniowo od miejsca jej wzbudzenia. Na pełnym morzu przejście fali tsunami, poruszającej się z wielką prędkością (do 900 km/h), może być nawet niezauważone, ponieważ długość tych fal dochodzi do kilkuset kilometrów, ale ich wysokość nie przekracza kilkudziesięciu centymetrów. Dopiero w strefie brzegowej fala ulega spiętrzeniu i może osiągnąć wysokość kilkudziesięciu metrów niszcząc nadbrzeżne miejscowości. Najczęściej występuje w basenie Oceanu Spokojnego. Może osiągać brzeg jako: łamiąca się fala, ściana wody (gdy jest przed złamaniem), zalanie podobne do przypływu (gdy złamie się już w drodze).

Rodzaje tsunami edytuj

Wyróżnia się trzy rodzaje tsunami:

  1. lokalne – miejsce wzbudzenia fali znajduje się blisko wybrzeża, a czas jej przybycia wynosi do pół godziny;
  2. regionalne – fale mogą zagrozić większemu obszarowi przybrzeżnemu. Czas przybycia do 5 godzin od wzbudzenia.
  3. ponadregionalne (pacyficzne) – mogą objąć wiele obszarów po obu stronach Pacyfiku. Czas przybycia fali od kilku do kilkunastu godzin w zależności od odległości wzbudzenia.

Historyczne tsunami edytuj

Tsunami od najnowszych wystąpień po najstarsze:

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Silne trzęsienie ziemi i fala tsunami w Japonii. Forsal.pl, 2011. [dostęp 2011-03-14]. (pol.).
  2. Miller, Don J.: Giant Waves in Lituya Bay, Alaska; USGS PP 354-C. Steven Dutch, Natural and Applied Sciences, University of Wisconsin - Green Bay, 1960. [dostęp 2014-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-18)]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Polskojęzyczne

Materiały z Akademickiej Telewizji Naukowej – ATVN.pl

Obcojęzyczne