Język botlichyjski
Język botlichyjski (nazwa własna Буйхальи миЦIи) – jeden z niewielkich języków kaukaskich, używany przez Botlichów. Należy do języków andyjskich w zespole awaro-didojskim, tworzącym podgrupę wśród języków dagestańskich w grupie północno-wschodniej (nachsko-dagestańskiej) języków kaukaskich.
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
210 (2010) | ||
| Pismo/alfabet |
brak piśmiennictwa | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 3 zdecydowanie zagrożony↗ | ||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | bph | ||
| IETF | bph | ||
| Glottolog | botl1242 | ||
| Ethnologue | bph | ||
| SIL | BPH | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Językiem botlichyjskim posługuje się ludność w południowodagestańskich osiedlach Botlich (od którego wywodzi się nazwa języka) oraz Miarsu.
Według danych z 2010 r. posługuje się nim 210 osób[1].
Dane mówiące o liczbie osób posługujących się tym językiem różnią się w zależności od źródła. Według statystyk w 1926 roku języka tego używało ok. 3,5 tys. osób. W późniejszym czasie Botlichowie uznawani byli za odłam Awarów i tak też zapisywani podczas kolejnych spisów powszechnych. Szacunki z roku 1990 mówiły o 5 tys. użytkowników języka, natomiast według spisu powszechnego, przeprowadzonego na terenie Federacji Rosyjskiej w 2000 roku liczba osób posługujących się tym językiem wynosiła 0. Wyniki spisu są kwestionowane m.in. przez samych Botlichów, którzy uważają, iż stali się ofiarami manipulacji władz Dagestanu i że prawdziwe dane zostały z jakichś powodów sfałszowane. Porównanie danych statystycznych z różnych lat pozwala stwierdzić, iż użytkownicy botlichyjskiego zostali najprawdopodobniej uznani za użytkowników innego języka kaukaskiego (andyjskiego bądź też awarskiego), o ile, statystyki zostały przekłamane. Możliwe jest bowiem, iż w ciągu ostatnich lat doszło do pełnej asymilacji Botlichów, jednak przeczy temu działalność pewnej grupy osób, otwarcie deklarujących własną odrębność językową i narodowościową od innych wspólnot etnicznych Dagestanu.
Język ten nie wykształcił piśmiennictwa. Jest używany wyłącznie w sytuacjach nieformalnych, w domu, wśród przyjaciół. W charakterze języka literackiego używany jest język awarski[2], jako największy język literacki Dagestanu. W użyciu jest także język rosyjski. Awarski i rosyjski są językami edukacji i komunikacji ponadlokalnej[3]. Botlichyjski jest zdecydowanie zagrożony wymarciem, ze względu na dominującą pozycję awarskiego i niewielką liczebność społeczności[3].
W języku botlichyjskim występuje wiele zapożyczeń leksykalnych z języka awarskiego. Dodatkowo w XX w. botlichyjski znalazł się pod silnym wpływem rosyjskiego[2].
Przypisy edytuj
- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Botlikh, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ a b The Botlikhs. The Red Book of the Peoples of the Russian Empire. [dostęp 2023-09-24]. (ang.).
- ↑ a b Salminen 2007 ↓, s. 238.
Bibliografia edytuj
- Tapani Salminen, Europe and North Asia, [w:] Christopher Moseley (red.), Encyclopedia of the World’s Endangered Languages, Abingdon–New York: Routledge, 2007, s. 211–282, DOI: 10.4324/9780203645659, ISBN 978-0-7007-1197-0, ISBN 978-0-203-64565-9, OCLC 47983733 (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Bibliografia prac dotyczących języka botlichyjskiego. tooyoo.l.u-tokyo.ac.jp. [zarchiwizowane z tego adresu (2002-01-09)].
- Otwarty list do władz federacyjnych w sprawie dyskryminacji Botlichów na ich ziemi (ros.)
- Botlikh, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2023-09-24] (ang.).
- Botlikh. Endangered Languages Project. [dostęp 2023-09-24]. (ang.).