Stanisław Łapka
Stanisław Łapka (ur. 15 sierpnia 1915 r. w Borzymy, zm. 19 sierpnia 1978 r. w Ipswich) – podpułkownik dyplomowany pilot Wojska Polskiego, uczestnik bitwy o Anglię, dowódca dywizjonu 302 i 306, kawaler Virtuti Militari.
| 1 i ½ zwycięstwo | |
| |
 podpułkownik dyplomowany pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca dywizjonu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
    
| |
.svg){kind=small}
Życiorys edytuj
Był synem Jana i Marianny[1]. W Świeciu ukończył w 1935 roku gimnazjum, następnie rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Lotnictwa. Naukę ukończył z 46. lokatą w 1938 r. i w październiku został przydzielony do 131. eskadry myśliwskiej[2]. Ukończył kurs wyższego pilotażu i w marcu 1939 r. został odkomenderowany do Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich w Krośnie, gdzie został dowódcą plutonu i instruktorem pilotażu[3].
Po zakończeniu wojny obronnej został ewakuowany przez Rumunię do Francji. Znalazł się w jednej z pierwszych grup polskich lotników przetransportowanych do Wielkiej Brytanii, gdzie zgłosił się do służby w Polskich Siłach Powietrznych. Otrzymał numer służbowy RAF 76702[4], od stycznia odbywał szkolenie w bazie Eastchurch. W kwietniu został skierowany do 15 Elementary Flying Training School w Carlisle. Od 23 maja szkolił się w 18 Operational Training Unit, 23 czerwca został skierowany na szkolenie na sprzęcie angielskim do 6 OTU[5]. 13 lipca 1940 r. został przydzielony do nowo tworzonego dywizjonu 302[6]. W sierpniu został skierowany do 5 OTU w Sutton Bridge na przeszkolenie w pilotażu myśliwców Hurricane obejmujące trzydzieści godzin lotu na tych maszynach[7]. Z racji swej dobrej znajomości języka angielskiego od samego początku brał aktywny udział w tworzeniu jednostki, w składzie której wziął udział w bitwie o Anglię[8]
15 września 1940 r. leciał jako dowódca klucza żółtego[9]. Tego dnia uzyskał pewne zestrzelenie ½ niemieckiego bombowca Dornier Do 17 (zwycięstwem podzielił się z sierż. Antonim Siudakiem[10]), sam musiał skakać na spadochronie z Hurricane Mk. I (nr V6569)[11]. Przy lądowaniu złamał nogę[12]. Historia jego skoku ze spadochronem została opowiedziana w filmie „Battle of Britain”[13]. Ze szpitala do jednostki powrócił 17 listopada[14]. 10 grudnia poleciał na patrol w okolicy Shoresham, jego klucz atakował samotnego Junkersa Ju 88 jednak walka pozostała nierozstrzygnięta[15]. Jego doświadczenie bojowe oraz znajomość języka angielskiego pozwoliła mu na wykonywanie obowiązków kontrolera na naziemnym stanowisku dowodzenia, m.in. 27 grudnia naprowadzał samoloty dywizjonu na bombowiec Heinkel He 111[16]. Podczas bitwy o Anglię wykonał 10 lotów bojowych, podczas których dwukrotnie nawiązał walkę z nieprzyjacielem[17].
7 stycznia 1942 r. objął stanowisko dowódcy eskadry „B”, 21 czerwca został dowódcą eskadry „A”. 26 sierpnia został mianowany dowódcą dywizjonu 302. Podczas walki powietrznej 7 września zgłosił prawdopodobne zestrzelenie Focke-Wulfa Fw 190[18]. Dowództwo nad dywizjonem 302 zdał 28 kwietnia 1943 r. i miesiąc później został oficerem łącznikowym przy 11 Grupie Myśliwskiej RAF. Służył też w 58 OTU jako instruktor[2]. Pod koniec roku na krótko został przydzielony do dywizjonu 316[19].
Do latania bojowego powrócił 1 stycznia 1944 r., kiedy to objął dowództwo nad dywizjonem 306[19]. Wziął udział w osłonie lądowania w Normandii, 7 czerwca zestrzelił Messerschmitta Bf 109[20]. Jego Mustang Mk. III (nr ser. FZ156, znaki UM-M) został również trafiony i Łapka lądował na terenie zajętym przez wojska niemieckie. Udało mu się uniknąć schwytania i powrócił do jednostki 26 sierpnia. Został skierowany do Dowództwa Lotnictwa Myśliwskiego RAF, gdzie pełnił funkcję oficera taktycznego. 17 września 1945 r. został skierowany na kurs w Wyższej Szkole Lotniczej, po jego ukończeniu pełnił w WSL funkcje administracyjne. W kwietniu 1946 r. otrzymał przydział do dowództwa 3. Polskiego Skrzydła Myśliwskiego[21].
Po demobilizacji zdecydował się na pozostanie na emigracji. Osiedlił się w Wielkiej Brytanii, pracował w RAF[5]. Zmarł w Ipswich 19 sierpnia 1976 r., został pochowany na Ipswich Lawn Cemetery[22].
Ordery i odznaczenia edytuj
Za swą służbę otrzymał odznaczenia[23]:
- Krzyż Srebrny Virtuti Militari nr 8358,
- Krzyż Walecznych – trzykrotnie,
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami,
- Medal Lotniczy – trzykrotnie,
- Polowa Odznaka Pilota.
Przypisy edytuj
- ↑ Kubit 2019 ↓, s. 388.
- ↑ a b Pawlak 2009 ↓, s. 182.
- ↑ Kubit 2019 ↓, s. 104.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 352.
- ↑ a b Kubit 2019 ↓, s. 389.
- ↑ Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 89.
- ↑ Śliżewski 2019 ↓, s. 33, 38.
- ↑ Śliżewski 2019 ↓, s. 21.
- ↑ Śliżewski 2019 ↓, s. 79.
- ↑ Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 372.
- ↑ Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 386.
- ↑ Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 379.
- ↑ Śliżewski 2019 ↓, s. 93.
- ↑ Śliżewski 2019 ↓, s. 187.
- ↑ Śliżewski 2019 ↓, s. 205-206.
- ↑ Śliżewski 2019 ↓, s. 212.
- ↑ Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 671.
- ↑ Zieliński, Matusiak, Gretzyngier 2015 ↓, s. 109.
- ↑ a b Matusiak 2003 ↓, s. 43.
- ↑ Matusiak 2003 ↓, s. 72.
- ↑ Zieliński, Matusiak, Gretzyngier 2015 ↓, s. 110.
- ↑ Stanisław Łapka. Niebieska eskadra - groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników. [dostęp 2023-11-13]. (pol.).
- ↑ Łapka Stanisław. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2023-11-14]. (pol.).
Bibliografia edytuj
- Janusz Kubit: Szkoła Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich, Krosno 1938-1939. Krosno: Graffia - Agencja wydawniczo-fotograficzna, 2019. ISBN 978-83-955211-0-2. OCLC 1135440195.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Wojtek Matusiak: 306 Dywizjon Myśliwski Toruński. Warszawa: Bellona, 2003. ISBN 83-11-09714-3. OCLC 830534634.
- Jerzy Pawlak: Absolwenci Szkoły Orląt: 1925-1939. Warszawa: Retro-Art, 2009. ISBN 83-87992-22-4. OCLC 69472829.
- Grzegorz Sojda, Grzegorz Śliżewski, Piotr Hodyra: Ci cholerni Polacy! : Polskie Siły Powietrzne w Bitwie o Anglię. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2016. ISBN 978-83-7020-625-3. OCLC 1004941915.
- Grzegorz Śliżewski: Wojna na pociski i pisma : 302 "Poznański" Dywizjon Myśliwski w 1940 roku. Oświęcim: Napoleon V, 2019. ISBN 978-83-8178-053-7. OCLC 1111767057.
- Józef Zieliński, Wojtek Matusiak, Robert Gretzyngier: Lotnicy polscy w Bitwie o Anglię. Poznań: Bellona SA, 2015. ISBN 978-83-11-13984-8. OCLC 924759692.