Wikipedia

Hamm: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Współpraca: Szablon:Hanza przy użyciu AWB
WP:SK+ToS+mSI+Bn, usunięcie zbędnych linków do dat, drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, drobne techniczne
Linia 18:
|kod pocztowy =
|tablice rejestracyjne = HAM
|współrzędne = 51°41'N41′N 07°49'E49′E
|commons =
|www = http://www.hamm.de/
}}
'''Hamm''' ([[łacina|łac.]] ''Hammona'') – miasto na prawach powiatu w zachodniej części [[Niemcy|Niemiec]], w kraju związkowym [[Nadrenia Północna-Westfalia]], w rejencji [[Rejencja Arnsberg|rejencji Arnsberg]]. Port nad rzeką [[Lippe (rzeka)|Lippe]] i kanałem [[Kanał Datteln-Hamm|Datteln-Hamm]]. Miasto leży między [[Autostrada A1 (Niemcy)|autostradą A1]] i [[Autostrada A2 (Niemcy)|autostradą A2]]. Dnia 1 stycznia [[1975]] r. do miasta dołączono okoliczne gminy. W związku z tym liczba mieszkańców przekroczyła 100. 000. Obecnie miasto liczy 181 783 mieszkańców (2010).
 
== Toponimika nazwy ==
Nazwa miasta oznacza "kąt"„kąt” w starym [[język dolnoniemiecki|dolnoniemieckim]] dialekcie. Pochodzi od położenia miasta w kącie utworzonym przez rzekę [[Lippe (rzeka)|Lippe]] i jej wąski dopływ [[Ahse]].
 
== Geografia ==
Linia 31:
 
== Historia ==
Miasto zostało założone w [[Popielec|Środę Popielcową]], w marcu [[1226]] r. przez [[Adolf I. von der Mark|Adolfa I von der Mark]], który zaproponował okolicznej bezdomnej ludności osiedlenie się na jego ziemiach.
[[Plik:Pauluskirche Hamm.jpg|thumb|250 px|Kościół św. Pawła (''(Pauluskirche)''), główny kościół Hamm]]
[[Plik:Gruendungsprivileg Hamm.jpg|left|thumb|250 px|Prawa miejskie Hamm "Gründungsprivileg"„Gründungsprivileg”]]
 
=== Kalendarium ===
* [[1350]] −– miasto ogarnęła [[dżuma]]. Zarazę przeżyło tylko siedem rodzin
* [[1398]] -– [[hrabstwo Mark]] wraz z Hamm, połączyło się z [[księstwo Kleve|księstwem Kleve]]. Hamm straciło na znaczeniu, gdyż było stolicą hrabstwa Mark
* [[1469]] -– Hamm stało się członkiem [[Hanza|Hanzy]]. Było jednym z najpotężniejszych miast regionu, podczas gdy inne miasta [[Zagłębie Ruhry|Zagłębia Ruhry]] były małymi osadami
* [[1609]] -– Hamm zostało wcielone do [[Prusy Książęce|Prus]]. Jednakże wywołało to spór między hrabstwem [[Palatynat|Palatynu]], a [[Marchia Brandenburska|Brandenburgią]]. Właściwe wcielenie do [[Brandenburgia-Prusy|Prus]] nastąpiło w [[1666]] r.
* latach [[1618]]-[[1648]]1618–1648 Hamm uczestniczyło w [[Wojna trzydziestoletnia|wojnie trzydziestoletniej]]. Miasto było kilkakrotnie zdobywane i musiało znosić zmieniające się garnizony. Niemal wszystkie budynki zostały zniszczone oprócz kościoła św. Jerzego (dzisiaj: ''Pauluskirche'') i kościoła św. Agnieszki (''(St. Agnes)'')
* [[1734]] -– pożar zniszczył więcej niż 200 budynków
* [[1741]] -– kolejny pożar niszczy 346 budynków
* [[1769]] -– założono browary [[Isenbeck]]
* [[1820]] -– regionalny sąd apelacyjny przenosi się z [[Kleve]] do Hamm
* [[1847]] -– pierwszy pociąg zatrzymuje się na stacji kolejowej w Hamm
* [[1901]] -– kopalnia [[węgiel kamienny|węgla]] ''de Wendel'' w Herringen zaczyna wydobycie (później ''Heinrich-Robert'', teraz Verbundbergwerk Ost).
* [[1902]] -– kopalnia węgla ''Maximilian'' w Werries/Ostwennemar zaczyna wydobycie
* [[1905]] -– kopalnia węgla ''Radbod'' w Bockum-Hövel zaczyna wydobycie
* [[1912]] -– kopalnia węgla ''Sachsen'' w Heessen zaczyna wydobycie
* [[1914]] -– budowa kanału [[Kanał Datteln-Hamm|Datteln-Hamm]] zostaje ukończona
* [[1938]] -– autostrada [[Autostrada A2 (Niemcy)|A2]] dochodzi do Hamm
* Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] miasto zostało zbombardowane przez 55 nalotów, które zniszczyły 60% Hamm. Na początku kwietnia [[1945]] r. miasto zajmują wojska [[Stany Zjednoczone|amerykańskie]].
[[Plik:HammApril1945.jpg|thumb|250px|right|Dworzec kolejowy w Hamm, 6 kwietnia 1945r]]
[[Plik:Hamm station hall.jpeg|thumb|250 px|Hol2Hol dworca kolejowego w Hamm]]
 
* [[1944]] -– następuje zamknięcie kopalni Maximilian z powodu powtarzających się problemów z osuszaniem kopalni z wody ▼
* [[1965]] -– autostrada [[Autostrada A1 (Niemcy)|A1]] dochodzi do Hamm ▼
* [[1976]] -– następuje zamknięcie kopalni ''Sachsen'' ▼
* [[1984]] -– stary obszar kopalni ''Maximilian'' zostaje przekształcony w pierwszy ''[[Landesgartenschau]]'' (wystawa ogrodnicza) w Nadrenii Północnej-Westfalii. Największą atrakcją Maximilianparku jest wielki szklany słoń (''(Glaselefant)''), który stał się jednym z symboli miasta▼
* [[1986]] -– rodacy z [[Gdańsk]]a wprowadzają się do Hamm▼
* [[1990]] -– następuje zamknięcie kopalni ''Radbod''▼
* [[2002]] -– następuje wyświęcenie świątyni hinduskiej [[Sri-Kamadchi-Ampal]]. Jest ona największą świątynią [[hinduizm]]u w Europie▼
[[Plik:Hamm Sri Kamadchi Ampal-Tempel.jpg|thumb|250px|Hamm -– największa świątynia hinduistyczna w Europie]]▼
 
▲* [[1944]] - następuje zamknięcie kopalni Maximilian z powodu powtarzających się problemów z osuszaniem kopalni z wody
▲* [[1965]] - autostrada [[Autostrada A1 (Niemcy)|A1]] dochodzi do Hamm
▲* [[1976]] - następuje zamknięcie kopalni ''Sachsen''
▲* [[1984]] - stary obszar kopalni ''Maximilian'' zostaje przekształcony w pierwszy ''Landesgartenschau'' (wystawa ogrodnicza) w Nadrenii Północnej-Westfalii. Największą atrakcją Maximilianparku jest wielki szklany słoń ''(Glaselefant)'', który stał się jednym z symboli miasta
▲* [[1986]] - rodacy z [[Gdańsk]]a wprowadzają się do Hamm
▲* [[1990]] - następuje zamknięcie kopalni ''Radbod''
▲* [[2002]] - następuje wyświęcenie świątyni hinduskiej [[Sri-Kamadchi-Ampal]]. Jest ona największą świątynią [[hinduizm]]u w Europie
▲[[Plik:Hamm Sri Kamadchi Ampal-Tempel.jpg|thumb|250px|Hamm - największa świątynia hinduistyczna w Europie]]
== Herb ==
Herb Hamm jest w użyciu od 750 lat. Przedstawia on czerwono-srebrną szachownicę na złotym tle.
Początkowo był to herb założyciela miasta, hrabiego [[Hrabstwo Mark|Mark]] -– taką samą szachownicę i kolory można często znaleźć w herbach innych miast założonych przez hrabiów z tej rodziny. Stąd barwami miasta są czerwony i biały.
 
== Dzielnice ==
Miasto podzielone jest na siedem dzielnic: Hamm-Mitte (centrum), Uentrop, Rhynern, Pelkum, Herringen, Bockum-Hövel i Heessen. Dla celów statystycznych każdą dzielnicę podzielono na tak zwane "dzielnice statystyczne", które oznaczane są za pomocą dwóch cyfr i specjalnej nazwy. Dzielnice z ich dzielnicam statystycznymi:▼
# '''Hamm-Mitte:''' City, Innenstadt-Süd, Innenstadt-Ost, Süden östlich Werler Straße, Süden westlich Werler Straße, Westen nördlich Lange Straße, Westen südlich Lange Straße, Bahnhof einschließlich Ortsgüterbahnhof▼
# '''Uentrop:''' Kurpark, Mark, Braam, Werries, Geithe, Ostwennemar, Norddinker, Vöckinghausen, Frielinghausen, Uentrop Ortskern▼
# '''Rhynern:''' Berge, Westtünnen westlich Heideweg, Westtünnen östlich Heideweg, Rhynern Ortskern, Osttünnen, Freiske, Osterflierich, Wambeln, Allen▼
# '''Pelkum:''' Wiescherhöfen/Daberg, Lohauserholz, Selmigerheide/Weetfeld, Zechensiedlung, Harringholz, Pelkum Ortskern, Westerheide, Lerche▼
# '''Herringen:''' Westenfeldmark, Ostfeld, Heidhof, Herringen Ortskern, Nordherringen, Herringer Heide, Sandbochum▼
# '''Bockum-Hövel:''' Nordenfeldmark-West, Hövel-Mitte, Hövel-Nord, Hövel-Radbod, Bockum, Barsen,Hamm- Norden, Holsen, Geinegge, Hölter▼
# '''Hessen:''' Nordenfeldmark-Ost, Mattenbecke, Zeche-Sachsen, Heessener Gartenstadt, Heessener Dorf, Westhusen, Dasbeck, Frielick▼
 
== Demografia ==
W [[1890]] r. Hamm miało 25 000 mieszkańców, w [[1925]] r. przekroczono 50 000. 1 stycznia [[1975]] r. liczba ludności wzrosła z 83 000 do 173 000. Taki skok nastąpił dzięki
przyłączeniu się Bockum-Hövel (26 274 mieszkańców w 1974), Pelkum (25 496 mieszkańców w 1974) i innych gmin.
{|
| valign="top" |
{|class="wikitable"
! style="background:#efefef;" | Rok
! style="background:#efefef;" | Ludność
|-
| [[1618]] || align="right" | 1 0001000
|-
| [[1719]] || align="right" | 3 2503250
|-
| [[1798]] || align="right" | 3 0653065
|-
| [[1818]] || align="right" | 4 6804680
|-
| [[1832]] || align="right" | 6 2726272
|-
| 3 grudnia [[1861]] || align="right" | 11 600
|-
| 3 grudnia [[1867]] || align="right" | 16 000
|-
| 1 grudnia [[1871]] || align="right" | 16 924
|-
| 1 grudnia [[1875]] || align="right" | 18 877
|-
| 1 grudnia [[1880]] || align="right" | 20 800
|-
| 1 grudnia [[1885]] || align="right" | 22 523
|-
| 1 grudnia [[1890]] || align="right" | 24 969
|-
| 2 grudnia [[1895]] || align="right" | 28 589▼
|-
▲| 2 grudnia [[1895]] || align="right" | 28 589
|}
| valign="top" |
{|class="wikitable"
! style="background:#efefef;" | Rok
! style="background:#efefef;" | Ludność
|-
| 1 grudnia [[1900]] || align="right" | 31 371
|-
| 1 grudnia [[1905]] || align="right" | 38 429
|-
| 1 grudnia [[1910]] || align="right" | 43 663
|-
| 1 grudnia [[1916]] || align="right" | 40 776
|-
| 5 grudnia [[1917]] || align="right" | 40 516
|-
| 8 października [[1919]] || align="right" | 45 756
|-
| 16 czerwca [[1925]] || align="right" | 49 777
|-
| 16 czerwca [[1933]] || align="right" | 53 532
|-
| 17 maja [[1939]] || align="right" | 59 035
|-
| 31 grudnia [[1945]] || align="right" | 50 971
|-
| 29 października [[1946]] || align="right" | 49 751
|-
| 13 września [[1950]] || align="right" | 59 866
|-
| 25 września [[1956]] || align="right" | 66 327▼
|-
▲| 25 września [[1956]] || align="right" | 66 327
|}
| valign="top" |
{|class="wikitable"
! style="background:#efefef;" | Rok
! style="background:#efefef;" | Ludność
|-
| 6 czerwca [[1961]] || align="right" | 70 641
|-
| 31 grudnia [[1965]] || align="right" | 73 520
|-
| 27 maja [[1970]] || align="right" | 84 942
|-
| 31 grudnia [[1975]] || align="right" | 172 210
|-
| 31 grudnia [[1980]] || align="right" | 171 869
|-
| 31 grudnia [[1985]] || align="right" | 166 379
|-
| 25 maja [[1987]] || align="right" | 171 170
|-
| 31 grudnia [[1990]] || align="right" | 179 639
|-
| 31 grudnia [[1995]] || align="right" | 183 408
|-
| 31 grudnia [[2000]] || align="right" | 181 197
|-
| 31 grudnia [[2005]] || align="right" | 180 849
|}
|}
 
== Podział administracyjny ==
▲Miasto podzielone jest na siedem dzielnic: Hamm-Mitte (centrum), Uentrop, Rhynern, Pelkum, Herringen, Bockum-Hövel i Heessen. Dla celów statystycznych każdą dzielnicę podzielono na tak zwane "dzielnice„dzielnice statystyczne"statystyczne”, które oznaczane są za pomocą dwóch cyfr i specjalnej nazwy. Dzielnice z ich dzielnicamdzielnicami statystycznymi:
▲# '''Hamm-Mitte:''' City, Innenstadt-Süd, Innenstadt-Ost, Süden östlich Werler Straße, Süden westlich Werler Straße, Westen nördlich Lange Straße, Westen südlich Lange Straße, Bahnhof einschließlich Ortsgüterbahnhof
▲# '''Uentrop:''' Kurpark, Mark, Braam, Werries, Geithe, Ostwennemar, Norddinker, Vöckinghausen, Frielinghausen, Uentrop Ortskern
▲# '''Rhynern:''' Berge, Westtünnen westlich Heideweg, Westtünnen östlich Heideweg, Rhynern Ortskern, Osttünnen, Freiske, Osterflierich, Wambeln, Allen
▲# '''Pelkum:''' Wiescherhöfen/Daberg, Lohauserholz, Selmigerheide/Weetfeld, Zechensiedlung, Harringholz, Pelkum Ortskern, Westerheide, Lerche
▲# '''Herringen:''' Westenfeldmark, Ostfeld, Heidhof, Herringen Ortskern, Nordherringen, Herringer Heide, Sandbochum
▲# '''Bockum-Hövel:''' Nordenfeldmark-West, Hövel-Mitte, Hövel-Nord, Hövel-Radbod, Bockum, Barsen, Hamm- Norden, Holsen, Geinegge, Hölter
▲# '''Hessen:''' Nordenfeldmark-Ost, Mattenbecke, Zeche-Sachsen, Heessener Gartenstadt, Heessener Dorf, Westhusen, Dasbeck, Frielick
 
== Polityka ==
Linia 181 ⟶ 182:
* Inne partie i inicjatywy łącznie: 5 radnych
 
== ReligieImprezy ==
Od wielu lat na terenie Hamm regularnie odbywa się największa w Europie giełda terrarystyczna – [[Terraristika]]. Każda kolejna giełda, odbywająca się w marcu, wrześniu czy grudniu, przyciąga tysiące hodowców z całej Europy, którzy spotykają się by wymieniać informacje oraz przede wszystkim by zakupić nowe zwierzęta do swoich kolekcji, lub sprzedać swoje własne przychówki.▼
Według danych z roku [[2005]]:▼
 
== ImprezyReligia ==▼
▲Według danych z roku [[2005]]:
# 39,0% (70 515) mieszkańców to [[katolicyzm|katolicy]]
# 33,3% (60 253) mieszkańców to [[protestantyzm|protestanci]]
Linia 188 ⟶ 192:
 
== Sport ==
* [[HSG Ahlen-Hamm]] -– klub [[Piłka ręczna|piłki ręcznej]] mężczyzn
 
▲== Imprezy ==
▲Od wielu lat na terenie Hamm regularnie odbywa się największa w Europie giełda terrarystyczna – [[Terraristika]]. Każda kolejna giełda, odbywająca się w marcu, wrześniu czy grudniu, przyciąga tysiące hodowców z całej Europy, którzy spotykają się by wymieniać informacje oraz przede wszystkim by zakupić nowe zwierzęta do swoich kolekcji, lub sprzedać swoje własne przychówki.
 
== Współpraca ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Hamm”