Lenino (Białoruś)
Lenino (biał. Леніна, ros. Ленино), historycznie Romanowo[2], również Romanów (biał. Рама́наў, Рама́нава, ros. Романово) – agromiasteczko na Białorusi, w obwodzie mohylewskim, w rejonie horeckim, przy ujściu strumienia Ludnego do rzeki Mierei, przy drodze ze Szkłowa do Krasnego, 20 kilometrów od Horek, ok. 60 km od Katynia, 8 km od granicy z Rosją.
.jpg) Widok Romanowa w 1877 roku, mal. Napoleon Orda | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Wysokość |
206 m n.p.m. |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 2233 |
| Kod pocztowy |
213421 |
Położenie na mapie obwodu mohylewskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 54°24′41″N 31°07′22″E/54,411389 31,122778
| |
Historia edytuj
.jpg)
Romanowo do I rozbioru leżało na terytorium Wielkiego Księstwa Litewskiego, w województwie witebskim, w powiecie orszańskim[3], w pobliżu granicy Rzeczypospolitej z Rosją. Było miastem magnackim.
Najstarsza wzmianka o mieście pochodzi z litewsko-moskiewskiego dokumentu granicznego z 1523 roku. Od 1529 roku należało do rodu książąt Ostrogskich. W 1594 roku dzięki małżeństwu Katarzyny Ostrogskiej z hetmanem Krzysztofem Radziwiłłem „Piorunem” klucz Romanowo, wraz z miastem i zamkiem Kopyś, przeszedł na własność rodu Radziwiłłów[4]. Ostatnim przed rosyjskim zaborem właścicielem Romanowa był wojewoda wileński Karol Radziwiłł „Panie Kochanku”.
W roku 1647 zanotowano, że w Romanowie było 56 domów, gorzelnia, młyn, filcowania, karczma i kościół. W 1741 roku, za czasów księcia Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńko”, miasto liczyło już 470 domów. W 1777 roku było 395 domów.
Klucz Romanowo obejmujący 72 wioski i 8589 domów mieszkalnych został skonfiskowany przez cesarzową Katarzynę II po tym, jak książę Karol Radziwiłł odmówił złożenia przysięgi na wierność cesarzowej. W 1774 r. cesarzowa podarowała Romanowo księciu Dondukow-Korsakowowi.
13–14 sierpnia 1812 roku w czasie wyprawy Napoleona na Moskwę w Romanowie zatrzymał się korpus księcia Józefa Poniatowskiego kierujący się na Smoleńsk[5].
W XIX wieku na 700 mieszkańców połowę stanowili Żydzi, a drugą połowę Rosjanie i Białorusini. Nazwa Romanowo nie miała nic wspólnego z dynastią Romanowów, ale w 1918 ten rzekomy związek stał się przyczyną zmiany nazwy (na cześć Włodzimierza Lenina).
Podczas okupacji hitlerowskiej, w sierpniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 80 osób. W lipcu 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali[6].
Galeria edytuj
- Romanowo/Lenino na dawnych zdjęciach
-
Cerkiew, 1911 rok -
Cerkiew, na pierwszym planie zniszczony sowiecki czołg BT-7, 22 lipca 1941 -
Niezidentyfikowana ulica, lata 1941–1943 -
Cerkiew, lata 1941–1943
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
Bitwa pod Lenino edytuj
W dniach 12–13 października 1943 roku miała tu miejsce bitwa pod Lenino – polskie oddziały 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, dowodzone przez płk. Zygmunta Berlinga w ramach radzieckiej 33 Armii Frontu Zachodniego przełamały tu obronę 89 Korpusu 4 Armii niemieckiej, tracąc 25% stanu osobowego.
W 1968 roku w Lenino odsłonięto pomnik-mauzoleum oraz muzeum polsko-radzieckiego braterstwa broni. Wieś została także odznaczona Krzyżem Grunwaldu II klasy. W 1989 powstał w Lenino cmentarz poległych żołnierzy polskich.
Przypisy edytuj
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu mohylewskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom VI, s. 730
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 94.
- ↑ Karl Friedrich Eichhorn, Stosunek xiążęgo domu Radziwiłłow do domów xiążęcych w Niemczech uważany ze stanowiska historycznego i pod względem praw niemieckich poltycznych i xiążęcych, Warszawa 1843, s. 95.
- ↑ Andrzej Dusiewicz, Smoleńsk 1812, Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2007, s. 49-50, 90
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1696.