Szklany Dom w Warszawie
Szklany Dom[2][3], właśc. dom mieszkalny Państwowego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych Pracowników Umysłowych[1][4], tzw. szklaniak[5] – zabytkowy budynek mieszkalny znajdujący się przy ul. Mickiewicza 34/36 w Warszawie.
 nr rej. 1397 z 31 października 1989
| |
 Budynek od strony ul. Mickiewicza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Mickiewicza 34/36 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
5 |
| Rozpoczęcie budowy |
1938 |
| Ukończenie budowy |
1941 |
| Ważniejsze przebudowy |
1948 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°16′18″N 20°59′05″E/52,271667 20,984722
| |
Nazwa „Szklany Dom” nawiązuje do długich pasów okien rozmieszczonych na całej długości fasady frontowej[3].
Opis
edytujDom powstał w latach 1938–1941 według projektu konkursowego (I nagroda) Juliusza Żórawskiego[3][6]. Budynek w kształcie litery „L” składa się z dwóch skrzydeł o długości 125 i 55 metrów[3]. Architekt zastosował w nim pięć zasad architektury nowoczesnej Le Corbusiera: poziome (pasmowe) okna, wolny plan zabudowy poszczególnych kondygnacji, wolna fasada, przyziemie oparte na owalnych słupach („oderwanie” bryły budynku od ziemi) i płaski dach z tarasami[2][7]. Obiekt został zaprojektowany z uwzględnieniem naturalnej pochyłości terenu[6].
W budynku znajdowało się 110 dużych mieszkań o wysokim standardzie wykończenia, które dzięki zastosowaniu konstrukcji szkieletowej mogły być w dowolny sposób aranżowane[3]. Posiadał 10 klatek schodowych[6]. Na dachu powstały trzy tarasy rekreacyjne dla mieszkańców[3]. Cechą charakterystyczną tarasu narożnego jest wygięty betonowy daszek na okrągłych słupach[6]. Prześwit na parterze został zamknięty dekoracyjnymi kutymi kratami z motywem róży wiatrów[6][2].
Szklany Dom był najnowocześniejszym i najbardziej luksusowym domem wielomieszkaniowym przedwojennego Żoliborza[7]. Został zaprojektowany jako samowystarczalna jednostka mieszkaniowa – posiadał kotłownię, garaż podziemny na 20 aut[8] oraz zaplecze socjalne[2]. W ścianach zamontowano rynny odprowadzające deszczówkę do studzienki w garażu[6], a w windach kryształowe lustra[7].
1 sierpnia 1944, po odprawie rejonów przeprowadzonej w mieszkaniu przy ul. Krechowieckiej 6, do budynku przeniosło się dowództwo obwodu „Żoliborz” Armii Krajowej[9]. Do 30 września 1944 mieściła się w nim kwatera dowódcy obwodu Mieczysława Niedzielskiego ps. „Żywiciel”[10][11].
W czasie powstania budynek został uszkodzony[2]. Został wyremontowany w 1948 w związku z przyjazdem do Warszawy Pabla Picassa i planowanym bankietem na cześć artysty na tarasie na dachu[6].
W 1989 dom został wpisany do rejestru zabytków[12]. W 2024 wspólnota mieszkaniowa „Szklany Dom” otrzymała pierwsze miejsce w IV edycji konkursu „Renowacja Roku Zabytków Mazowsza” za remont tarasu[13].
Galeria
edytuj-
Prześwit na parterze budynku zamknięty dekoracyjnymi kutymi kratami -
Narożny taras na dachu z wygiętym betonowym daszkiem -
Tablica upamiętniająca sztab dowództwa obwodu „Żoliborz” Armii Krajowej stacjonujący w Szklanym Domu podczas powstania warszawskiego
.jpg)
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 207. ISBN 83-908950-8-0.
- ↑ a b c d e Michał Krasucki, Monika Powalisz: ŻOL. Ilustrowany atlas architektury Żoliborza. Centrum Architektury, 2014, s. 59. ISBN 978-83-937716-2-2.
- ↑ a b c d e f Grzegorz Mika. Piękna dzielnica na pięknym brzegu. „Skarpa Warszawska”, s. 20, lipiec 2017.
- ↑ Łukasz Heyman: Nowy Żoliborz 1918–1939. Wrocław: Ossolineum, 1976, s. 156.
- ↑ Szklaniak - SLANG.pl Co To Znaczy Definicja [online], slang.pl [dostęp 2021-12-02].
- ↑ a b c d e f g Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006, s. 157. ISBN 83-60350-00-0.
- ↑ a b c Tomasz Pawłowski, Jarosław Zieliński: Żoliborz. Przewodnik historyczny. Warszawa: Rosner i Wspólnicy, 2008, s. 208. ISBN 978-83-60336-27-4.
- ↑ Warszawa: Szklany Dom. bryla.pl. [dostęp 2017-08-01].
- ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1.. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 692–693. ISBN 83-11-10124-8.
- ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1.. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 693. ISBN 83-11-10124-8.
- ↑ Jerzy Majewski, Tomasz Urzykowski: Przewodnik po powstańczej Warszawie. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 2012, s. 324. ISBN 978-83-273-0091-1.
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31 marca 2017 r.. woj. mazowieckie (Warszawa). nid.pl. [dostęp 2017-07-29].
- ↑ Anna Liszka: Wybrano najlepsze renowacje zabytków Mazowsza. Wiemy, które warto zobaczyć. propertydesign.pl, 2024-10-14. [dostęp 2024-10-18]. (pol.).