Stumorgi, Polana Stumorgowa – podszczytowa polana na Mogielicy w Beskidzie Wyspowym. Znajduje się w obrębie wsi Półrzeczki w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Dobra[1].

Stumorgi
Państwo

 Polska

Położenie

województwo małopolskie

Pasmo

Beskid Wyspowy, Karpaty

Wysokość

1000–1100 m n.p.m.

Zagospodarowanie

nieużytki

Położenie na mapie gminy Dobra
Mapa konturowa gminy Dobra, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Stumorgi”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Stumorgi”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Stumorgi”
Położenie na mapie powiatu limanowskiego
Mapa konturowa powiatu limanowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Stumorgi”
Ziemia49°39′06″N 20°16′13″E/49,651667 20,270278

Opis edytuj

Polana Stumorgowa znajduje się na długim grzbiecie łączącym Mogielicę z Krzystonowem, na wysokości ok. 1000–1100 m n.p.m. Jest największą polaną w całym Beskidzie Wyspowym[1]. Jej nazwa pochodzi od dawnej jednostki mierzenia powierzchni zwanej morgą, równej w przybliżeniu 0,5 ha. W rzeczywistości polana miała dużo większą powierzchnię. Powstała w wyniku działalności Wołochów, którzy w XIV-XV w. zaprowadzili w Karpatach pasterstwo na szczytach gór. Pod koniec XIX w., gdy wsie na Podhalu były skrajnie przeludnione, część polany zaorano pod uprawy rolnicze. Jednak już wkrótce musiano zrezygnować z uprawy. Kamienista i jałowa gleba i surowy na tej wysokości klimat nie zwróciły trudu włożonego w uprawę. Do dzisiaj jeszcze dobrze widoczne są równoległe ślady zagonów w niektórych miejscach polany. Na obrzeżu polany, po północnej jej stronie znajduje się dość silne źródło[2].

Polana jest dość sucha, porost trawy słaby, przy czym dużą jej część stanowiła psia trawka, której nie chce jeść bydło, ani owce. Do tego duże oddalenie od siedzib ludzkich spowodowało, że już przed kilkudziesięciu laty zaniechano tutaj wypasu. Zarastający od obrzeża las zmniejszył powierzchnię polany, coraz więcej drzew pojawia się także na środku polany. Borówka brusznica tworząca tutaj olbrzymie kępy wypiera trawiastą roślinność z rzadkimi gatunkami roślin, które tu występują (m.in. mieczyk dachówkowaty). Jest to przykład postępującej sukcesji ekologicznej, ostatecznym etapem której, już zapewne w bliskiej przyszłości będzie całkowite zarośnięcie polany lasem, ze szkodą dla walorów widokowych, a także różnorodności biologicznej[3].

Z Polany Stumorgowej rozciągają się kapitalne widoki, obejmujące większą część horyzontu. Od południowego wschodu poczynając kolejno widzimy: Modyń, pasmo Radziejowej, Dzwonkówkę, w dole Halę, Wielki Wierch i Kiczorę Kamienicką, w głębi Małe Pieniny i Pieniny, a na prawo od nich pasmo Lubania. W kierunku południowym widać pasmo Gorców ze szczytami Kudłonia, Kiczory i Turbacza. Poniżej nich widoczne płaskie grzbiety Jasienia i Krzystonowa. W kierunku południowo-zachodnim i zachodnim doskonale widoczne są: Luboń Wielki, Ogorzała, Szczebel, Ćwilin, Łopień, Lubogoszcz, Śnieżnica, Ciecień. Ponad wszystkimi tymi szczytami wznosi się pasmo Tatr i szczyt Babiej Góry. W czasie II wojny światowej Hala Stumorgowa wykorzystywana była jako miejsce zrzutów z samolotów alianckich dla działającej w okolicach partyzantki[3].

Szlaki turystyki pieszej edytuj

  z Jurkowa przez szczyt Mogielicy, Stumorgi, przełęcz między Mogielicą a Krzystonowem do Szczawy,
  z przełęczy Przysłop przez Jasień, Krzystonów i Stumorgi na szczyt Mogielicy[4].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna [dostęp 2021-11-27].
  2. Andrzej Matuszczyk, Beskid Wyspowy. Część zachodnia, Warszawa. Kraków: Wyd. PTTK „Kraj”, 1986, ISBN 83-7005-104-9.
  3. a b Gacek Dariusz, Beskid Wyspowy, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2012, ISBN 978-83-62460-25-0.
  4. Beskid Wyspowy 1: 50000. Mapa turystyczna, Kraków: Compass, 2006, ISBN 83-89165-86-4.