Skorupowiec skalny
Skorupowiec skalny (Diplotomma epipolium (Ach.) Arnold – gatunek grzybów z rodziny obrostowatych (Physciaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
skorupowiec skalny |
| Nazwa systematyczna | |
| Diplotomma epipolium (Ach.) Arnold Flora, Jena 52: 262 (1869) | |
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Diplotomma, Physciaceae, Caliciales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1799 Erik Acharius nadając mu nazwę Lichen epipolius. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1869 Ferdinand Christian Gustav Arnold, przenosząc go do rodzaju Diplotomma[1]. Synonimy nazwy naukowej[3]:
- Buellia alboatra var. epipolia (Ach.) Rostr.
- Buellia epipolia (Ach.) Mong. 1900
- Diplotomma alboatrum var. epipolium (Ach.) A. Massal. 1856
- Lecidea epipolia (Ach.) Ach. 1803
- Lichen epipolius Ach. 1799
- Patellaria epipolia (Ach.) DC. 1805
- Rhizocarpon alboatrum var. epipolium (Ach.) A.L. Sm. 1860
- Rhizocarpon epipolium (Ach.) Müll. Arg. 1872
Nazwę polską spójną z nazwą naukową podaje np. strona Pienińskiego Parku Narodowego[4]. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski błędnie uznaje ten gatunek za synonim Buellia alboatra i podaje nazwę brunatka pstra[2].
Morfologia
edytujPlecha skorupiasta, dość gruba o nieregularnym kształcie, ciągła, popękana na nieregularne areolki. Powierzchnia górna jest mączysta i ma barwę od białej do białoszarej[4]. Plecha zawiera glony protokokkoidalne. Na jej obwodzie czasami znajdują się zaczątki odcinków oraz wąskie przedplesze[5].
W plesze znajdują się zazwyczaj dość liczne apotecja lecideowe. Początkowo są one zanurzone w plesze, później szeroko do plechy przylegające i otoczone jej grubym rąbkiem, przez co wyglądają, jak apotecja lekanorowe. Mają średnicę 0,3–1 mm, okrągławe lub nieregularne, płaskie lub wypukłe tarczki o czarnej barwie. Cienki brzeżek apotecjów jest również czarny i równy z tarczką. Hypotecjum ma barwę od brunatnawożółtej do jasnobrunatnej, hymenium ma grubość 80–110 μm i w swojej górnej części jest brunatne[5].
W apotecjach powstają eliptyczne, sierpowato zagięte, 4-komórkowe askospory o rozmiarach 14–25 × 6–10 μm. Askospory mają czerwonobrązowy kolor, szorstką lub prążkowaną powierzchnię i wewnętrzne, poprzeczne przegrody[6].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, na Grenlandii i w Europie[7]. W Polsce dość często występuje w Tatrach Zachodnich, Pieninach, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, na Dolnym Śląsku, rzadko w Beskidach i na niżu. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status VU – gatunek narażony na wymarcie[8].
Rośnie na wapiennych skałach oraz wapnistych piaskowcach, w miejscach niezacienionych[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-13] (ang.).
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz, The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, ISBN 83-89648-06-7
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b Pieniński Park Narodowy. Porosty naskalne [online] [dostęp 2014-06-23].
- ↑ a b c Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ Consortium of North American Lichen Herbaria. [dostęp 2014-06-02].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.