Starodub (roślina)
Starodub (Ostericum Hoffmann) – rodzaj roślin z rodziny selerowatych. Obejmuje 11 gatunków[5]. Ze względu na podobieństwa morfologiczne bywają one włączane do rodzaju dzięgiel Angelica, aczkolwiek badania molekularne potwierdzają odrębność tych rodzajów. Zasięg rodzaju obejmuje strefę umiarkowaną Eurazji – Europę Środkową i Wschodnią, azjatycką część Rosji, Kazachstan, Mongolię, Chiny, Półwysep Koreański i Japonię[5]. Do flory Polski należy jeden gatunek – starodub łąkowy Ostericum palustre[6].
 Starodub łąkowy | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
starodub | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Ostericum Hoffmann Gen. Pl. Umbell., ed. 2. 162. 1816 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
O. palustre (Besser) Besser[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Użytkowe znaczenie ma O. citriodorum wykorzystywany w tradycyjnej medycynie chińskiej. Jako źródło do pozyskania olejków eterycznych stosowane są też O. grosseserratum i O. maximowiczii[3].
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Byliny z łodygami dętymi, żebrowanymi[4].
- Liście
- Blaszki 2- i 3-krotnie trójsieczne lub pierzasto złożone. Ogonki z rozdętą, pochwiastą nasadą[4].
- Kwiaty
- Zebrane w baldachy złożone, których rozgałęzienia wsparte są nielicznymi, równowąskimi lub równowąskolancetowatymi pokrywami i pokrywkami. Działki kielicha okazałe, jajowate lub trójkątne[4].
- Owoce
- Rozłupnia rozpadająca się na dwie rozłupki, spłaszczone, owalnie-jajowate, u nasady sercowate, na powierzchni grzbietowej z wyraźnymi żebrami, podczas gdy boczne żebra są zwykle szerokie i cienkie, oskrzydlające rozłupki[4].
Systematyka edytuj
Z powodu podobieństwa wielu cech morfologicznych, gatunki tu zaliczane bywają w niektórych ujęciach systematycznych włączane do rodzaju dzięgiel Angelica[2][7]. Jednak badania molekularne nie potwierdzają pokrewieństwa tych rodzajów. Angelica należy do plemienia Selineae, podczas gdy Ostericum wchodzi w skład kladu wspólnego z rodzajem Acronema i do niego nazywanym. W jego obrębie jest rodzajem siostrzanym względem rodzaju Pternopetalum (morfologicznie z kolei dość odrębnym...)[3]. Podobieństwa morfologiczne z rodzajem Angelica tłumaczone są jako skutek konwergencji i niekompletnego sortowania haplotypów (incomplete lineage sorting – ILS)[3].
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z podrodziny Apioideae i rodziny selerowatych Apiaceae, tradycyjnie klasyfikowany do plemienia Selineae[8]. Badania molekularne wskazują na przynależność tego rodzaju do odrębnej „grupy Acronema”[3].
- Wykaz gatunków[5]
- Ostericum atropurpureum G.Y.Li, G.H.Xia & W.Y.Xie
- Ostericum citriodorum (Hance) R.H.Shan & C.Q.Yuan
- Ostericum florenti (Franch. & Sav. ex Maxim.) Kitag.
- Ostericum grosseserratum (Maxim.) Kitag.
- Ostericum huadongense Z.H.Pan & X.H.Li
- Ostericum longipedicellatum (H.Wolff) Pimenov & Kljuykov
- Ostericum maximowiczii (F.Schmidt) Kitag.
- Ostericum palustre (Besser) Besser – starodub łąkowy
- Ostericum scaberulum (Franch.) R.H.Shan & C.Q.Yuan
- Ostericum sieboldii (Miq.) Nakai
- Ostericum tenuifolium (Pall. ex Schult.) Y.C.Chu
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
- ↑ a b c d e Qiu-Ping Jiang i inni, Plastomes Provide Insights into Differences between Morphology and Molecular Phylogeny: Ostericum and Angelica (Apiaceae) as an Example, „Diversity”, 14 (9), 2022, s. 776, DOI: 10.3390/d14090776.
- ↑ a b c d e Ostericum Hoffmann. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-06].
- ↑ a b c Ostericum Hoffm.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-06].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 125, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 662, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ Genus Ostericum Hoffm.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-12-06].