Wikipedia

Schronisko Większe w Ostrężniku

jaskinia w skale Ostrężnik, w osadzie Ostrężnik, w województwie śląskim, w powiecie częstochowskim, w gminie Janów

Schronisko Większe w Ostrężniku, znane także jako Schronisko Małe w Ostrężniku – jaskinia w skale Ostrężnik, w pobliżu osady Ostrężnik, w województwie śląskim, w powiecie częstochowskim, w gminie Niegowa. Znajduje się na porośniętym lasem wzniesieniu, w odległości około 170 m na południe od drogi wojewódzkiej nr 793[1]. Pod względem geograficznym położona jest w Dolinie Wiercicy na Wyżynie Częstochowskiej[2] i znajduje się na terenie rezerwatu przyrody Ostrężnik[3]. Administracyjnie należy do wsi Siedlec[1].

Schronisko Większe w Ostrężniku
ilustracja
Plan jaskini
Plan jaskini
Plan Jaskini Ostrężnickiej oraz Schroniska Mniejszego i Większego w Ostrężniku
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Położenie

Ostrężnik (skała), Siedlec

Właściciel

Skarb Państwa
(Lasy Państwowe)

Długość

12 m

Głębokość

0 m

Wysokość otworów

345 m n.p.m.

Wysokość otworów
nad dnem doliny

15 m

Ekspozycja otworów

ku północnemu wschodowi

Kod

J.Cz.II-03.35

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Schronisko Większe w Ostrężniku”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Schronisko Większe w Ostrężniku”
Położenie na mapie powiatu częstochowskiego
Mapa konturowa powiatu częstochowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Schronisko Większe w Ostrężniku”
Położenie na mapie gminy Janów
Mapa konturowa gminy Janów, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Schronisko Większe w Ostrężniku”
Ziemia50°40′29″N 19°24′05″E/50,674806 19,401333
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Opis jaskini

edytuj

Skała, w której znajduje się jaskinia, swoim wyglądem przypomina blok sera szwajcarskiego, jest w niej bowiem kilka jaskiń z wieloma komorami. Największa z nich to Jaskinia Ostrężnicka z kilkoma otworami. Otwór Schroniska Mniejszego w Ostrężniku znajduje się w odległości 10 m na północny zachód od jej głównego otworu i 10 m wyżej. Ma postać ukośnej szczeliny o wysokości 3 m, szerokości 2 m i znajduje się przed nim duży skalny blok częściowo go przesłaniający. Od otworu biegnie na południowy zachód korytarz o długości 6 m, szerokości około 1,5 m i wysokości do 1 m. Na jego końcu jest niewielka salka o średnicy około 1,5 m. Na przedłużeniu korytarza odbiega od niej niedostępna dla ludzi szczelina. Po prawej stronie tuż za otworem korytarza jest jeszcze drugi, równoległy korytarzyk o długości 4 m, wysokości do 1,2 m i szerokości 1 m[3].

Jaskinia powstała w późnojurajskich wapieniach skalistych i jest takiego samego pochodzenia jak Jaskinia Ostrężnicka. Utworzyła się na dwóch szczelinach, które zostały rozmyte przez wodę. Jej salka to kocioł eworsyjny. Powstała w strefie freatycznej, świadczy o tym kulisty przekrój korytarza głównego. W salce zachowały się niewielkie resztki nacieków jaskiniowych w postaci polew i draperii. Dno głównego korytarzyka jest piaszczysto-próchniczne, bocznego piaszczyste, a spąg w salce jest kamienisty. Uboga roślinność (mchy i wątrobowce) rozwija się tylko przy otworze wejściowym[3].

  •  
    Główny otwór Jaskini Ostrężnickiej (po lewej), otwór Schroniska Większego (na środku) i Mniejszego (po prawej)
  •  
    Otwór schroniska na szczelinie
  •  
    Korytarz główny
  •  
    Widok z korytarza

Historia poznania i dokumentacji

edytuj

Schronisko zapewne znane było od dawna. Po raz pierwszy zinwentaryzował go Kazimierz Kowalski w 1951 r. nadając mu nazwę Schronisko Małe w Ostrężniku. Zauważył, że jego piaszczysto-gliniaste namulisko zostało wybrane do głębokości 0,5 m, prawdopodobnie przez poszukiwaczy kalcytu. Nie stwierdził w nim obecności żadnych kości ani przedmiotów[4]. Dokumentację i plan schroniska opracował M. Czepiel w 2001 r.[3]

W tej samej skale Ostrężnik i blisko Schroniska Większego znajdują się jeszcze dwie inne jaskinie: Jaskinia Ostrężnicka i Schronisko Mniejsze w Ostrężniku, a nieco dalej Schronisko naprzeciw Jaskini Ostrężnickiej, Schronisko naprzeciw Jaskini Ostrężnickiej Drugie, Schronisko za Fosą, Szczelina w Ostrężniku Pierwsza i Szczelina w Ostrężniku Druga[5].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [online] [dostęp 2019-04-07].
  2. ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12479-2.
  3. ↑ a b c d M. Czepiel, J. Zygmunt, Schronisko Większe w Ostrężniku, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2021-09-14].
  4. ↑ Kazimierz Kowalski, Jaskinie Polski. Tom I, Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne, 1951.
  5. ↑ Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2018-11-17].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Schronisko_Większe_w_Ostrężniku&oldid=72658024”