Wikipedia

Stanisława Paleolog

Stanisława Filipina Demetraki-Paleolog, ps. „Zofia”, „Łucka”, „Monika” (ur. 4 maja 1892 w Rumnie, zm. 3 grudnia 1968 w Penley) – działaczka niepodległościowa, uczestniczka czterech wojen, podpułkownik Wojska Polskiego RP, komisarz Policji Państwowej, funkcjonariuszka Policji Polskiej GG, kapitan czasu wojny w ramach Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, minister w pierwszym rządzie Antoniego Pająka na uchodźstwie.

Stanisława Paleolog
Zofia, Łucka, Monika
Ilustracja
podpułkownik podpułkownik
Data i miejsce urodzenia

4 maja 1892
Rumno

Data i miejsce śmierci

3 grudnia 1968
Penley

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Armia Krajowa

Formacja

Straż Obywatelska,
Ochotnicza Legia Kobiet

Stanowiska

kurierka,
adiutantka

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska (obrona Lwowa)
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa (powstanie warszawskie)

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941) Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Krzyż Obrony Lwowa
Multimedia w Wikimedia Commons
Stanisława Paleolog
Ilustracja
komisarz komisarz
Data i miejsce urodzenia

4 maja 1892
Rumno

Data śmierci

3 grudnia 1968

Formacja

Policja Państwowa
Policja Polska GG

Grób Stanisławy Paleolog w Manchesterze

Życiorys

edytuj

Uczyła się w lwowskiej pensji dla dziewcząt sióstr sakramentek, a następnie studiowała w Akademii Handlowej we Lwowie. Podczas I wojny światowej działała w Polskiej Organizacji Wojskowej[1].

U kresu wojny wzięła udział w obronie Lwowa w trakcie wojny polsko-ukraińskiej, w listopadzie 1918 wstępując do Straży Obywatelskiej, służyła w stopniu kaprala[2]. Służyła jako sanitariuszka. Odbywając służbę kurierki została ranna podczas próby przejścia przez front[3][4]. Wstąpiła do Milicji Obywatelskiej w grudniu 1918, następnie do Ochotniczej Legii Kobiet. Była pierwszą kurierką. Jako kurierka służyła także jej siostra Helena[5]. Pełniła funkcję adiutantki komendantki OLK, Aleksandry Zagórskiej[6]. Po tym jak 1 kwietnia 1920 utworzono Wydziały Ochotniczej Legii Kobiet przy Sekcji Mobilizacyjnej Oddziału I Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie, została w stopniu podporucznika OLK adiutantką naczelniczki mjr A. Zagórskiej oraz objęła kierownictwo referatu spraw personalnych[7]. W 1920 w szeregach OLK uczestniczyła w wojnie polsko-bolszewickiej pod Warszawą.

Od 1922 do 1924 pracowała na stanowisku urzędniczym w Szpitalu św. Łazarza w Krakowie. W 1925 wstąpiła do Policji Państwowej. Od 1925 kierowała Policją Kobiecą i zajmowała się jej organizowaniem[7]. Została awansowana do stopnia aspiranta od 1 stycznia 1928, na początku kwietnia 1933 na stopień podkomisarza[8][9], a od 1 stycznia 1939 do stopnia komisarza. Pełniła stanowisko kierownika sanitarno-obyczajowej VI brygady Urzędu Śledczego przy ul. Daniłowiczowskiej w Warszawie[10] (zajmującej się zwalczaniem nierządu i handlu żywym towarem[11][12])[13]. W czerwcu 1929 została dowódcą kompanii na kursie nowych funkcjonariuszek tej brygady[14][15]. Od 1935 do 1939 kierowała referatem ds. ofi­ce­rów i sze­re­go­wych Policji Kobiecej w Centrali Służby Śledczej Komendy Głównej Policji Państwowej. Na początku 1930 weszła w skład komitetu organizacyjnego koło mające na celu ratowanie dzieci moralnie zaniedbanych ze szkoły nr 178 w Warszawie[16].

Po wybuchu II wojny światowej w okresie okupacji niemieckiej i służyła w Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa. Jednocześnie konspiracyjnie działała w Związku Walki Zbrojnej oraz Armii Krajowej. Zajmowała się or­ga­ni­zo­waniem i szko­leniem żoł­nie­rzy w składach bry­gad ob­ser­wa­cyj­no­‑wy­wia­dow­czych i żeńskich gru­p wy­wia­dow­czo­‑dy­wer­syj­nych. Współorganizowała Państwowy Korpus Bezpieczeństwa. Była przydzielona do Komendy Głównej Armii Krajowej, Oddział IV (Kwatermistrzowski, Szefostwo Produkcji Konspiracyjnej „Cieśla” („Perkun”, „Waga”, „Drzewo”). Brała udział w powstaniu warszawskim w jednostce I Obwód „Radwan” (Śródmieście), Zgrupowanie „Chrobry II” (oficer informacyjny)[17], Kierownictwo Produkcji Uzbrojenia. Po powstaniu opuściła Warszawę wraz z ludnością cywilną.

Po wojnie 10 sierpnia 1946, w obliczu zagrożenia aresztowaniem wyjechała z Polski. 12 września tego roku została przyjęta do 2 Korpusu Polskiego we Włoszech i zweryfikowana w stopniu majora ze starszeństwem z 1 października 1944. Następnie przeniosła się do Wielkiej Brytanii i osiadła w Londynie. 15 października 1954 roku Prezydent RP August Zaleski powołał ją na członka drugiego składu Sądu Obywatelskiego w Londynie[18][19]. 11 października 1955 została ministrem w pierwszym rządzie Antoniego Pająka władz RP na uchodźstwie[20]. W 1957 ukazała się książka autorstwa Stanisławy Paleolog pt. The Women Police in Poland 1925–1939[21]. Do końca życia pozostawała w stopniu podpułkownika[22].

Na skutek krwotoku śródmózgowego została sparaliżowana. Ostatnie 11 lat życia spędziła w szpitalu Penley, w którym zmarła 3 grudnia 1968[22]. Pochowana na Southern Cemetery w Manchesterze (sekcja K, grób numer 450)[23].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Czerski 1999 ↓, s. 8.
  2. ↑ Semper Fidelis. Obrona Lwowa w obrazach współczesnych. Lwów / Warszawa: Straż Mogił Polskich Bohaterów / Oficyna Wydawnicza Volumen, 1930 / 1990, s. Tab. 192.
  3. ↑ Wit Sulimirski: Grupa „Sokół” – Macierz. W: Jarosław Waniorek (red.): Obrona Lwowa. 1–22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918–1920. Relacje uczestników. Warszawa: 1993, s. 4617. ISBN 83-85218-56-4.
  4. ↑ Wanda Kiedrzyńska: Zarys Historii Wojennej O. L. K. (Ochotnicza Legia Kobiet). Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931, s. 9.
  5. ↑ Maria Bruchnalska: Z obrony bohaterskiego Lwowa i Małopolski Wschodniej. Udział ziemianel. Lwów: Zjednoczenie Polskich Chrześcijańskich Towarzystw Kobiecych, 1930, s. 8.
  6. ↑ Wanda Kiedrzyńska: Zarys Historii Wojennej O. L. K. (Ochotnicza Legia Kobiet). Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931, s. 22.
  7. ↑ a b Wanda Kiedrzyńska: Zarys Historii Wojennej O. L. K. (Ochotnicza Legia Kobiet). Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931, s. 31.
  8. ↑ Zmiany w policji warszawskiej. „Nowiny Codzienne”. 109, s. 4, 7 kwietnia 1933. 
  9. ↑ Stanisława Paleolog. audiovis.nac.gov.pl. [dostęp 2015-03-06].
  10. ↑ Rozpusta z myszką. onet.pl, 2015. [dostęp 2015-03-06].
  11. ↑ Szakale. „Kurier Warszawski”. 185, s. 3, 6 lipca 1928. 
  12. ↑ Jerzy Paciorkowski: Stawiano je za wzór. [dostęp 2015-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
  13. ↑ Z Łodzi. Policja żeńska. „Nowiny Codzienne”. 253, s. 28, 15 września 1935. 
  14. ↑ Kobiety w służbie policji śledczej. „Kurier Warszawski”. 129, s. 6, 19 czerwca 1929. 
  15. ↑ Kobiety w policyjnych mundurach. „Kurier Warszawski”. 248, s. 5, 10 września 1935. 
  16. ↑ Dzieci moralnie zaniedbane. „Kurier Warszawski”. 12, s. 6, 13 stycznia 1930. 
  17. ↑ Batalion „Chrobry II” (Zgrupowanie). pw44.pl. [dostęp 2015-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (20 lutego 2010)].
  18. ↑ Powołanie członków Sądu Obywatelskiego w Londynie. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 84, Nr 14 z 2 listopada 1954. 
  19. ↑ Karol Siemaszko, Sąd Obywatelski w Londynie. Organizacja i orzecznictwo, Poznań: Wydawnictwo Rys, 2013, s. 44–46, ISBN 978-83-63664-25-1, OCLC 869925365.
  20. ↑ K. Zimoń: 26 Lutego br. minęło 90 lat od przyjęcia pierwszej polskiej Policjantki do Policji. polskasiecpolicjantek.pl, 1 marca 2015. [dostęp 2015-03-06].
  21. ↑ The Women Police of Poland, 1925 to 1939. books.google.pl. [dostęp 2015-03-06].
  22. ↑ a b Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 15-16, s. 136, Czerwiec 1969. Koło Lwowian w Londynie. 
  23. ↑ Burial records, Manchester City Council.
  24. ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 50, Nr 6 z 11 października 1957.  „za zasługi w długoletniej służbie państwowej”.
  25. ↑ M.P. z 1933 r. nr 292, poz. 318 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  26. ↑ a b c d Łoza 1938 ↓, s. 550.
  27. ↑ M.P. z 1929 r. nr 277, poz. 639 „za zasługi na polu organizacji Ochotniczej Legji Kobiecej i pracy społecznej”.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisława_Paleolog&oldid=74401173”