Ryszard Przelaskowski
Ryszard Przelaskowski (ur. 9 września 1903 w Wilnie, zm. 11 lutego 1971 w Warszawie) – polski historyk, archiwista, bibliotekarz.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
9 września 1903 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
11 lutego 1971 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
historyk, archiwista, bibliotekarz |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujUrodził się w inteligenckiej rodzinie Napoleona i Wiktorii ze Szpilewskich. Miał siostrę Benignę (ur. 1904). Od 1912 uczył się w gimnazjum w Mińsku. Był harcerzem (zastępowym drużyny harcerskiej, członkiem Mińskiego Plutonu Harcerskiego[1][2]) oraz członkiem POW, a w czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 – łącznikiem[3]. Maturę zdał w 1921 w Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie. W 1924 ukończył studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. Na podstawie pracy Sejm Warszawski roku 1825 uzyskał stopień doktora.
W latach 1924–1935 pracował w Archiwum Akt Dawnych w Warszawie jako zastępca dyrektora Kazimierza Konarskiego, z którym podejmował liczne prace i inicjatywy archiwalne. Był autorem ważnej rozprawy Program prac wewnętrznych w archiwach nowożytnych (1935). Opracowywał też zespoły archiwalne, sporządzając do nich pomoce informacyjne.
W 1929 otrzymał roczne stypendium rządu francuskiego, które zaowocowało kilkoma rozprawami historycznymi i archiwalnymi.
W latach 1936–1939, pracując jako kustosz, był nieformalnym zastępcą Adama Englerta, dyrektora Archiwum Miejskiego m.st. Warszawy.
W sierpniu 1939 objął stanowisko wicedyrektora Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy. Z wielkim zaangażowaniem bronił zbiory i personel przed represjami okupanta w czasie II wojny światowej, co doprowadziło do usunięcia go ze stanowiska. W 1945 ponownie powołano go do pełnienia funkcji dyrektora Biblioteki. W 1949 odsunięto go od pracy w bibliotekarstwie.
W latach 1950–1952 pracował w Naczelnej Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków, w latach 1952–1957 w Centralnym Instytucie Dokumentacji Naukowo-Technicznej, następnie związał się z Polską Akademią Nauk.
Ryszard Przelaskowski zajmował się dziejami bibliotek warszawskich (m.in.): Warszawska Biblioteka Publiczna w okresie okupacji (1961), opracował także dzieło (z Jadwigą Ćwekową): Polskie biblioteki naukowe. Zarys problematyki (1972). Działał w towarzystwach naukowych.
Był dwukrotnie żonaty: z Janiną Słowikówną i Janiną z Adamowiczów Wisznicką.
Zmarł 11 lutego 1971 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Stare Powązki (kwatera 217-6-17,18)[4].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Złoty Krzyż Zasługi (1958)[5]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (22 grudnia 1954)[6]
Przypisy
edytuj- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 84 (1920), Warszawa: Archiwum Akt Nowych.
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 117 (1921), Warszawa: Archiwum Akt Nowych.
- ↑ Konarski 1985 ↓, s. 720.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: EUGENJA SŁOWIKÓWNA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-05].
- ↑ Odznaczenia na jubileusz Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy. „Bibliotekarz”. Rok XXV (Nr 4), s. 128. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. [dostęp 2023-03-10].
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 14, poz. 141 Uchwała Rady Państwa z dnia 22 grudnia 1954 r. nr 0/985 na wniosek Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.
Bibliografia
edytuj- Stanisław Konarski: Przelaskowski Ryszard. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 28. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985, s. 720–722.
- Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. 1, 1918–1984, Warszawa – Łódź 1988.