Siwy Kocioł (Szczepanowy Lej) – jaskinia położona w masywie Małołączniaka w Dolinie Małej Łąki w Tatrach Zachodnich, jedno z ostatnich dużych odkryć jaskiniowych w Tatrach. Wejście do niej znajduje się na wysokości 1827 metrów n.p.m. w leju krasowym, położonym blisko krawędzi ściany, jaką Kotliny opadają do Baranich Schodów, a później do Niżniej Świstówki[1]. Długość jaskini wynosi 1318 metrów, a jej deniwelacja 295 metrów[2].

Siwy Kocioł
Ilustracja
Otwór jaskini
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Położenie

Tatry Zachodnie
Dolina Małej Łąki

Właściciel

Skarb Państwa
(Tatrzański Park Narodowy)

Długość

1318 m

Rozciągłość pozioma

90 m

Głębokość

295 m

Deniwelacja

295 m

Wysokość otworów

1827 m n.p.m.

Wysokość otworów
nad dnem doliny

200 m

Ekspozycja otworów

ku N

Data odkrycia

16 lipca 2005 roku

Odkrywca

F. Filar i P. Orawiec

Kod

(nr inwentarzowy PIG) T.E-12.71

Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, w centrum znajduje się punkt z opisem „Siwy Kocioł”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Siwy Kocioł”
Ziemia49°14′32″N 19°55′13″E/49,242225 19,920203
Plan jaskini
Przekrój jaskini

Opis jaskini edytuj

Siwy Kocioł jest typową jaskinią o rozwinięciu pionowym. Jej wstępne partie mają charakter zawaliskowy. Dalej znajduje się 47-metrowa Studnia Szczepana (obok jest wejście do Ślepego Komina i położonej obok niego Bocznej Sali), od której odgałęzia się ciąg nazwany z powodu intensywnego przewiewu powodującego dudnienie Transformatorem. Za nim znajduje się Salka z Pawiem, Zacisk Kryptologów i Studnia Enigma (22 metry głębokości). Dalsze partie Siwego Kotła są kruche i niebezpieczne, co znalazło odzwierciedlenie w niektórych nazwach (Maszynka do mięsa, Próg Rzeźników, Krwawa Salka) pochodzących od kontuzji, jakich doznali eksplorujący ją grotołazi, spowodowanych spadających kamieniami. Dalej znajduje się Studnia Dżihad (74 metry głębokości). W bok odchodzi ciąg do Sali Intensywnej Terapii i ciąg do Sali Grzechotników, natomiast poniżej znajduje się Sala Mudżahedinów i Studnia Feniksa (81 metrów) kończąca się zawaliskiem z jeziorkiem. Jest to najniższy punkt jaskini.

 
W dole Niżnia Świstówka i ściana Kotlin

Według przeprowadzonych pomiarów ta część jaskini prawdopodobnie łączy się z jaskinią Śnieżna Studnia. W przypadku połączenia obu jaskiń deniwelacja Śnieżnej Studni wzrosłaby do około 800 metrów, choć brak przewiewu na dnie Siwego Kotła nie zapowiada łatwej eksploracji[3][1].

Przyroda edytuj

W jaskini brak jest szaty naciekowej. Przepływa przez nią kilka stałych cieków i znajduje się kilka zbiorników wody w postaci kałuż i jeziorek. Największe z nich to jeziorko w Sali Grzechotników i jeziorko w najgłębszym punkcie jaskini. Deszcz podziemny występuje w Bocznej Sali. Najprawdopodobniej woda z Siwego Kotła spływa do położonej niżej Śnieżnej Studni[1].

Historia poznania edytuj

Jaskinia została odkryta w roku 2005 przez członków Speleoklubu Tatrzańskiego w leju krasowym, którym wcześniej interesował się tragicznie zmarły grotołaz Szczepan Masny (jego imieniem nazwano jedną ze studni w jaskini). Osiągnięto wtedy głębokość 98 metrów. Dalsza eksploracja miała miejsce na przełomie lat 2007 i 2008, kiedy to Filip Filar i Michał Parczewski odnaleźli drogę w głąb masywu i zjechali na obecne dno jaskini. Do roku 2008 odkrycie Siwego Kotła zachowywane było w tajemnicy.

Nazwa Siwy Kocioł została przeniesiona z nazwy wcześniej wspomnianego leja, z którego w zimie wydobywały się kłęby siwej pary. Jej autorem jest Paweł Orawiec, współodkrywca jaskini[3].

Przypisy edytuj

  1. a b c Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2016-02-18].
  2. Jaskinie Tatr [online], 27 sierpnia 2017 [dostęp 2018-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-27].
  3. a b Jaskinia Siwy Kocioł, Polska Strona Taternictwa Jaskiniowego pod patronatem KTJ PZA [online], www.sktj.pl [dostęp 2016-02-18].

Bibliografia edytuj

  • Apoloniusz Rajwa: Siwy Kocioł, „Tygodnik Podhalański” nr 988.
  • Filar Filip, Parczewski Michał, Siwy Kocioł – tajemnica Czerwonych Wierchów. „Jaskinie” 52: s. 25-28, 2008 r.
  • Filar Filip, Parczewski Michał, Nowa jaskinia w Czerwonych Wierchach. „Tatry” nr 1 (27): s. 20-22, 2008 r.

Linki zewnętrzne edytuj