Tadeusz Kański
Tadeusz Kański, właśc. Tadeusz Drohomirecki (ur. 19 lipca 1902 w Raju, zm. 5 sierpnia 1950 w Warszawie) – polski aktor, reżyser oraz scenarzysta.
 Tadeusz Kański jako Bodenyi w filmie Dzikie pola, 1932 | |
| Imię i nazwisko |
Tadeusz Drohomirecki |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
19 lipca 1902 |
| Data i miejsce śmierci |
5 sierpnia 1950 |
| Zawód | |
| Lata aktywności |
1931–1950 |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujStudiował architekturę na Politechnice Lwowskiej oraz aktorstwo w tamtejszej szkole dramatyczne. Następnie wyjechał do Włoch, by kontynuować naukę w obu kierunkach. Tam też, od 1926 roku, grał w filmach wytwórni Stefano Pittalugi. Po powrocie do kraju, w latach 1931–1939 występował w polskich produkcjach oraz grał w teatrach Lwowa i Warszawy. Był również współscenarzystą filmu Sygnały (reż. Józef Lejtes).
Podczas II wojny światowej był założycielem i kelnerem kawiarni artystycznej „Sztuka”, umiejscowionej w podziemiach przedwojennego drapacza chmur Prudential[1]. Po zamachu na Igo Syma, został wraz z innymi aktorami wywieziony 6 kwietnia 1941 do obozu Auschwitz-Birkenau (nr więzienny 12860)[2]. Po zwolnieniu z obozu w roku 1941 wrócił do Warszawy, wstąpił do AK i zaangażował się w życie konspiracyjne[1], wziął udział w powstaniu warszawskim, a po jego upadku udał się do Zakopanego, gdzie doczekał końca wojny.
W 1945 roku objął funkcję szefa Pomorskiej Dyrekcji Okręgowej Polskiego Radia[3], a w 1947 roku został zastępcą dyrektora naczelnego Przedsiębiorstwa Państwowego „Film Polski”[4]. Z tego stanowiska został zwolniony po fiasku realizacji filmu Ślepy tor (wg Jerzego Kawalerowicza Kański został wówczas zesłany do obozu pracy w kamieniołomach). Przed śmiercią wyreżyserował jeszcze (wraz z Aldo Vergano) film Czarci żleb, za który w 1950 roku otrzymał Państwową Nagrodę Artystyczną II stopnia (zespołową) w dziale kinematografii za realizację[5].
Oprócz pracy filmowca zajmował się również tłumaczeniami, pisał także słuchowiska radiowe i sztuki teatralne (S.O.S.).
Zmarł w Warszawie, pochowany 8 sierpnia 1950 roku na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 11E-2-22)[6].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Złoty Krzyż Zasługi (18 stycznia 1946)[7]
Filmografia
edytujRole aktorskie
edytuj- 1927: I martri d'Italia
- 1927: Il vetturale del Moncenisio
- 1928: Il carnevale di Venezia
- 1931: Dziesięciu z Pawiaka – młody rewolucjonista
- 1932: Dzikie pola – Bodenyi, rotmistrz armii austro-węgierskiej
- 1933: Pod Twoją obronę – agent wywiadu
- 1938: Kościuszko pod Racławicami – pułkownik Jan Ślaski
- 1938: Druga młodość – góral Franek
- 1939: Doktór Murek – „Czarny Kazik”, narzeczony Arlety
- 1949: Czarci żleb – Wilczyński, szef bandy
Reżyseria, scenariusz, montaż
edytuj- 1938: Sygnały – scenariusz
- 1949: Czarci żleb
Przypisy
edytuj- ↑ a b U Aktorek [online], uaktorek.dev.com.pl [dostęp 2024-08-16].
- ↑ Transport 06.04.1941 Warschau [online], www.tenhumbergreinhard.de [dostęp 2023-05-05].
- ↑ Polskie Radio PiK, Historia [online], Historia, 4 stycznia 2015 [dostęp 2024-08-16] (pol.).
- ↑ Łąkowa 29 - Tadeusz Kański [online], lakowa29.pl [dostęp 2024-08-16].
- ↑ Przyznanie Państwowych Nagród Naukowych i Artystycznych. „Nowa Kultura”. Rok I, Nr 19, s. 2, 6 sierpnia 1950. Warszawa: Związek Literatów Polskich. [dostęp 2024-08-16].
- ↑ Cmentarze Bródzieńskie [online], brodnowski.grobonet.com [dostęp 2024-08-16].
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 29, poz. 54 „w uznaniu zasług, położonych w dziedzinie odbudowy Polskiego Radia w m. Łodzi i Bydgoszczy” - jako Hertman-Kański Tadeusz arch.
Linki zewnętrzne
edytuj- Tadeusz Kański w bazie filmpolski.pl
- Tadeusz Kański w bazie Filmoteki Narodowej „Nitrofilm”
- Tadeusz Kański na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Tadeusz Kański w Internetowej Bazie Filmowej (fdb.pl)