Gołąbek ciemnopurpurowy
Gołąbek ciemnopurpurowy (Russula atropurpurea (Krombh.) Britzelm.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek ciemnopurpurowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula atropurpurea (Krombh.) Britzelm Bot. Zbl. 54: 99 (1893) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
.JPG)
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1845 r. Julius Vincenz von Krombholz, nadając mu nazwę Agaricus atropurpureus. Obecną nazwę nadał mu w 1893 r. Max Britzelmayr, przenosząc go do rodzaju Russula[1].
- Agaricus atropurpureus Krombh. 1845
- Russula atropurpurea var. krombholzii Singer 1932
- Russula depallens var. atropurpurea (Krombh.) Melzer & Zvára 1927
- Russula krombholzii Shaffer 1970
- Russula undulata Velen. 1920
Nazwę polską (dla synonimu R. krombholzii) podała Alina Skirgiełło w 1991 r[3].
Morfologia edytuj
Średnica 4 cm, u młodych okazów półkulisty, później płaskołukowaty z zagłębieniem na środku. Brzegi ma często pofalowane, niekiedy płatowate. Skórka gładka, Ww czasie suchej pogody jest błyszcząca, w czasie wilgotnej śliska. Daje się ściągnąć do połowy średnicy kapelusza[4]. Brzeg kapelusza nie średnio tępy, falisty i jednolity, tylko u starszych okazów czasami nieco karbowany. Skórka kapelusza charakteryzuje się żywymi kolorami i dużą rozmaitością form ubarwienia. W typowych przypadkach kapelusz jest ciemnoczerwony, krwisty, karmazynowy, purpurowoczerwony, a nawet czerwonoczarny. Istnieją jednak formy o kapeluszu silnie różowym, czerwonofioletowym, brudnoliliowym, szaro-oliwkowo-brązowym[3].
Wąskie, gęste i kruche. Mają kolor od białego do jasnokremowego, u starszych grzybów stają się rdzawo plamiste[4].
Wysokość 4–6 cm, grubość 1–2,5 cm, walcowaty. Początkowo jest twardy i zwarty, z czasem staje się gąbczasty. Ma biały i lekko siwawy kolor, tylko u nasady jest słabo rdzawy[4].
Biały, twardy, tylko bezpośrednio pod skórką jest czerwonawofioletowy. W smaku jest szczypiący, szczególnie u młodych grzybów[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników biały. Zarodniki szeroko elipsoidalne, o rozmiarach 8–9 × 5,7–7,2 μm. powierzchnia drobnosiateczkowata z dość grubymi brodawkami. Łysinka słabo amyloidalna. Podstawki o rozmiarach 40–55 × 8–11 μm. Cystydy liczne, o rozmiarach 100–120 × 6–11 μm, wrzecionowatym kształcie i krótkim kończyku. Pod działaniem sulfowaniliny zmieniają barwę na niebieską. W skórce znajdują się dermatocystydy. Podczas suchej pogody barwnik zawarty w strzępkach może tworzyć ziarnistości[3]>.
- Gatunki podobne
- gołąbek brunatnofioletowy (Russula brunneoviolacea) – ma ochrowe blaszki i niepofałdowany kapelusz[4],
- gołąbek winnopurpurowy (Russula vinosopurpurea) – jest mniejszy, nie ma czerwonych odcieni na kapeluszu i jego miąższ nie jest szczypiący[4]
Występowanie i siedlisko edytuj
Występuje głównie w Europie i Ameryce Południowej. Opisano jego występowanie także w Maroku, Korei i Japonii[5]. W Polsce jest częsty[3]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym opisano go na licznych stanowiskach na terenie całego kraju[6].
Naziemny Grzyb mykoryzowy[6]. Rośnie w liściastych i mieszanych lasach, w których występuje sosna lub dąb[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2011-09-09].
- ↑ a b c d Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 105, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ a b c d e f g h Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 28, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ DiscoverLife Maps [online] [dostęp 2015-12-05] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 614, ISBN 83-89648-09-1.