Dagestan

Republika Dagestanu
Республика Дагестан
Дагъистанлъул ДжумхIурият
	republika
Godło	Flaga
	Hymn: Hymn Dagestanu
Państwo	Rosja
Siedziba	Machaczkała
Kod ISO 3166-2	RU-DA
Prezydent	Siergiej Mielikow
Premier	Abdulmuslim Abdulmuslimow
Powierzchnia	50 278 km²
Populacja (2021); • liczba ludności	; 3 133 303
• gęstość	62,3 os./km²
Strefa czasowa	czas moskiewski, UTC +3:00
Języki urzędowe	rosyjski, lokalnie – języki lokalne
	Położenie na mapie Rosji;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Portal Rosja

Dagestan (ros. Дагестан, Dagestan), Republika Dagestanu (ros. Респу́блика Дагеста́н, Riespublika Dagiestan) – autonomiczna, wieloetniczna republika wchodząca w skład Federacji Rosyjskiej.

Mapa polityczna Kaukazu

Dagestan

NazwaEdytuj

Słowo Daghistan lub Daghestan (داغستان) jest złożeniem tureckiego dağ (góra) i perskiego stan (kraj).

GeografiaEdytuj

Republika graniczy z Kałmucją na północy, Krajem Stawropolskim na północnym zachodzie, Czeczenią na zachodzie i Azerbejdżanem na południu. Leży nad Morzem Kaspijskim. Stolicą Dagestanu jest Machaczkała.

Strefa czasowaEdytuj

Od 2014 r. Dagestan należy do moskiewskiej strefy czasowej (MSK). UTC +3:00 przez cały rok. Wcześniej, przed 27 marca 2011 roku, na terenie republiki obowiązywał czas standardowy (zimowy) strefy UTC+3:00, a czas letni – UTC+4:00.

DemografiaEdytuj

Dagestan zamieszkuje ok. 3,1 mln mieszkańców (2021)^[3], tworząc prawdziwą mozaikę etniczną: wyróżnia się tu zwykle 36 autochtonicznych narodowości, z których 12 posiada oficjalny status narodów. Poza nimi istnieją duże liczebnie społeczności Azerów i Rosjan. Ludność Dagestanu posługuje się językami należącymi do trzech różnych rodzin językowych. Struktura narodowościowo-językowa przedstawia się następująco:

narody mówiące językami nach-dagestańskimi:
- Awarowie – ok. 777,8 tys. osób (27,6% mieszkańców republiki)
- Dargijczycy – ok. 432,5 tys. (16,1%)
- Lezgini – 350,7 tys. (13%)
- Lakowie – 152,9 tys. (4,9%)
- Tabasaranowie – 200,6 tys. (6,5%)
- Rutulowie – 30,2 tys. (1,0%)
- Agulowie – 30 tys. (1,0%)
- Cachurzy – 9,1 tys. (0,4%)
- Czeczeni – 96,3 tys. (3,6%) – wielu spośród nich to uciekinierzy z Czeczenii, którzy przybyli do Dagestanu po wojnie w Czeczenii; jeszcze w 1994 r. było ich tylko 62 tys.

narody mówiące językami tureckimi:
- Kumycy – 367,5 tys. (12,9%)
- Azerowie – 88.3 tys. (3.3%)
- Nogajowie – 33,4 tys. (1,6%)

narody mówiące językami indoeuropejskimi:
- Rosjanie – 100,6 tys. (3,2%)
- Tatowie oraz Żydzi górscy – 10,8 tys. (ok. 0,3% ludności republiki).

Poza tym w mniejszej liczbie obecni są także Ukraińcy, Białorusini, Ormianie, Osetyjczycy, oraz mniejsze wspólnoty językowo-kulturowe, których status jest sporny.

Głównymi językami Dagestanu są język rosyjski (urzędowy), język kumycki oraz język awarski (język największego narodu dagestańskiego). Dziewięć języków Dagestanu pełni funkcję języków literackich, cztery (język rutulski, język agulski, język cachurski, oraz język tacki) nie wykształciły normy literackiej.

Mieszkaniec Dagestanu w tradycyjnym stroju (zdjęcie z początku XX wieku)

ReligiaEdytuj

Zdecydowana większość mieszkańców to wyznawcy islamu (sufizm). W ostatnich latach odnotowuje się konflikty na tle religijnym spowodowane pojawieniem się w połowie lat 90. i rozprzestrzenianiem się wahhabizmu.

Prezydenci DagestanuEdytuj

Magomedali Magomedow 1994–2006
Muchu Alijew 2006–2010
Magomiedsałam Magomiedow 2010–2013
Ramazan Abdulatipow 2013–2017
Władimir Wasiljew 2017–2020
Siergiej Mielikow 2020–

GospodarkaEdytuj

W 2000 największy udział w gospodarce Dagestanu miało rolnictwo (35% – Dagestan jest najmniej zurbanizowaną republiką na Kaukazie), a następnie budownictwo (26%) i przemysł (24%).

Ze względu na 400 km linii brzegowej roponośnego Morza Kaspijskiego Dagestan ma ogromne znaczenie strategiczne dla Rosji.

TransportEdytuj

Przez republikę przechodzą linie komunikacyjne z Azerbejdżanu oraz rurociąg tłoczący kaspijską ropę do Noworosyjska nad Morzem Czarnym poprzez terytorium Czeczenii.

Tablice pojazdów zarejestrowanych w Dagestanie mają oznaczenie 05 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.

PrzypisyEdytuj

↑ Sergej Melikow wybrany na głowę Republiki Dagestanu [dostęp 2022-03-28] (ros.).
↑ Głowa Dagestanu powołał nowego przewodniczącego rządu. [dostęp 2022-03-28] (ros.).
↑ ^a ^b Nasielenije riegionow Rossii 2021: czislennostʹ, krupnyje riegiony Rossii i fied. okruga spisok23.03.2021, [w:] Sajt o stranach, gorodach, statistikie nasielenija i pr. [online], www.statdata.ru, 23 marca 2021 [dostęp 2021-07-17] (ros.).

Linki zewnętrzneEdytuj

[tass-1] Sergej Melikow wybrany na głowę Republiki Dagestanu [dostęp 2022-03-28] (ros.).

[kommersant-2] Głowa Dagestanu powołał nowego przewodniczącego rządu. [dostęp 2022-03-28] (ros.).

[rosstat-3] Nasielenije riegionow Rossii 2021: czislennostʹ, krupnyje riegiony Rossii i fied. okruga spisok23.03.2021, [w:] Sajt o stranach, gorodach, statistikie nasielenija i pr. [online], www.statdata.ru, 23 marca 2021 [dostęp 2021-07-17] (ros.).

[1]

[2]

[3]