Samuel Beckett

irlandzki dramaturg, prozaik i eseista, noblista

Samuel Barclay Beckett (ur. 13 kwietnia[1] lub 13 maja 1906[2] w Foxrock, zm. 22 grudnia 1989 w Paryżu) – irlandzki dramaturg, prozaik i eseista, tworzący początkowo w języku angielskim, a od 1945 – francuskim[3]. Jeden z twórców teatru absurdu. Jego powieści są pozbawiane tradycyjnej narracji, utrzymane w klimacie skrajnego pesymizmu i podkreślające bezsens ludzkiej egzystencji. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1969[4].

Samuel Beckett
Andrew Belis
Ilustracja
Samuel Beckett (1977)
Imię i nazwisko

Samuel Barclay Beckett

Data i miejsce urodzenia

13 kwietnia 1906
Foxrock

Data i miejsce śmierci

22 grudnia 1989
Paryż

Narodowość

irlandzka

Język

angielski, francuski

Alma Mater

Kolegium Trójcy Świętej w Dublinie

Dziedzina sztuki

dramat, powieść, esej

Ważne dzieła
podpis
Odznaczenia
Krzyż Wojenny 1939–1945 (Francja) Medal Ruchu Oporu (Francja)
Nagrody

Nagroda Nobla w dziedzinie literatury

Grób pisarza na paryskim cmentarzu Montparnasse (2022)

Życiorys

edytuj

Urodził się na przedmieściach Dublina w rodzinie protestanckiej, jednak w dorosłym życiu stał się agnostykiem[5]. Studiował filologię romańską w Trinity College, gdzie potem przez jakiś czas wykładał, jednak Irlandia, atmosfera domu rodzinnego, potem zaś śmierć ojca (1933) doprowadziły go do depresji nerwowej i ostatecznie osiadł w Paryżu[3]. Brał czynny udział we francuskim ruchu oporu[6]. W 1969 został uhonorowany literacką Nagrodą Nobla, której nie odebrał osobiście[6].

Postać ojca pojawia się w jego utworach mityzowana lub nawet deifikowana, matka zaś w kontekście gorzkim i ironicznym (w życiu była zimną bigotką).

Na studiach Becketta fascynowała filozofia: Kartezjusza, George’a Berkeleya, Henriego Bergsona, Arthura Schopenhauera, Giambattisty Vica; klasyka francuska i włoska, poezja francuska takich poetów jak: Charles Baudelaire, Arthur Rimbaud, Guillaume Apollinaire, Marcel Proust. Inspirował się także twórczością Dantego. Był sekretarzem i pomocnikiem Jamesa Joyce’a[7].

Beckett swoje dzieła tłumaczył z angielskiego na francuski i odwrotnie. Tłumaczenia te były dość swobodne, w związku z czym różne wersje językowe zawierają pewne różnice. Zadebiutował na scenie w 1953, sztuką Czekając na Godota[7]. Oprócz sztuk teatralnych pisał słuchowiska radiowe, spektakle telewizyjne, a nawet scenariusz filmowy. Niektóre sztuki reżyserował samodzielnie[6].

Był bardzo aktywny społecznie oraz politycznie – występował przeciwko totalitaryzmowi; ostro przeciwstawiał się prześladowaniom politycznym na świecie; wspierał także więźniów politycznych. Nie wyrażał zgody na wystawienie swoich sztuk w Republice Południowej Afryki w czasach apartheidu; protestował także przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce[3].

W twórczości zajmowały go głównie kwestie egzystencjalne, problemy etyczne i poznawcze. Bohaterowie jego dzieł zadają sobie pytania zasadnicze o sens życia oraz o miejsce człowieka na ziemi (podobnie jak u Alberta Camusa, czy Antona Czechowa).

Dzieła

edytuj
  • Sztuka bez Aktu (z butelką)
  • Whoroscope (1930)
  • Proust (1931)
  • Sen o kobietach pięknych i takich sobie (1932)
  • Murphy (1938)
  • Watt (1953)
  • Molloy (1951)
  • Malone umiera (1951)
  • Nienazywalne (1953)
  • Bez (1969)
  • także nowele (polskie wydanie 1973)
  • Towarzystwo (1980)

Dramaty

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Błoński i Kędzierski 1982 ↓, s. 115.
  2. Cronin 1997 ↓.
  3. a b c Antoni Libera, Samuel Beckett. Pisarz, człowiek, dzieło., „Ethos” (8), 1989, s. 116-129, ISSN 0860-8024.
  4. Samuel Beckett [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2024-07-11] (pol.).
  5. David Hulme, Why Suffering? [online], www.vision.org, 2010 [dostęp 2023-09-15] (ang.).
  6. a b c Antoni Libera, Godot i jego cień, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2019, ISBN 9878306035322.
  7. a b Samuel Beckett. Kronikarz biedy i absurdu – Historia – polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2023-02-02] (pol.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj