Strażnica KOP „Pohost”
Strażnica KOP „Pohost”[a] – zasadnicza jednostka organizacyjna Korpusu Ochrony Pogranicza pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1925 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Geneza
edytujDo czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[2]. W połowie stycznia 1921 zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[3]. Latem 1921 ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[4]. W Milczy rozmieszczono dowództwo 3 kompanii 44 batalionu celnego, a ta wystawiła placówkę „Pohost”. W drugiej połowie 1922 przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[5]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[6]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej strażnicy KOP „Pohost” służbę graniczną pełniły pododdziały 3 kompanii 44 batalionu Straży Granicznej, która to wystawiła placówkę właśnie w Pohoście. Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[7]. W sierpniu 1924 podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[8].
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujW 1924, w składzie 3 Brygady Ochrony Pogranicza, został sformowany 1 batalion graniczny. W 1928 w skład batalionu wchodziło 18 strażnic[9]. Strażnica KOP „Pohost” w latach 1928 – 1939 znajdowała się w strukturze 3 kompanii KOP „Dołhinów”[10][11][12][13][14][15][16] batalionu KOP „Budsław”[17]. Strażnica liczyła około 18 żołnierzy i rozmieszczona była przy linii granicznej z zadaniem bezpośredniej ochrony granicy państwowej[18].
W 1932 obsada strażnicy zakwaterowana była w budynku KOP[13]. Strażnicę z macierzystą kompanią łączył trakt długości 6,9 km[15].
Służba graniczna
edytujPodstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[19]. Strażnice KOP stanowiły pierwszy rzut ugrupowania kordonowego Korpusu Ochrony Pogranicza[18].
Strażnica KOP „Pohost” w 1932 i 1938 ochraniała pododcinek granicy państwowej szerokości 7 kilometrów 275 metrów od słupa granicznego nr 395 do 405[15].
Sąsiednie strażnice:
- strażnica KOP „Milcza” ⇔ strażnica KOP „Karolin” – 1928[10], 1929[11], 1931[12], 1932[13], 1934[14], 1938[15]
Walki o strażnicę w 1939
edytujStrażnice 3 kompanii „Dołhinów” kpt. Zygmunta Waligórskiego zaatakowały pododdziały 14 oddziału ochrony pogranicza NKWD. Strażnica KOP „Pohost” podjęła walkę. Poległ jej dowódca plut. Komar oraz 4 innych żołnierzy. Część załóg zdołała się wycofać w kierunku Dołhinowa, skąd kompania cofnęła się na Budsław[20]. Mogiła poległych żołnierzy KOP została odnaleziona i ekshumowana przez Wydział Kresowy Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN oraz żołnierzy specjalistycznego batalionu poszukiwawczego Sił Zbrojnych Republiki Białorusi 12.09.2017. Uroczysty pogrzeb wraz z asystą odbył się 27.09.2017 w Dołhinowie, szczątki spoczęły na miejscowym cmentarzu wojennym[21][22].
Dowódcy strażnicy
edytuj- plut. Komar ( − IX 1939)
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 56-58.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 59-63.
- ↑ Polak 1999 ↓, s. 6.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 76.
- ↑ Prochwicz i Kępa 2003 ↓, s. 20.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 94-101.
- ↑ Grochowski (red.) 1994 ↓, s. 7.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 5/1928.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1928.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 10/1929.
- ↑ a b Szkice dyslokacyjne ↓.
- ↑ a b c Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 19/1932.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 53/1934.
- ↑ a b c d Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 84/1938.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 306.
- ↑ Szubański 2000 ↓, s. 88.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 32.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
- ↑ Cygan 2006 ↓, s. 95.
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej–Prace ekshumacyjne w Pohoście na Białorusi
- ↑ Pogrzeb
Bibliografia
edytuj- Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
- Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
- Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 8390021794.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/151.)