Theta

ósma litera alfabetu greckiego

Theta (thita, θῆτα, pisana Θθ lub ϴϑ) – ósma litera alfabetu greckiego oznaczająca spółgłoskę aspirowaną "t" (czyli "th"). W greckim systemie liczbowym oznacza liczbę 9.

Theta
Θ θ
Ilustracja
Informacje podstawowe
Majuskuła

Θ, ϴ

Minuskuła

θ, ϑ

Podstawowy alfabet

grecki

Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Użycie jako symbolu

edytuj
  • W biologii molekularnej sposób replikacji kolistej cząsteczki DNA. W miejscu origin następuje rozplecenie podwójnej helisy i powstają dwie pary widełek replikacyjnych wędrujących w przeciwnych kierunkach. Około połowy procesu cząsteczka przybiera kształt θ (stąd nazwa).
  • Theta – w brydżu, konwencja licytacyjna, część systemu Precision.
  • Fale theta – rodzaj fal mózgowych
  • θ – mezon

ϑ

  • W fizyce stosowane czasami jako oznaczenie temperatury (gdy litera "T" jest już w użyciu).

Użycie w alfabecie łacińskim

edytuj

W zmodyfikowanym alfabecie łacińskim theta zaczęła się pojawiać w sugerowanym przez Jana Kochanowskiego zapisie, dla języka średniopolskiego[2][Doprecyzuj: gdzie konkretnie?] do oznaczenia dźwięku dz od wieku XVI do XVIII[3]. W języku średniopolskim zaczęły się także pojawiać litery θ ze znakami diakrytycznymi, takie jak akut i kropka, które wyglądały następująco θ´ θ˙, oznaczały dźwięk i , poniżej są wymienione ich fonetyczne części:

  • θ´ – [dʑ]
  • θ˙ – [ʤ]

Theta oznaczała też w IPA spółgłoskę zwarto-szczelinową dziąsłową dźwięczną [ʣ].

Kodowanie

edytuj

W Unicode litera jest zakodowana:

Znak Unicode Kod HTML Nazwa unikodowa Nazwa polska
Θ U+0398 Θ lub Θ lub Θ GREEK CAPITAL LETTER THETA wielka litera grecka theta
θ U+03B8 θ lub θ lub θ GREEK SMALL LETTER THETA mała litera grecka theta
ϑ U+03D1 ϑ lub ϑ lub ϑ GREEK THETA SYMBOL grecki znak theta ϑ

W LaTeX-u używa się znacznika:

Znak LaTeX
  \Theta
  \theta
  \vartheta

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Ronald L Graham, Donald Ervin Knuth, Oren Patashnik: Matematyka konkretna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 489. ISBN 83-01-13906-4.
  2. Petra Černe Oven, Typografia. Skąd się wzięły znaki diakrytyczne?, 2+3D, 7 listopada 2012 [dostęp 2021-03-01] [zarchiwizowane 2021-04-23].
  3. średniopolski – Wielki słownik W. Doroszewskiego PWN [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2021-04-21] (pol.).