Tadeusz Zawierucha
Tadeusz Zawierucha (ur. w styczniu 1935[1] w Radzionkowie[2], zm. 14 maja 1993[3]) – polski pisarz i scenarzysta filmowy, laureat Nagrody im. Wilhelma Macha.
 Tadeusz Zawierucha (przed 1976) | |
| Data i miejsce urodzenia |
styczeń 1935 |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Narodowość | |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
| Ważne dzieła | |
| |
| Nagrody | |
| |
Życiorys
edytujWcześnie został sierotą, podczas II wojny światowej wywieziono go do Rzeszy w celu germanizacji[4], był tamże wychowywany przez Niemców i poznał język niemiecki[1]. Po wojnie powrócił z Drezna do Polski, gdzie uczył się języka polskiego[5]. Po zakończeniu wojny wychowywał się w klasztornym sierocińcu, następnie ukończył technikum oraz Studium Nauczycielskie w Szczecinie[4][2]. Bez powodzenia starał się o przyjęcie na studia aktorskie do łódzkiej szkoły filmowej, tzw. Toeplitzówki[5], co znalazło odbicie w fabule powieści Selekcja[6]. Podejmował zatrudnienie w różnych zawodach, pracował jako: „ślusarz, planista, nauczyciel, celnik, pastuch, aktor, bokser, nocny stróż, kreślarz, piłkarz, ogrodnik, sprzedawca wody sodowej, instruktor teatralny, rekwizytor”[4], inspicjent[1] oraz urzędnik Hartwigu[6].
W 1976 roku zagrał w 2. odcinku serialu Zaklęty dwór[7]. Przyjaźnił się z Lindsayem Andersonem, który pragnął zrealizować jedną z jego teatralnych koncepcji[1]; mieszkał w Warszawie przy ulicy Chłodnej[1][8][5]. Pod koniec życia był dotknięty niedowładem prawej strony ciała[8].
Nagrody
edytujWyróżnienia:
- nagroda główna Jantar 73 (wspólnie z Antonim Krauze) za scenariusz do filmu Palec Boży na I Międzynarodowych Spotkaniach Filmowych „Młodzież na ekranie” w Koszalinie (1973)[9][7] (w wysokości 10 tys. zł[5])
- Nagroda im. Wilhelma Macha za powieść Selekcja (1974)[2]
Twórczość
edytujRozpoczął swoje pisarstwo od stworzenia tekstu dramatycznego[10]. Zdaniem Alojzego Michalskiego, na dramatach Tadeusza Zawieruchy „odcisnęło się […] piętno wojny i PRL-u”[8]. W 1968 roku napisał powieść Selekcja[4]. Debiutował na łamach prasy w „Almanachu Młodych”[2]. Pierwszą książkę opublikował w Państwowym Wydawnictwie „Iskry”[11] w 1974 roku. W 1984 roku, w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”[5] ukazała się Legenda o świętym pijaku i inne opowiadania Josepha Rotha w przekładzie na język polski[8] i wyborze Tadeusza Zawieruchy[12][2][1].
Proza
edytujDrukiem ukazały się:
- Selekcja, Iskry, 1974[12][2]; powieść oparta na motywach autobiograficznych[1] o losach outsidera Tadzia Kasprzaka, który bezskutecznie walczył o przyjęcie do szkoły teatralnej[4]. Na podstawie powieści Selekcja[6][13] Antoni Krauze razem z autorem książki napisali scenariusz do filmu Palec Boży[8][1][14][15], odtwórcą głównej roli był Marian Opania[9]; film został nagrodzony Srebrnym Lwem na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Locarno[5]
- Między mostami. Opowieść w trzech częściach, Iskry, 1978[12][2], powieść oparta na motywach autobiograficznych[1][10] – przeżyciach z dzieciństwa[8]
- Celnik i jawnogrzesznica, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983[12][2], powieść psychologiczna oparta na motywach autobiograficznych[1][10]
- Reisefieber, opowiadanie[1], druk w „Miesięczniku Literackim”, 1988 nr 2/3[16]
Dramat
edytujNapisał następujące utwory dramatyczne:
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k Alojzy Michalski. Pożegnania. „Promocje Pomorskie”. 12, s. 44, 1993. ISSN 1230-3585.
- ↑ a b c d e f g h Lesław Bartelski: Polscy pisarze współcześni 1939-1991. Leksykon. Gdańsk: Tower Press, 2000, s. 477.
- ↑ Zmarli: kwiecień – wrzesień 1993. „Kronika Warszawy”. 3/4 (1991/1992), s. 146, 1993. ISSN 0137-3099.
- ↑ a b c d e Kuncewicz 2001 ↓, s. 134.
- ↑ a b c d e f Krzysztof Mętrak. Pożegnanie [Słownik filmowy (164)]. „Film”. 27, s. 6, 1993-07-11. ISSN 0137-463X.
- ↑ a b c Barbara Mruklik. Nasze przedpremiery: Palec Boży (zawiera wywiad z Antonim Krauze). „Kino”. 7, 1973.
- ↑ a b Tadeusz Zawierucha. [w:] FilmPolski.pl [on-line]. Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi. [dostęp 2019-03-28].
- ↑ a b c d e f Alojzy Michalski. Tadeusz. Wspomnienie. „Kino”. 5, s. 59, 1999. ISSN 0023-1673.
- ↑ a b Palec Boży. Antoni Krauze. Studio Filmowe Tor. [dostęp 2019-03-30].
- ↑ a b c d e f Kuncewicz 2001 ↓, s. 135.
- ↑ Krystyna Goldbergowa: W roku 1982 „Iskry” proponują. Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, circa 1982, s. 12.
- ↑ a b c d Zawierucha, Tadeusz. [w:] NUKAT [on-line]. Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie. [dostęp 2019-03-28].
- ↑ Akademia Polskiego Filmu - semestr III, spotkanie 2. [w:] Portal informacji kulturalnej województwa świętokrzyskiego [on-line]. 2011. [dostęp 2019-03-28].
- ↑ Michał Rządca-Wykrętowicz. Wypowiedź z 14.03.2018 (Gmach Polskiego Radia, Warszawa). Fundacja Drugi Plan. [dostęp 2019-03-28].
- ↑ Tadeusz Zawierucha. Stowarzyszenie Filmowców Polskich. [dostęp 2019-03-28].
- ↑ [Reisefieber. Materiały szczegółowe o zapisie]. [w:] Polska Bibliografia Literacka [on-line]. [dostęp 2019-04-03].
- ↑ Spis sztuk drukowanych w latach 1956 – V 2018. s. 29.
Bibliografia
edytuj- Piotr Kuncewicz: Agonia i nadzieja. Proza polska od 1956. T. V. Gdańsk: Tower Press, 2001.