Stefan Kluczyński
Stefan Kluczyński (ur. 8 września 1881 w Witowicach, zm. 1940 w ZSRR) – major artylerii Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
| |
 major artylerii
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
8 Pułk Strzelców im. Francesco Nullo |
| Stanowiska |
dowódca pułku |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys
edytujUrodził się 8 września 1881 we wsi Witowice, w ówczesnym powiecie nowosądeckim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Władysława i Kazimiery z Jełowickich[1][2]. W maju 1902 zdał maturę w gimnazjum we Lwowie[3]. W 1903 studiował na Politechnice Lwowskiej, a w 1904 w Wiedniu ukończył prywatnie kurs buchalterii[3]. W latach 1904–1905 odbył służbę wojskową w dywizjonie artylerii konnej we Lwowie[3]. W listopadzie 1905 wyjechał do Rumunii, gdzie pracował w przemyśle naftowym do 20 czerwca 1914[3].
Po wybuchu I wojny światowej został powołany do c. i k. armii i wysłany na front rosyjski[3]. W maju 1915 został przeniesiony na front włoski[3]. 8 września 1915 zdezerterował na stronę włoską z zamiarem dostania się do Legionu Bajończyjów we Francji, jednak został wykorzystany przez Włochów do służby wywiadowczej i informacyjnej przeciwko Austro-Węgrom[3]. W listopadzie 1917 przyjął propozycję Włochów, zorganizował i wyszkolił Pierwszy Oddział Ochotników Polaków we Włoszech[3]. Od 12 kwietnia 1918 na czele tego oddziału walczył przeciw wojskom austriackim[3]. Wyróżnił się 24 października 1918 w bitwie o Monte Grappa[3]. 20 kwietnia 1922 major Wilhelm Hörl we wniosku na odznaczenie Stefana Kluczyńskiego Orderem Virtuti Militari napisał: „otrzymał rozkaz z Dowództwa IV Armii włoskiej «Monte Grappa» zajęcia wysuniętych okopów austriackich na Monte Pertica. Po ogniu artyleryjskim porwał swój Oddział Ochotników i brawurowym atakiem zajął cały okop, biorąc 3 kompanie obrońców do niewoli. Chcąc dać możliwość akcji Włochom na skrzydłach, należało zdobyty okop za wszelką cenę utrzymać. Pomimo huraganowego ognia artylerii austriackiej i kilkakrotnych kontrataków piechoty okopy pozostały w rękach Polaków. Walka trwała 22 godziny. Kpt. Kluczyński w czasie całej akcji kierował szturmem i obroną, dając przykład nieustraszonego męstwa, odwagi i pogardy śmierci. Kontuzjowany granatem wytrwał na stanowisku do końca”[4][5].
W grudniu 1918 wstąpił wraz ze swoim oddziałem do Armii Polskiej we Włoszech, włączonej następnie do Armii Polska we Francji gen. J. Hallera[5]. W jego ramach jednostka została rozwinięta w obozie w La Mandria di Chivasso[5] w 8 pułk strzelców im. Francesco Nullo (późniejszy 50 pułk piechoty)[3]. Był dowódcą tej jednostki od 27 grudnia 1918 do 22 lutego 1919. Do czerwca 1919 pełnił funkcję dowódcy 12 pułku strzelców polskich (późniejszego 54 pułku piechoty).
W grudniu 1919 został odkomenderowany na stanowisko dowódcy baterii zapasowej 13 i 18 pułku artylerii ciężkiej we Włodzimierzu[3]. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej w czerwcu 1920 służył na froncie jako dowódca odcinka „Włodawa” po czym wrócił na stanowisko dowódcy baterii zapasowej 13 dywizjonu artylerii ciężkiej[3][6].
Po wojnie służył w 27 pułku artylerii lekkiej we Włodzimierzu na stanowisku dowódcy I dywizjonu[3][7][8]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 59. lokatą w korpusie oficerów artylerii[9]. W tym samym roku ukończył kurs dowódców dywizjonów artylerii w Toruniu[3]. 18 grudnia 1925 został przeniesiony z 10 Okręgowego Szefostwa Artylerii w Przemyślu do 2 pułku artylerii polowej Legionów w Kielcach na stanowisko dowódcy III dywizjonu[10]. W marcu 1926 został przeniesiony do 10 pułku artylerii polowej w Łodzi, a z dniem 31 grudnia 1926 przeniesiony w stan spoczynku[3][11][12].
Mieszkał w Królewszczyźnie, poczta Włodzimierz Wołyński, jako osadnik wojskowy[1][13].
Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 na terenach wschodnich II Rzeczypospolitej został aresztowany przez sowietów. Był przetrzymywany w więzieniu we Włodzimierzu Wołyńskim. 29 kwietnia 1940 został przewieziony do więzienia przy ulicy Karolenkiwskiej 17 w Kijowie. Tam został zamordowany przez NKWD prawdopodobnie wiosną 1940. Jego nazwisko znalazło się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej opublikowanej w 1994 (został wymieniony na liście wywózkowej 43/1-46 oznaczony numerem 1331)[14][15]. Został pochowany na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.
Był żonaty, miał troje dzieci: Zbigniewa (ur. 22 marca 1902), rolnika, ochotnika Wojska Polskiego, który 32 miesiące spędził na froncie i został ranny w obie nogi, Jadwigę (ur. 1 listopada 1906) i Stanisława (ur. 24 czerwca 1908), rolnika[16].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 5624 – 27 września 1922[17][1][18]
- Krzyż Niepodległości – 17 września 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[19][2][20]
- Miecze Hallerowskie[21]
- Medal Zwycięstwa[22]
- włoski Srebrny Medal[23][24] „... della Guera 1915–1918”[22]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-05-23]..
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Kolekcja ↓, s. 4.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 6.
- ↑ a b c Bartosz Zakrzewski. Armia Polska we Włoszech w latach 1918–1919. „Militaria XX wieku”. Nr specjalny 1(29)/2013, s. 6, 9, 2013. Lublin: KAGERO Publishing. ISSN 1896-9208. (pol.).
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 318.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 767, 815.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 688, 738.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 190.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 133 z 18 grudnia 1925, s. 725.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 54 z 23 grudnia 1926, s. 447.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 899.
- ↑ Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 83. [dostęp 2015-04-05].
- ↑ Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 136.
- ↑ Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994. s. 41. [dostęp 2014-10-27].
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 27 października 1922, s. 802.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-05-23]..
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 217, poz. 249.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-05-23]..
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1 foto.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 767.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 688.
Bibliografia
edytuj- Kluczyński Stefan. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.63-5298 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-05-24].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Kazimierz Banaszek, Krystyna Wanda Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.