Rumno
Rumno (ukr. Грімне, Hrimne; hist. Hrumno) – wieś na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, w rejonie gródeckim. W 2016 roku liczyła 1184 mieszkańców[1].
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Powierzchnia |
18,53 km² |
| Populacja (2016) • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
+380 3231 |
| Kod pocztowy |
81565 |
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
 49°36′05″N 23°46′14″E/49,601389 23,770556
| |
Rumno leży nad potokiem Gasiska, który jest lewym dopływem rzeki Wereszycy, stanowiącej lewy dopływ Dniestru. Drugi, mniejszy potok Kożuszny, w południowej części Rumna, bezpośrednio zasila wody Dniestru.
Historia
edytujWieś Rumno notowana była w dokumentach już w XV wieku. Jej prawdopodobnym założycielem był Stanisław z Chodcza, ówczesny wojewoda ruski oraz starosta kamieniecki i halicki, a późniejszy kasztelan i starosta lwowski, starosta generalny Rusi, hetman polny koronny i marszałek wielki koronny. Ufundował on w 1471 parafię rzymskokatolicką w Rumnie, która należała do najstarszych placówek kościelnych w tych okolicach. Starsza była tylko w Gródku, założona w 1372 roku. Pierwszy drewniany kościół zbudowano w Rumnie w 1618 roku, po czym został on zniszczony przez Tatarów. Odbudowano go w 1620 i służył przez ponad 100 lat. Nowy, większy, powstał w 1732, a kolejny, również drewniany został konsekrowany w 1797, pod wezwaniem św. Katarzyny. Obok stała dzwonnica z trzema dzwonami. Do parafii należały: Horożana Wielka, Horożanka, Nowosiółki, Podwysokie, Ryczychów i Saska. W 1880 w gminie rumniańskiej mieszkało: 780 Polaków (w tym 763 katolików), 1442 Rusinów (Ukraińców), 31 Żydów i 17 Niemców (Austriaków)[2].
W drugiej połowie XIX wieku wieś nabyła hrabiowska rodzina Lanckorońskich, która posiadała te dobra do 1939 roku. Pierwszym dziedzicem z tej rodziny był Karol Antoni hrabia Lanckoroński (1848-1933), potem posiadłość była własnością jego córek: Adelajdy (1903-1980) i Karoliny (1898-2002). Z ich inicjatywy, w latach 1936-1940, obok drewnianego kościoła powstał nowy, murowany. Kończono go już w czasie wojny. Na polecenie władz radzieckich, w 1940 rozebrano kościół drewniany, choć murowany nie był jeszcze ukończony, a gdy ludność polską przymusowo ekspatriowano na mocy tzw. układów republikańskich, w 1953 roku władze poleciły rozebrać i murowaną świątynię[3].
W II Rzeczypospolitej miejscowość stanowiła początkowo oddzielną gminę wiejską. 1 sierpnia 1934 w ramach reformy na podstawie ustawy scaleniowej została włączona do gminy wiejskiej Komarno w powiecie rudeckim, w województwie lwowskim. W 1921 roku gmina Rumno liczyła 2621 mieszkańców (1345 kobiet i 1276 mężczyzn) i znajdowało się w niej 496 budynków mieszkalnych. 1446 osób deklarowało narodowość rusińską (ukraińską), 1175 – polską. 1478 osób deklarowało przynależność do wyznania greckokatolickiego, 1118 – do rzymskokatolickiego, 24 – do mojżeszowego, 1 – do ewangelickiego. Obszar dworski liczył 45 mieszkańców (23 kobiety i 22 mężczyzn) i obejmował 4 budynki mieszkalne. 26 osób deklarowało narodowość polską, 19 – rusińską (ukraińską). 25 osób deklarowało przynależność do wyznania rzymskokatolickiego, 20 – do greckokatolickiego[4]. W 1937 w Rumnie mieszkało 1145 Polaków, a rzymskokatolicka parafia liczyła 1252 wiernych[3][5].
Podczas II wojny światowej, w pierwszych dniach czerwca 1944 roku nacjonaliści ukraińscy z Ukraińskiej Powstańczej Armii zamordowali w Rumnie 40 Polaków. 17 września 1994 roku dzięki staraniom ks. Tadeusza Patera, któremu – wraz z rodziną – udało się przeżyć ten pogrom, na zbiorowej mogile pomordowanych w Rumnie stanął pomnik w formie krzyża[6]. Natomiast w 60-tą rocznicę zbrodni rumnieńskiej, w Przemyślu, dnia 4 czerwca 2004 roku odbyła się sesja naukowa, poświęcona tym tragicznym wydarzeniom, po której w kościele św. Trójcy odprawiona została uroczysta msza święta, koncelebrowana pod przewodnictwem ks. abp. Ignacego Tokarczuka. Po jej zakończeniu nastąpiło wmurowanie urny z ziemią z mogiły pomordowanych Polaków w Rumnie i odsłonięcie pamiątkowych tablic[7]. Następnego dnia, tj. 5 czerwca, tę tragedię upamiętniono w Rumnie odprawieniem mszy św. przy krzyżu z udziałem miejscowej ludności[8]. Obchody 65. rocznicy zamordowania Polaków w Rumnie, współorganizowane przez Światowy Kongres Kresowian odbywały się 12 czerwca 2009 roku w Przemyślu (pod honorowym patronatem metropolity przemyskiego abp. Józefa Michalika, prezydenta Przemyśla i starosty przemyskiego) oraz 13 czerwca 2009 roku w Rumnie (pod honorowym patronatem Konsula Generalnego RP we Lwowie)[9]. Część polskich mieszkańców Rumna została przesiedlona do Słokowa koło Prudnika w 1945[10].
Urodzeni w Rumnie
edytuj- Janusz Dżugay (1891–1947) – podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari
- Stanisława Paleolog – działaczka niepodległościowa, podpułkownik Wojska Polskiego, komisarz Policji Państwowej
- Adam Paleolog – major obserwator Wojska Polskiego
- Józef Pater – ksiądz, historyk dziejów Kościoła
- Tadeusz Pater - ksiądz salezjanin, działacz kresowy, inicjator upamiętnień Polaków pomordowanych przez OUN-UPA w Rumnie[11].
Przypisy
edytuj- ↑ https://archive.lvivoblrada.gov.ua/UserFiles/Image/docs/proekt/папка/Паспорти/Паспорт%20Городок%20(3).docx
- ↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X. Warszawa: 1880-1902, s. 11.
- ↑ a b Tadeusz Pater: ks.. Rzeszów: Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie i Światowy Kongres Kresowian, 2011. ISBN 978-83-7629-279-3.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom XIII. Województwo lwowskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1924, s. 38-39.
- ↑ Schematyzm Diecezji Przemyskiej obrządku łacińskiego z 1937 roku
- ↑ „"Na rubieży" Czasopismo historyczno-publicystyczne, nr 75, s.17”.
- ↑ Przemyśl, 04.06.2004 r., uroczystość odsłonięcia tablicy ku pamięci Polaków, zamordowanych w Rumnie 03.06.1944 r.. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
- ↑ „"Na rubieży" Czasopismo historyczno-publicystyczne, nr 75, s.14”.
- ↑ 65 rocznica wymordowania 40 Polaków ze wsi Rumno.
- ↑ Andrzej Hanich, Dekanaty i parafie Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego w latach 1945-1946, Opole: Państwowy Instytut Naukowy - Instytut Śląski, 2009, s. 58.
- ↑ l, Odznaczenie dla Ks. Tadeusza Patera | Galeria | Salezjanie | Parafia św. Józefa w Przemyślu [online], przemysl.sdb.org.pl [dostęp 2023-05-20] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Rumno, rus. ''Rimno, Hrimno'', w XV w. ''Hrumno'', wś, pow. rudecki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 11.
- 65 rocznica wymordowania 40 Polaków ze wsi Rumno - galeria.