Summa technologiae

Summa technologiae – jedna z pierwszych książek zawierających eseje filozoficzne Stanisława Lema.

Summa Technologiae

Autor	Stanisław Lem
Tematyka	filozofia rozwoju technologii
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Polska
Język	polski
Data wydania	1964
Wydawca	Wydawnictwo Literackie

Książka po raz pierwszy wydana nakładem Wydawnictwa Literackiego w roku 1964. Jej tytuł nawiązuje do dzieła świętego Tomasza z Akwinu Summa theologiae.

W dziele tym autor stara się zmierzyć z problemami, czasami wcale nie tak odległej, przyszłości, a z punktu widzenia teraźniejszości, z problemami nader aktualnymi. Podstawowym zagadnieniem jakim zajmuje się Lem w książce, są problemy cywilizacji pozbawionej ograniczeń – zarówno technologicznych, jak i materialnych. Autor spogląda także na etyczne i filozoficzne konsekwencje przyszłych technologii.

Dzieło wydane zostało w 1964 roku i z tego powodu obecne są w nim pewne nieścisłości w niektórych dziedzinach (np. matematyce, biologii, socjologii). Niektóre tematy poruszane wtedy przez autora leżały całkowicie w dziedzinie science-fiction, a obecnie stały się tematami ważnymi i aktualnymi, jak: rzeczywistość wirtualna, nanotechnologia czy sztuczna inteligencja.

Spis treści

Książka podzielona jest na osiem rozdziałów, każdy traktujący wnikliwie o implikacjach konkretnego założenia.

I. Dylematy (pisane w 1961 roku)

Lem zaczyna od zaprezentowania jego spojrzenia na prognozowanie przyszłości i motywacji do napisania tej książki.

II. Dwie ewolucje

Rozdział traktuje o podobieństwach pomiędzy różnymi typami ewolucji: biologicznej, technologicznej i socjalnej.

III. Cywilizacje kosmiczne

Przegląd współczesnych (wobec książki) wysiłków i teorii programu SETI, razem z ich rzeczową krytyką.

IV. Intelektronika

Słowo to, wymyślone przez Lema, mówi o wszystkim - nadejdzie dzień, kiedy inteligencja maszyn zacznie dorównywać lub przewyższać ludzką. Co więcej, problemy stojące przed ludzkością mogą przewyższyć możliwości intelektualne badaczy z krwi i kości. Czego powinniśmy się spodziewać (lub obawiać) w takiej przyszłości?

V. Prolegomena wszechmocy

Ewolucja technologiczna daje nam więcej i więcej możliwości - w rzeczywistości, w przyszłości, powinniśmy się stać wszechmocni! Albo i nie?

VI. Fantomologia

Kolejny termin wymyślony przez Lema. Ludzka percepcja jest ograniczona przez biologię - więc może będziemy mogli osiągnąć wszechmoc w sposób imitowany? Nawet w tym przypadku Lem odnajduje wiele zaskakujących problemów. To co Lem nazywa fantomologią obecnie jest znane jako rzeczywistość wirtualna.

VII. Stwarzanie światów

Załóżmy, że zamiast trudnych i bolesnych badań będziemy mogli wyhodować nowe informacje z istniejących w sposób zautomatyzowany? Zaczynając od tego pytania, Lem rozwija swój koncept, aż do stwarzania nowych Wszechświatów. Nie wyłączając możliwości istnienia w nich nieba/piekła/życia po śmierci.

VIII. Paszkwil na ewolucję

Ewolucja biologiczna wykonała raczej marną pracę konstruując ludzi i inne zwierzęta. Czy inżynierowie mogliby być lepsi?

W wydaniu czwartym, rozszerzonym z 1984 ukazał się dodatkowo esej: Posłowie. Dwadzieścia lat później.

Rozważania o problemach poruszonych wcześniej w Summie... znajdują się również w zbiorach: Tajemnica chińskiego pokoju (1996), Bomba megabitowa (1999), Okamgnienie (2000) oraz Dylematy (2003).

Autor o swym dziele

Stanisław Lem uważał Summę... za swoje najbardziej udane dzieło dyskursywne. Poświęcił mu m.in. eseje wydane w zbiorach Rozprawy i szkice (1975) oraz Mój pogląd na literaturę (2003), gdzie ukazał się esej Trzydzieści lat później.

Linki zewnętrzne

O książce na oficjalnej stronie Autora