Strojnogłowik oliwkowogrzbiety
Strojnogłowik oliwkowogrzbiety[3] (Arremon dorbignii) – gatunek małego ptaka z rodziny pasówek (Passerellidae). Opisany po raz pierwszy w 1856. Występuje na obszarach lasów liścisatych zarówno suchych, jak i wilgotnych w pasie równoległym do wschodnich stoków Andów w środkowej części Ameryki Południowej. Razem ze strojnogłowikiem szarogrzbietym należy do gatunków rodzaju Arremon najbardziej wysuniętych na południe. Jest gatunkiem najmniejszej troski.
| Arremon dorbignii[1] | |||
| P.L. Sclater, 1856 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
strojnogłowik oliwkowogrzbiety | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Systematyka edytuj
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Philip Lutley Sclater. Opis ukazał się w 1856 roku w „Proceedings of the Zoological Society of London”. Jako miejsce typowe autor wskazał Yungas w Boliwii[4][5]. Do 2020 roku strojnogłowik oliwkowogrzbiety był uznawany za podgatunek strojnogłowika szarogrzbietego (Arremon flavirostris)[6], kiedy to South American Classification Committee przegłosowała wyodrębnienie go do osobnego gatunku Arremon dorbignii[7]. Nie wyróżnia się podgatunków[3][8][9][10].
Etymologia edytuj
- Arremon: gr. αρρημων arrhēmōn, αρρημονος arrhēmonos „cichy, bez mowy”, od negatywnego przedrostka α- a-; ῥημων rhēmōn, ῥημονος rhēmonos „mówca”, od ερω erō „będę mówić”, od λεγω legō „mówić”[11].
- dorbignii: Alcide Charles Victor Dessalines d’Orbigny (1802–1857) – francuski naukowiec, podróżnik i przyrodnik[12].
Morfologia edytuj
Nieduży ptak ze średniej wielkości, charakterystycznym pomarańczowo-żółtym dziobem z czarną górną częścią szczęki górnej. Tęczówki czarne lub ciemnobrązowe. Nogi od różowych do szarych. Głowa czarna z kończącymi się na szarym karku białymi pasemkami. Głowa kontrastuje z białym gardłem i podgardlem. Poniżej nich czarna półopaska. Prawie nie występuje dymorfizm płciowy. Dolna część ciała jasna, u samców zazwyczaj biała lub białawoszara, u samic zazwyczaj białokremowa. Górne części ciała w większości oliwkowozielone z żółtawym odcieniem, ogon w kolorze sepii z niewielką domieszką żółtawo-oliwkowozielonego koloru. Młode osobniki są nieco ciemniej ubarwione[13].
Długość ciała z ogonem 15–16,5 cm. Szczegółowe wymiary ciała na podstawie pracy Taxonomic revision of Saffron-billed Sparrow Arremon flavirostris Swainson, 1838 (Aves: Passerellidae) with comments on its holotype and type locality[14]: długość skrzydła: samiec 72,94 mm ± 3,73 (zakres 62,69–79,83, n = 65); samica 69,51 mm ± 2,78 (64,68–76,77, n = 31); długość ogona: samiec 62,43 mm ± 3,35 (52,05–71,49, n = 65); samice 59,49 mm ± 3,12 (50,99–64,06, n = 31); długość dzioba: samiec 16,38 mm ± 0,73 (14,84–18,72, n = 65); samice 16,18 mm ± 0,70 (14,23–17,19, n = 31)[14], masa ciała: samce 25,1 g ± 0,9 (n = 5); samice 23,6 g ± 0,4 (n = 7)[13].
Zasięg występowania edytuj
Strojnogłowik oliwkowogrzbiety jest endemitem Ameryki Południowej, występującym po wschodniej stronie Andów od środkowej Boliwii do północnej Argentyny[13]. Występuje zazwyczaj w przedziale wysokości od 83 m n.p.m. do 1400 m n.p.m.[15], w Boliwii obserwowany był do wysokości 2673 m n.p.m.[13] Jest gatunkiem osiadłym. Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 588 tys. km²[15].
Ekologia edytuj
Głównym habitatem strojnogłowika oliwkowogrzbietego jest podszyt wilgotnych lasów równikowych i lasów półzimozielonych u podnóży Andów, występuje także w lasach wtórnego wzrostu[13]. Informacje o diecie tego gatunku są skąpe. Wiadomo, że zjada on owoce, ziarna i stawonogi. Żeruje na ziemi lub na małych krzakach do wys. 1,5 m. Występuje zazwyczaj pojedynczo lub w parach, ale może też łączyć się w stada z innymi gatunkami[13]. Długość pokolenia jest określana na 3,8 lat[15].
Rozmnażanie edytuj
Większość danych o rozmnażaniu tego gatunku pochodzi z badań w północnej Argentynie. Sezon lęgowy przeciętnie rozpoczynał się 21 listopada i trwał 60 dni. Obserwowane gniazda znajdowały się na ziemi lub niewysoko nad nią do wysokości 0,9 m. Większość gniazd była dobrze ukryta pomiędzy roślinami, korzeniami lub przy pniach, obserwowano także gniazda ukryte pomiędzy skałami lub w ściółce. Gniazda są zamknięte z bocznym wejściem, zbudowane z traw, liści, włókien, łodyg, wewnątrz wyścielone małymi suchymi liśćmi. Średnica zewnętrzna 14–17 cm, średnica wewnętrzna około 5 cm. W lęgu 2–3 jaja o wymiarach 22–24 mm długości, 15,8–16,7 mm szerokości i masie 2,9–3,6 g. Jaja białe lub różowo-białe z brązowymi, czarnymi i fioletowymi plamkami, z szerszej strony jaja o większym skupieniu, tam też występują krótkie czarne linie[13]. Okres inkubacji około 15 dni. Jaja są wysiadywane tylko przez samicę, w okresie inkubacji karmioną przez samca. Pisklęta pozostają w gnieździe 12–15 dni, karmione są przez oboje rodziców[13].
Status edytuj
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN strojnogłowik oliwkowogrzbiety jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten jest opisywany jako dosyć pospolity. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku, BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny[15].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Arremon dorbignii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Arremon dorbignii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko, Rodzina: Passerellidae Cabanis & Heine, 1850-51 – pasówki – New World Sparrows and allies (Wersja: 2022-05-16), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2022-11-03].
- ↑ P.L. Sclater, Synopsis Avium Tanagrinarum. A descriptive Catalogue of the known Species of Tanagers. Part I, „Proceedings of the Zoological Society of London”, 24, 1856, s. 81 (łac. • ang.).
- ↑ Denis Lepage: Moss-backed Sparrow Arremon dorbignii Sclater, PL 1856. Avibase. [dostęp 2022-11-03]. (ang.).
- ↑ Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 573. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ Juan I. Areta and Mark Pearman, Split Arremon flavirostris into two or three species and add English name(s). Proposal (83) to South American Classification Committee [online], 2020 (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-11-01].
- ↑ Alan P. Peterson: PASSERIFORMES, PASSERELLIDAE Barker 2013, New World Sparrows. Zoonomen Nomenclatural data, 2022. [dostęp 2022-11-04]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-11-03]. (ang.).
- ↑ Arremon, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-10-22] (ang.).
- ↑ dorbignii, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-11-03] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Natalia C. García, Hailey R. Gunningham, and David L. Slager: Moss-backed Sparrow Arremon dorbignii, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. [dostęp 2022-11-03]. (ang.).
- ↑ a b Buainain i inni, Taxonomic revision of Saffron-billed Sparrow Arremon flavirostris Swainson, 1838 (Aves: Passerellidae) with comments on its holotype and type locality, „Zootaxa”, 4178 (4), 2016, s. 547–567 (ang.).
- ↑ a b c d Stripe-crowned Sparrow Arremon dorbignii, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-11-03]. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótki film. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].