Sándor Szokolay (ur. 30 marca 1931 w Kunágota[1][2], zm. 8 grudnia 2013 w Sopronie[3][4]) – węgierski kompozytor.

Sándor Szokolay
Ilustracja
Sándor Szokolay, 2008
Data i miejsce urodzenia

30 marca 1931
Kunágota

Pochodzenie

węgierskie

Data i miejsce śmierci

8 grudnia 2013
Sopron

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor

Życiorys

edytuj

Studiował w Akademii Muzycznej w Budapeszcie u Ferenca Szabó (1950–1952) i Ferenca Farkasa (1952–1956), dyplom uzyskał w 1957 roku[1][2]. Od 1952 do 1955 roku był nauczycielem w Tóth Aladár Zeneiskola[2]. W latach 1955–1959 pracował w Magyar Rádió[1][2]. Od 1959 roku był wykładowcą Akademii Muzycznej w Budapeszcie, w latach 1966–1994 zatrudniony był na stanowisku profesora kompozycji[1][2].

Otrzymał nagrodę im. Erkela (1960, 1965) i nagrodę Kossutha (1966)[1][2]. W 1976 roku uhonorowany tytułem Zasłużonego Artysty (Érdemes Művésze díj), a w 1986 roku Wybitnego Artysty (Kiváló Művésze-díj)[2]. W 1987 roku otrzymał nagrodę im. Bartóka-Pásztory[1][2]. W 2001 roku odznaczony został Łańcuchem Korwina[4].

Twórczość

edytuj

Po początkowych zainteresowaniach muzyką instrumentalną zwrócił się w stronę twórczości dramatycznej[1]. Swoją działalnością przerwał trwającą od dłuższego czasu stagnację w węgierskiej muzyce operowej[1]. Pierwsze dzieła operowe Szokolaya cechują się rozmachem i ładunkiem emocjonalnym, podkreślanym przez mocne kontrasty i wykorzystanie różnorodnych elementów stylistycznych. W kolejnych zwracał się stopniowo w kierunku większej refleksyjności i stonowania ekspresyjności[1]. Przez pewien czas wzbogacał swój język dźwiękowy swobodnie wykorzystywanymi elementami dodekafonii, w swoich późnych dziełach trzymał się jednak w ramach systemu dur-moll, służącemu uwypukleniu wyrazistości melodyki i prowadzenia linii wokalnej[1]. W utworach instrumentalnych posługiwał się tradycyjnymi formami takimi jak koncert i symfonia[1].

Wybrane kompozycje

edytuj

(na podstawie materiałów źródłowych)[1][2]

Utwory orkiestrowe

  • Concert rondo na fortepian i smyczki (1955)
  • Koncert skrzypcowy (1957)
  • Koncert fortepianowy (1958)
  • Ballada sinfonica (1968)
  • Koncert na trąbkę i orkiestrę (1968)
  • Archaikus nyitány (1977)
  • Rapszódia na orkiestrę kameralną (1978)
  • Koncertino na flet altowy, flet, flet piccolo, smyczki i klawesyn (1981)
  • Koncert na orkiestrę (1982)
  • Dublin Concert na skrzypce i zespół instrumentów (1991)
  • Ergo sum (1994)
  • 3 symfonie (I 1997, II 1998, III „Symphonia Ungarorum” na sopran, bas, chór i orkiestrę 1999)

Utwory kameralne

  • Gyermek-kvartett na 2 skrzypiec, wiolonczelę i fortepian (1954)
  • Sonata na skrzypce solo (1956)
  • 2 kwartety smyczkowe (I 1972, II 1982)
  • Sirató és kultikus tánc na cymbały, czelestę, fortepian i harfę (1974)
  • Miniature per ottoni na sekstet dęty blaszany (1976)
  • Alliterációk na kwintet dęty blaszany (1977)
  • Játek a hangközökkel na 5 duetów na cymbały (1978)
  • Sonata na wiolonczelę solo (1979)
  • Polimorfia na skrzypce, wiolonczelę i klawesyn lub fortepian (1980)
  • Hommage à Bartók na kwintet dęty blaszany (1981)
  • Gregorián változatok na kwintet dęty blaszany (1983)
  • Variáció egy sirató-dallamra na 6 perkusistów (1986)

Utwory na chór a cappella

  • Missa Pannonica (1985)
  • Az 56-os évre (1996)
  • Te Deum (1998)

Utwory wokalno-instrumentalne

  • A tűz márciusa na 6 głosów solowych, recytatora, chór i organy (1956)
  • Vizimesék na sopran, chór dziecięcy i orkiestrę kameralną (1957)
  • Világok vetélkedése na sopran, alt, baryton, chór i orkiestrę (1959)
  • Istár pokoljárása na sopran, alt, baryton, bas, chór i orkiestrę (1961)
  • Néger kantáta na alt, chór i orkiestrę (1962)
  • Deploration: Concerto da requiem na fortepian, chór i orkiestrę (1964)
  • Vitézi ének na alt, bas, chór męski i orkiestrę (1970)
  • Ódón ének na chór, instrumenty dęte drewniane, rogi, kotły, harfę i smyczki (1972)
  • Kantáta a gályarabok emlékére na recytatora, baryton, chór, organy i orkiestrę (1975)
  • Libellus ungaricus na sopran, alt, tenora, baryton, bas, chór, organy i orkiestrę (1979)
  • Confessio Augustana na baryton, chór, organy i orkiestrę (1980)
  • Luther-Kantate na baryton, chór, orkiestrę kameralną i organy (1983)
  • Aeternitas temporis na sopran i kwartet smyczkowy (1988)
  • Magyar zsoltár na sopran, alt, tenora, bas, chór i orkiestrę (1990)
  • Korál Requiem na bas, chór, organy i orkiestrę (1992)
  • Tanuságtétel na bas, chór, chór dziecięcy i organy (1992)

Opery

  • Vérnász (wyst. Budapeszt 1964)
  • Hamlet (wyst. Budapeszt 1968)
  • Sámson (wyst. Budapeszt 1973)
  • Ecce homo (wyst. Budapeszt 1987)
  • Szent Margit (wyst. Budapeszt 1995)

Balety

  • Orbán és as ördög (1958)
  • Az iszonyat balladája (1960)
  • Tetemrehivás (1971)
  • Az áldozat (1971)

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i j k l Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 10. Część biograficzna sm–ś. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2007, s. 247. ISBN 978-83-224-0866-7.
  2. a b c d e f g h i Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3561–3562. ISBN 0-02-865571-0.
  3. Meghalt Szokolay Sándor zeneszerző. origo.hu, 2013-12-08. [dostęp 2023-02-02]. (węg.).
  4. a b Szokolay Sándor. corvinlanc.kormany.hu. [dostęp 2023-02-02]. (węg.).