Wikipedia

Spółdzielnia socjalna

Spółdzielnia socjalna – podmiot polskiego prawa łączący cechy przedsiębiorstwa oraz organizacji pozarządowej (przedsiębiorstwo społeczne). Członkami spółdzielni socjalnej muszą być co najmniej w 50% osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Ustawowo celem spółdzielni jest powrót do uregulowanego życia społecznego i aktywności na rynku pracy jej członków. Spółdzielnia socjalna, jako rodzaj spółdzielni pracy, opiera się na zasadzie osobistego świadczenia pracy przez jej członków.

Instytucja spółdzielni socjalnej została w Polsce wprowadzona ustawą z 20 kwietnia 2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy[1], która jednocześnie zmieniła ustawę z 16 września 1982 Prawo spółdzielcze[2].

Aktualną podstawą prawną dla działania spółdzielni socjalnych jest ustawa z 27 kwietnia 2006 o spółdzielniach socjalnych[3].

Założenie spółdzielni

edytuj

Spółdzielnię socjalną mogą założyć osoby z pełną zdolnością do czynności prawnych i równocześnie zaliczające się do przynajmniej jednej z następujących kategorii:

oraz inne osoby, pod warunkiem, że ich liczba nie przekracza 50% ogólnej liczby założycieli.

Założyciele spółdzielni to 3 osoby, jeżeli założycielami są osoby fizyczne. W takiej sytuacji istnieje obowiązek uzupełnienia składu członkowskiego spółdzielni do 5 osób w terminie 12 miesięcy. [art. 5 ust 1 i nowy ust 1a]

Spółdzielnia socjalna jest osobą prawną i podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego na wniosek założycieli, do którego obowiązkowo dołączają zaświadczenia potwierdzające ich status jako osób należących do wymienionych kategorii (orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, zaświadczenie powiatowego urzędu pracy o statusie bezrobotnego, zaświadczenie o statusie bezdomnego realizującego indywidualny program wychodzenia z bezdomności, o zakończeniu przez osoby uzależnione wymaganych programów terapeutycznych itp.).

Spółdzielnię socjalną mogą również założyć co najmniej dwie spośród następujących osób prawnych:

Osoby prawne po założeniu spółdzielni socjalnej zobowiązane są do zatrudnienia co najmniej 5 osób spośród tych wymienionych w art. 4 ust. 1 ustawy o spółdzielniach socjalnych w terminie 6 miesięcy od zarejestrowania spółdzielni w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Założona spółdzielnia musi w obrocie posługiwać się oznaczeniem "Spółdzielnia Socjalna" lub skrótem SPNS

Spółdzielcy

edytuj

Spółdzielnia socjalna nie może mieć mniej niż 5 i więcej niż 50 członków, w przeciwnym razie podlega likwidacji. To samo dotyczy sytuacji, kiedy limit liczby członków ze szczególnymi kwalifikacjami będzie przekraczał 50% ogólnej liczby członków spółdzielni nieprzerwanie przez 3 miesiące. Ograniczenie maksymalnej ogólnej liczby członków do 50 nie dotyczy spółdzielni socjalnych powstałych z przekształcenia dotychczasowych spółdzielni niewidomych i inwalidów.

Krąg osób, które mogą być członkami spółdzielni, jest szerszy od określonego wyżej kręgu możliwych założycieli.

  • W szczególności członkostwo w założonej spółdzielni mogą nabyć osoby zagrożone wykluczeniem społecznym z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych.
  • Możliwy jest również udział osób nie posiadających statusu wykluczonych, lecz przydatnych dla spółdzielni ze względu na kwalifikacje, których nie posiadają pozostali spółdzielcy; ich liczba nie może przekroczyć 50% ogólnej liczby członków spółdzielni oraz osoby zatrudnione nieprzerwanie przez okres 12 miesięcy w spółdzielni socjalnej, której założycielami były osoby prawne..
  • Ponadto członkami mogą być – w braku odmiennych postanowień statutu – organizacje pozarządowe, których celem nie jest osiąganie zysku, np. fundacje, stowarzyszenia, kościelne osoby prawne, a także jednostki samorządu terytorialnego, np. powiat, gmina.

Bez prawa członkostwa pracę na rzecz spółdzielni socjalnej mogą wykonywać osoby skazane na karę ograniczenia wolności oraz wolontariusze.

Działalność spółdzielni

edytuj

Spółdzielcy prowadzą działalność o dwojakim charakterze. Nadrzędnym ich celem jest powrót do uregulowanego życia społecznego i zawodowego i temu celowi podporządkowana jest podstawowa działalność spółdzielni. W art. 2 ust. 2 ustawy o spółdzielniach socjalnych wskazano, iż działa ona na rzecz:

  • społecznej reintegracji jej członków przez co należy rozumieć działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu,
  • zawodowej reintegracji jej członków przez co należy rozumieć działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy- a działania te nie są wykonywane w ramach prowadzonej przez spółdzielnię socjalną działalności gospodarczej.

Drugim celem spółdzielców jest prowadzenie przedsiębiorstwa w oparciu o wspólną pracę (art. 2 ust. 1 ustawy). Ponadto spółdzielnia socjalna może prowadzić działalność społeczną, kulturalno-oświatową oraz społecznie użyteczną – zarówno na rzecz swoich członków jak również środowiska lokalnego. Cele te są finansowane z nadwyżki bilansowej (art. 10 ust. 1 ustawy), która nie może być podzielona między członków spółdzielni (art. 10 ust. 2 ustawy)

Wsparcie finansowe ze strony państwa

edytuj
  • Założyciele spółdzielni zwolnieni są z opłat rejestracyjnych – za wpis spółdzielni do Krajowego Rejestru Sądowego i za wydrukowanie ogłoszenia o powstaniu spółdzielni w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
  • Osoby chcące założyć spółdzielnię socjalną mogą otrzymać jednorazowo środki z Funduszu Pracy na podjęcie działalności gospodarczej w wysokości nieprzekraczającej 4-krotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia na każdego członka założyciela spółdzielni socjalnej.
  • Osoby chcące przystąpić do już istniejącej spółdzielni socjalnej mogą otrzymać środki z Funduszu Pracy w wysokości 3- krotności przeciętnego wynagrodzenia na każdego członka.
  • Osoba niepełnosprawna zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna albo poszukująca pracy może otrzymać ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych środki na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej w wysokości nie wyższej niż 15-krotność przeciętnego wynagrodzenia.
  • Dochody spółdzielni wydatkowane w roku podatkowym na społeczną i zawodową reintegrację jej członków są – w części niezaliczonej do kosztów uzyskania przychodów – zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT).
  • Spółdzielnia socjalna może ubiegać się o sfinansowanie ze środków Funduszu Pracy składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe od kwoty minimalnego wynagrodzenia osób, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy o spółdzielniach socjalnych, w pełnej wysokości przez okres 24 miesięcy od dnia zatrudnienia oraz w połowie wysokości przez kolejne 12 miesięcy, na podstawie odpowiedniej umowy między właściwym starostą a spółdzielnią (wymagany udokumentowany wniosek spółdzielni).
  • Spółdzielnia socjalna nie musi stosować ustawy o rachunkowości, jeżeli jej przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły równowartości 1,2 mln euro.

Zrzeszenia spółdzielni

edytuj

Podejmowane są próby nawiązania współpracy pomiędzy poszczególnymi spółdzielniami, polegającej m.in. na wymianie doświadczeń i wspólnym staraniach o wprowadzanie przepisów wspierających rozwój spółdzielczości socjalnej. Aktywny na tym polu jest Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych (OZRSS)[4].

Głównym celem OZRSS jest:

  • Promocja i wspieranie idei społecznej spółdzielczości socjalnej;
  • Działanie na rzecz szeroko rozumianej reintegracji społecznej i zawodowej;
  • Zapewnienie zrzeszonym w nim spółdzielniom socjalnym pomocy w ich działalności statutowej.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2022 r. poz. 690)
  2. ↑ Ustawa z 16 września 1982 Prawo spółdzielcze (Dz.U. z 2024 r. poz. 593)
  3. ↑ Ustawa z 27 kwietnia 2006 o spółdzielniach socjalnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 802)
  4. ↑ Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Spółdzielnia_socjalna&oldid=73542423”