Salangana melanezyjska
Salangana melanezyjska[4] (Aerodramus orientalis) – gatunek małego ptaka z rodziny jerzykowatych (Apodidae). Znany jest z trzech okazów pochodzących z trzech różnych wysp: Guadalcanal (Wyspy Salomona), Nowej Irlandii (Archipelag Bismarcka) i Wyspy Bougainville’a (administracyjnie część Papui-Nowej Gwinei). Ma status gatunku niedostatecznie rozpoznanego (DD, Data Deficient), być może opisane okazy muzealne są w istocie salanganami jednobarwnymi (A. vanikorensis).
| Aerodramus orientalis[1] | |||
| (Mayr, 1935) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
salangana melanezyjska | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 brak danych
| |||
Taksonomia edytuj
Po raz pierwszy gatunek opisał Ernst Mayr w 1935. Holotyp został odłowiony na wyspie Guadalcanal (Wyspy Salomona) 28 maja 1927 przez R.H. Becka, trafił do Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Collocalia lowi orientalis[5], tym samym uznając go za podgatunek salangany czarnogniazdowej (Aerodramus maximus; współcześnie podgatunek A. m. lowi nie ma statusu odrębnego gatunku). Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza salanganę melanezyjską w rodzaju Aerodramus. Wyróżnia dwa podgatunki[6], podobnie jak autorzy HBW[7]. Gatunek jest znany tylko z trzech okazów, a wszystkie obserwacje są niepewne[8]. Według Tarburtona (2018) okazy przypisane do salangany melanezyjskiej należałoby raczej sklasyfikować jako salangany jednobarwne (A. vanikorensis) – zarówno cechy upierzenia, jak i rozmiary ciała pokrywają się z tymi spotykanymi u salangan jednobarwnych. Przynajmniej do 2018 nie było badań genetycznych mogących pomóc w klasyfikacji salangany melanezyjskiej[9].
Podgatunki i zasięg występowania edytuj
Dwa spośród trzech znanych okazów reprezentują odrębne podgatunki, a klasyfikacja trzeciego jest nieznana[10].
- A. o. leletensis (Salomonsen, 1962) – środkowa Nowa Irlandia (Archipelag Bismarcka)[7][6], okaz pozyskany w 1962[11] (informacja podana na stronie BirdLife International, jakoby było to w 1963[8], jest błędna)
- A. o. orientalis (Mayr, 1935) – okaz pozyskano na Guadalcanal w południowo-wschodnich Wyspach Salomona[7][8] w 1927[5]
- trzeci znany okaz pochodzi z Wyspy Bougainville’a (odłowiony w 1979)[8], a jego przynależność systematyczna jest nieokreślona[10][9]. Choć został przypisany do salangany melanezyjskiej, niektórymi szczegółami upierzenia zdaje się różnić od przedstawicieli tego gatunku i wymaga dalszych badań[7].
Morfologia edytuj
Długość ciała wynosi około 13–14 cm[7]. U A. o. orientalis długość skrzydła wynosi prawdopodobnie ponad 132 mm[5] (ptak był w trakcie pierzenia[9]), u A. o. leletensis – 134 mm (w znoszonym upierzeniu)[11], u okazu nieokreślonego podgatunku – 130 mm[9]. Salangany melanezyjskie są stosunkowo duże z dość krótkim ogonem, płytko wciętym. Wierzch ciała czarny. Obrzeża piór na kantarku i nad okiem są jasne. Na kuprze obecna szeroka jasnoszara plama[7]. Przedstawiciela A. o. leletensis ma wyróżniać bardzo ciemny wierzch ciała z niebieskim połyskiem oraz niewielka plama na kuprze, co kontrastuje z mniej połyskliwym wierzchem ciała i szerszą plamą na kuprze u ptaka podgatunku nominatywnego[10]. Nie są to jednak cechy diagnostyczne. Badacze zdawali się pomijać fakt, że u salangan jednobarwnych z różnych siedlisk zdarzają się osobniki z jasnym kuprem i gardłem, nagim lub nie skokiem (ten ma być nieupierzony u jednego z podgatunków) oraz różnym połyskiem. Według Tarburtona (2018) opisane elementy morfologii salangan melanezyjskich nie mogą być cechami diagnostycznymi[9].
Status, ekologia edytuj
IUCN nadaje salanganie melanezyjskiej status gatunku niedostatecznie rozpoznanego (DD, Data Deficient) nieprzerwanie od 1994 roku (stan w 2020). Według BirdLife International zarówno liczebność populacji, jak i jej trend są nieznane, nawet szacunkowo[8]. Trzy znane okazy odłowiono na wysokości 900–1200 m n.p.m.[10] Ekologia i zachowanie gatunku są właściwie nieznane[7]. Jeśli zgodnie z przypuszczeniami BirdLife International salangany melanezyjskie zamieszkują tereny górskie, to prawdopodobnie nie ma wielu zagrożeń dla gatunku[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Aerodramus orientalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b D. Lepage: Mayr's Swiftlet Aerodramus orientalis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).
- ↑ Aerodramus orientalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Collocalini Bonaparte, 1853 (1852) (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-09-20].
- ↑ a b c Ernst Mayr, Birds collected during the Whitney South Sea Expedition. 30, Descriptions of twenty-five new species and subspecies, „American Museum Novitates”, 820, 1835, s. 3–4.
- ↑ a b Frank Gill & David Donsker (red.): Owlet-nightjars, treeswifts, swifts. IOC World Bird List (v9.2), 22 czerwca 2019. [dostęp 2019-12-31].
- ↑ a b c d e f g Chantler, P., Sharpe, C.J. & Boesman, P.: Mayr's Swiftlet (Aerodramus orientalis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-12-31].
- ↑ a b c d e f Mayr's Swiftlet Aerodramus orientalis. BirdLife International. [dostęp 2019-12-31].
- ↑ a b c d e Tarburton, Michael. Mayr’s Swiftlet Aerodramus orientalis: A reinterpretation. „Australian Field Ornithology”. 35, s. 129–131, 2018. DOI: 10.20938/afo35129131.
- ↑ a b c d Guy Dutson: Birds of Melanesia: Bismarcks, Solomons, Vanuatu and New Caledonia. Bloomsbury Publishing, 2011, s. 140.
- ↑ a b F. Salomonsen. Collocalia whiteheadi leletensis, new subspecies. „Videnskabelige meddelelser fra Dansk naturhistorisk forening i København”. 125, s. 511, 1962.