Stanisław Ignacy Sowiźrał
Stanisław Ignacy Sowiźrał[a] ps. „Szosa”[2], „Sosna” (ur. 30 marca 1895 w Tarnowie, zm. 20 czerwca 1942 w KL Auschwitz) – major intendent Wojska Polskiego, założyciel i pierwszy komendant Obwodu SZP-ZWZ w Tarnowie, więzień KL Auschwitz (numer 23387)[3].
| |
 major intendent
| |
| Data i miejsce urodzenia |
30 marca 1895 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
20 czerwca 1942 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska |
komendant Obwodu SZP-ZWZ |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodził się 30 marca 1895 w Tarnowie[2][4].
Brał udział w walkach podczas I wojny światowej, walczył w 1 pułku piechoty Legionów Polskich[5].
1 lipca 1920 został zameldowany z Warszawy w Poznaniu na ul. Górna Wilda 84[4]. 15 października 1921 ponownie wrócił do Poznania z Warszawy, a 6 maja 1922 zameldowany na ul. Gen. Kosińskiego 1[2][4]. W 1922 został zdemobilizowany jako oficer rezerwy[6]. Później przydzielony do Szefostwa Intendentury Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu. Do marca 1929 służył w Rejonowym Zakładzie Żywnościowym Poznań[7], a następnie w Składnicy Materiału Intendenckiego Poznań[8][9]. Z dniem 15 sierpnia 1933 został przeniesiony do korpusu oficerów intendentów[10]. Po 1935 zastąpił majora Stefana Migdała na stanowisku zarządcy Składnicy Materiału Intendenckiego Nr 7 w Poznaniu[11]. Na stopień majora został awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 7. lokatą w korpusie oficerów intendentów[12][13].
Po napaści Niemiec na Polskę brał udział w walkach o Kutno we wrześniu 1939 r.
W październiku 1939 r. przyjechał do rodzinnego Tarnowa. Włączył się w działalność konspiracyjną. Był organizatorem i pierwszym komendantem Obwodu SZP-ZWZ w Tarnowie[14]. 5 października 1940 r. uniknął aresztowania przez Gestapo, uciekając z domu przez okno wraz z synem Władysławem Sowiźrałem (podczas wojny syn zaczął się posługiwać danymi Tadeusz Sobolewicz, przy danych tych pozostał do śmierci). Udał się do Częstochowy i tam kontynuował działalność do chwili aresztowania przez Niemców. 20 lutego 1942 r. został osadzony w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz, gdzie zachorował i jako nieużyteczny, 20 czerwca 1942 r. stracił życie w komorze gazowej. W obozie przebywał pod nazwiskiem Sobolewicz[15].
Rodzina
edytujStanisław był żonaty z Anną z domu Laskowa (ur. 12 marca 1904 w Tarnowie), z którą miał dwóch synów: Władysława Józefa (ur. 26 marca 1925 w Poznaniu) i Bogusława Jakuba (ur. 11 kwietnia 1927 w Poznaniu)[4].
Żona Anna Ludgarda została aresztowana po ucieczce męża i syna z Tarnowa, przez niespełna rok więziona w tarnowskim więzieniu, a 10 września 1941 osadzona w niemieckim obozie koncentracyjnym Ravensbrück, gdzie przebywała do wyzwolenia[16].
Władysław Józef vel Tadeusz Sobolewicz po wyzwoleniu z obozu ukończył studia aktorskie, występował w teatrach Śląska, Zagłębia Dąbrowskiego i Krakowa. Był też autorem wspomnień „Wytrzymałem, więc jestem” i „Mieć kogoś”[17].
Upamiętnienie
edytujW 1995 w kościele oo. misjonarzy p.w. Świętej Rodziny w Tarnowie odsłonięto tablicę upamiętniającą Stanisława Sowiźdrzała[3]
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Niepodległości – 9 listopada 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[18][2][19]
- Złoty Krzyż Zasługi – 1938 „za zasługi na polu pracy społecznej”[20]
- Srebrny Krzyż Zasługi
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933, s. 103.
- ↑ a b c d Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-09-30]..
- ↑ a b Tarnów - tablica poświęcona pamięci Stanisława Sowiźrała - Sobolewicza. Miejsca pamięci narodowej. [dostęp 2022-09-30]. (pol.).
- ↑ a b c d Kartoteka ewidencji ludności 1870–1931. Archiwum Państwowe w Poznaniu. [dostęp 2022-09-30]..
- ↑ Padnij – powstań!. Instytut Gość Media. [dostęp 2022-09-30]. (pol.).
- ↑ Druga lista 1922 ↓, s. 8.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 776, 795.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931, s. 276.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 373, 864.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 15 września 1933, s. 178.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 337, 881.
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 479.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 337.
- ↑ Tablica ku czci żołnierzy AK Inspektoratu Tarnów. Patriotyczna gra komunikacyjna. [dostęp 2022-09-30]. (pol.).
- ↑ Informacja o więźniach. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. [dostęp 2022-09-30]. (pol.).
- ↑ Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2022-09-30].
- ↑ Zmarł Tadeusz Sobolewicz, były więzień niemieckich obozów. TVP3 Kraków. [dostęp 2022-09-30]. (pol.).
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 352.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-09-30]..
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938, s. 26.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Druga lista oficerów rezerwowych WP. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-01-26.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.