Szydełko

narzędzie do wyrobu dzianiny

Szydełko – narzędzie zakończone haczykiem, służące do ręcznego wyrobu dzianiny poprzez przeciąganie nici przez pętelki. Dwa podstawowe typy szydełek to klasyczne (krótkie, proste) i tunezyjskie (długie jak druty do robótek, zakończone ogranicznikiem zapobiegającym zsuwaniu się robótki)[1].

Szydełka o różnych średnicach
Końcówki szydełek
Obrus wykonany szydełkiem
Ilustracja pokazująca podstawowy splot na szydełku - łańcuszek początkowy

W przypadku szydełek cienkich, najczęściej spotykane są szydełka metalowe, natomiast szydełka grubsze są robione z plastiku, teflonu, bambusa lub kości słoniowej. Najważniejsze jest wykończenie powierzchni, które nie może utrudniać pracy przez zahaczanie włóczki. Dlatego najpopularniejsze są obecnie metalowe niklowane szydełka do koronek i teflonowane do włóczek wełnianych i wełnopodobnych.

Rozmiar szydełka, określający wielkość (grubość) haczyka, wyrażany jest często w milimetrach, przy czym zależy to od konkretnego producenta. Szydełka metryczne mają coraz większą grubość wraz ze zwiększaniem się nominalnego rozmiaru, natomiast niemetryczne – są coraz cieńsze, przy czym rozmiar "0" odpowiada grubości 3,25 mm. Dobór odpowiedniego rozmiaru zależy od grubości nici[2].

Najcieńsze nici do szydełkowania to bawełniane lub jedwabne kordonki, popularne jest jednak także dzierganie z włóczek o innym składzie: akrylu (anilany), wełny, poliestru i poliamidu.

Szydełkiem można dziergać zarówno odzież: czapki, szaliki, bluzki etc., jak i rozmaite wyroby koronkowe: serwety, zawieszki na okno, drobne ozdoby, a nawet biżuterię. Poszczególne sploty uzyskiwane za pomocą szydełka są nierozciągliwe, łatwiej niż na drutach uzyskać tu ciekawe efekty ażurowe. Przykładowe sploty: ananasy, sploty tunezyjskie, filet, węzły Salomona.Podstawowe oczka wykonywane szydełkiem to oczka ścisłe, oczka łańcuszkowe, półsłupki, słupki i oczka rakowe (wykonywane wstecz).

Regionalizm

edytuj

W niektórych rejonach szydełko nazywa się hekiełką, a stąd szydełkowanie heklowaniem.

Przypisy

edytuj
  1. Szydełko, [w:] Marta Michałowska, Leksykon włókiennictwa: surowce i barwniki, narzędzia i maszyny, techniki i technologie, wyroby i dziedziny, Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2006, s. 383, ISBN 978-83-922906-5-0 [dostęp 2024-01-26].
  2. Szydełkowanie krok po kroku dla początkujących. Jakie wybrać szydełko, kordonek, schematy szydełkowania? [online], dziendobry.tvn.pl, 30 marca 2022 [dostęp 2024-01-26] (pol.).