Separator (budynek)
Separator (dawniej nazywany również budynkiem Polmagu) − wysokościowiec położony w pobliżu rynku w Katowicach przy al. Wojciecha Korfantego 2.
.jpg) Separator od strony południowo-zachodniej (2024) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
11 |
| Ukończenie budowy |
1968 |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′41,30″N 19°01′18,93″E/50,261472 19,021925
| |
Historia
edytujW miejscu dzisiejszego Separatora od około 1380 do końca XIX wieku nad rzeką Roździanką (obecnie Rawa) istniała kuźnica w ówczesnej Kuźnicy Boguckiej (dzisiejsze Śródmieście)[1][2].
Gmach zaprojektowany w latach 1961-62 przez Stanisława Kwaśniewicza i konstruktora Franciszka Klimka, jako pierwszy budynek zrealizowany w ramach koncepcji przebudowy Katowic "Śródmieście-Zachód". Stanął w miejscu zlikwidowanego w 1962 r. drewnianego dworca autobusowego zaprojektowanego po wojnie przez Leona Dietz d’Arma[3].
Pierwotnie gmach miał składać się z dwóch budynków. Drugi budynek miał znajdować się na północ od pierwszego. Miał to być 16-kondygnacyjny biurowiec połączony w pierwszym pawilonem z dużą salą konferencyjną. W nim miały się znajdować pomieszczenia Biura Projektów Przemysłu Węglowego, Biura Studiów i Projektów oraz Zarząd Biur Projektów Przemysłu Węglowego[3].
Nazwa budynku pochodzi od nazwy przedsiębiorstwa dla którego obiekt został wybudowany - Biura Projektów Zakładów Przeróbki Mechanicznej Węgla „Separator”. Pierwotnie w niemal całkowicie przeszklonym pawilonie usługowym na parterze mieścił się salon „Motozbytu”, wyposażony w niespotykane w Polsce obrotowe platformy ekspozycyjne. Budynki pasażu usługowo-handlowego początkowo mieściły salę ekspozycyjną „Polmagu” z wystawą maszyn górniczych, salę konferencyjną „Separatora”, następnie "Klub Górnika" oraz garaże i zaplecze „Motozbytu”. W 1968 r. zmieniono funkcję pawilonów na handlową. Otwarto m.in. „Składnicę Harcerską” i „Dom Rzemiosła”[3]. Współcześnie w Separatorze swoje siedziby/oddziały mają m.in. przedsiębiorstwa: Polsat, Polsat News, TVN, TVN24 i Open Finance.
Architektura
edytujBiurowiec wzniesiony został w żelbetowej konstrukcji z zastosowaniem prefabrykatów. Składa się z dwóch połączonych ze sobą części: dwukondygnacyjnego pasażu, w którym w części centralnej mieści się przejście dla pieszych i dla dostawców oraz znajdującego się nad nim dziewięciokondygnacyjnego biurowca (ostatnia kondygnacja ma charakter techniczny i nie obejmuje całej szerokości budynku). Łącznie budynek ma 11 kondygnacji i kubaturę 53 000 m3. Bryłę budynku Separatora jako przykład architektury modernizmu ulokowano nad ziemią na antropomorficznych żelazobetonowych słupach (fr. pilotis), które zostały ozdobione namalowanym na nich oryginalnym czarno-białym wzorem w stylu op-art (aktualnie dekoracja słupów już nie istnieje)[4][5]. Na biurowcu zamontowano pierwsze w województwie urządzenie do mycia elewacji (obecnie nie działa), zaprojektowane przez Stanisława Kwaśniewicza na wzór podobnego rozwiązania zastosowanego w gmachu ONZ w Nowym Jorku[3]. Separator poddawany jest modernizacji. Wyremontowane zostały klatki schodowe, windy, dobudowane zostało nowe wejście do biurowca. W planach jest także położenie nowej elewacji na budynku.
Galeria
edytuj-
Elewacja zachodnia i pasaż (2018) -
Elewacja wsch-pn, wejście główne (1968-70) -
Elewacja zach-pd (1980-83) -
Elewacja południowa, widok z Rynku (2021) -
Elewacja południowa, widok z Rynku (2023) -
Pasaż od południowego wschodu (2022)
.jpg)
Przypisy
edytuj- ↑ Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 190. ISBN 83-85831-35-5.
- ↑ Andrzej Plewako: Działalność Kuźnicy Boguckiej w Katowicach. Katowice: Katowickie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1985, s. 7.
- ↑ a b c d A. Borowik, Nowe Katowice : forma i ideologia polskiej architektury powojennej na przykładzie Katowic (1945-1980), wyd. I, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2019, s. 126-134, ISBN 978-83-66018-17-4, OCLC 1100249048 [dostęp 2019-08-26].
- ↑ Korfantego 2 (Separator Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe "Polmag"), Katowice - 1968 rok, stare zdjęcia [online], eu/889436,foto.html [dostęp 2024-04-25].
- ↑ Przemysław Szafer "Nowa architektura polska. Diariusz lat 1966-1970" Warszawa 1972
Bibliografia
edytuj- Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, red. Ewa Chojecka, wydawca: Muzeum Śląskie, Katowice 2004, ISBN 83-87455-77-6, s. 452.
- Katowice − Informator, red. S. Adamczyk, wyd. Urząd Miasta w Katowicach, Katowice 1993, s. 25.
- Katowice 1865–1945. Zarys rozwoju miasta. Red. J. Szaflarski, Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Wydawnictwo "Śląsk", Katowice 1978, s. 26.
- Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 56. ISBN 83-85831-35-5.
- Aneta Borowik: Nowe Katowice. Forma i ideologia polskiej architektury powojennej na przykładzie Katowic (1945–1980). Warszawa, 2019.