Stefan Sztolcman

polski inżynier komunikacji, budowniczy linii kolejowych w Rosji i Polsce, organizator kolejnictwa w II Rzeczypospolitej

Stefan Jan Sztolcman (ur. 2 września 1852 w Warszawie, zm. 29 marca 1933 tamże) – polski inżynier komunikacji, budowniczy linii kolejowych w Rosji i Polsce, organizator kolejnictwa w II Rzeczypospolitej.

Stefan Sztolcman
Data i miejsce urodzenia

2 września 1852
Warszawa

Data i miejsce śmierci

29 marca 1933
Warszawa

Zawód, zajęcie

inżynier

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski,
Instytut Inżynierów Komunikacji w Petersburgu

Życie

edytuj

Ukończył gimnazjum w Warszawie (1869)[1]. Początkowo studiował na Wydz. Matematyczno-Fizycznym Uniwersytetu Warszawskiego (1871) a następnie Instytucie Inżynierów Komunikacji w Petersburgu (1872–1877)[1]. Już w trakcie studiów pracował jako technik przy pracach projektowych kolei Lipawa-Połtawa (1870) a następnie kolei Kiszyniów-Jassy (1872) i Kolei Nadwiślańskiej (1874)[2].

W 1877 po otrzymaniu dyplomu inżyniera kolejowego i został zastępcą naczelnika odcinka przy budowie drugiego toru kolei Moskwa-Brześć Litewski (1877–1878)[1] a następnie w wydz. technicznym służby drogowej Towarzystwa Dróg Żelaznych Południowo-Zachodnich w Kijowie (1879–1880)[1]. W tym samym Towarzystwie był kierownikiem działu stacji i sygnalizacji w Odessie (1881–1894)[2]. Potem był zastępcą naczelnika budowy kolei Perm-Kotłas (1895–1896)[1], a następnie w latach 1897–1905 głównym inżynierem budowy linii kolejowych Moskwa-Windawa, a następnie Petersburg-Witebsk[1], w tym okresie przebudował 25-kilometrową linię Petersburg-Carskie Sioło[1]. W 1906 przeprowadził projekt budowy kolei dojazdowych do kopalni węgla w guberni riazańskiej[2].

W latach 1908–1910 był zastępcą naczelnika służby drogowej w dziale nowych robót kolei Petersburg-Moskwa. Od 1911 prowadził prace studialne a po powstaniu w 1912 Towarzystwa Kolei Zachodnio-Uralskiej został prezesem jego zarządu[1]. W tym samym czasie został prezesem zarządu Towarzystwa Uralskiej Kolei Północno-Wschodniej. Mimo trudności spowodowanych pierwszą wojną światową, doprowadził do końca budowę obu tych dróg żelaznych oraz zorganizował zarządy ich eksploatacji[1]. Od 1914 był p.o. członka Rady Inżynierskiej przy Min. Komunikacji[2].

Należał do Stowarzyszenia Inżynierów Komunikacji w Petersburgu, w którym, w latach 1905–1907, wygłaszał odczyty. Był również w latach 1905–1910 autorem artykułów m.in. dotyczących rosyjskiej sieci kolejowej w jego organie „Известия собрания инженеров путей сообщения”[2].

Po wybuchu w 1917 rewolucji bolszewickiej w 1918 roku powrócił do Polski. Brał udział w organizacji krajowej sieci kolejowej, zwłaszcza w zintegrowaniu dróg kolejowych byłych zaborów. Jako delegat Stowarzyszenia Techników Polskich wszedł w skład działającej przy ministrze kolei żelaznych Komisji Przebudowy Węzła Kolejowego Warszawskiego, od 1919 był zastępcą jej przewodniczącego[1]. Działał aktywnie w Stowarzyszeniu Techników Polskich, a następnie od 1919 w Związku Polskich Inżynierów Kolejowych którego zjazdy organizował od 1921 a od 1924 był członkiem honorowym[1]. W 1923 został członkiem korespondentem Akad. Nauk Technicznych; był w niej sekretarzem Komisji Słownictwa Technicznego[1]. Był również wykładowcą na kursach dla inżynierów organizowanych przez Warszawskie Towarzystwo Politechniczne[2].

W latach 1924–1926 był Głównym Inspektorem Kolei, a od 1925 członkiem Rady Technicznej przy Ministrze Kolei, a od 1926 Państwowej Rady Kolejowej[1]. Zainicjował powstanie i w latach 1925–1933 redagował pismo „Inżynier Kolejowy”. Był przewodniczącym komitetu redakcyjnego jubileuszowego wydawnictwa Dziesięciolecie Polskich Kolei Państwowych 1918-1928 (Warszawa 1928)[2].

Pochowany na cmentarzu w Czyżewie, w pobliżu swojego majątku Gostków w powiecie łomżyńskim[2].

Publikacje Stefana Sztolcmana

edytuj

książki

edytuj
  • Из практики строительства железных дорог, Санкт-Петербург 1906,
  • Развитие сети железных дорог Европейской России в связи с результатами ее эксплуатации, Санкт-Петербург 1907,
  • Niektóre zagadnienia gospodarki kolejowej w zastosowaniu do kolejnictwa polskiego, Warszawa 1924,
  • [wraz z Adamem Krzyżanowskim] Koszty własne przewozów na liniach normalnotorowych Polskich Kolei Państwowych za rok 1924, Warszawa 1925
  • [wraz z Adamem Krzyżanowskim] Koszty własne przewozów na liniach normalnotorowych Polskich Kolei Państwowych za rok 1925, Warszawa 1926
  • [wraz z Adamem Krzyżanowskim] Koszty własne przewozów na liniach normalnotorowych Polskich Kolei Państwowych za rok 1926, Warszawa 1928
  • Koszty własne przewozów na liniach normalnotorowych Polskich Kolei Państwowych za rok 1927-1928, Warszawa 1929
  • Koszty własne przewozów na liniach normalnotorowych Polskich Kolei Państwowych za rok 1928-1929, Warszawa 1930
  • Koszty własne przewozów na liniach normalnotorowych Polskich Kolei Państwowych za rok 1929-1930, Warszawa 1931
  • Koszty własne przewozów na liniach normalnotorowych Polskich Kolei Państwowych za rok 1930-1931, Warszawa 1931

artykuły

edytuj
  • Podstawy teoretyczne projektowania rozwoju sieci kolejowej i zastosowanie ich do potrzeb Państwa Polskiego, „Przegląd Techniczny .”R. 45: 1919.
  • Gospodarka materiałowa na PKP, „Inżynier Kolejowy” nr 5, 1925
  • Plany rozwoju sieci kolejowej polskiej, „Inżynier Kolejowy” nr 21, 1928
  • Koleje odziedziczone przez Polskę w b. zaborze rosyjskim, „Inżynier Kolejowy” nr 11, 1928
  • Organizacja centralnego Zarządu Kolejowego w Polsce, „Inżynier Kolejowy” nr 8, 1929
  • Udział polskich kolei w przewozach międzynarodowych, „Inżynier Kolejowy” nr 8, 1930
  • Organizacja zarządu eksploatacji kolei w Polsce, „Inżynier Kolejowy” nr 9, 1931
  • Koleje polskie w porównaniu z niektórymi obcymi, „Inżynier Kolejowy” nr 1, 1933

Odznaczenia

edytuj

Życie prywatne

edytuj

Urodził się w rodzinie rzemieślniczej, był synem mistrza siodlarskiego Augusta (1810–1876) i Józefy z Majewskich (1812–1880)[2][3].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i j k l m n Aleksander Wasiutyński, Śp. inżynier Stefan Sztolcman, „Inżynier Kolejowy” nr 5 (105) z 1 maja 1933, s. 1-2
  2. a b c d e f g h i Stanisław Tadeusz Sroka, Sztolcman Stefan Jan (1852-1933), Polski Słownik Biograficzny, t. 49, Warszawa-Kraków 2013-2014, s. 112-113
  3. Stefan Jan Sztolcman, M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2023-07-16]

Bibliografia

edytuj