Tom Tryon

amerykański aktor

Tom Tryon, właśc. Thomas Lester Tryon (ur. 14 stycznia 1926 w Hartford, zm. 4 września 1991 w Los Angeles) – amerykański aktor, scenarzysta i pisarz.

Tom Tryon
ilustracja
Imię i nazwisko

Thomas Lester Tryon

Data i miejsce urodzenia

14 stycznia 1926
Hartford

Data i miejsce śmierci

4 września 1991
Los Angeles

Zawód

aktor, scenarzysta, pisarz

Współmałżonek

Ann Noyes
(1956–1958; rozwód)

Lata aktywności

1955–1991

Nominowany do Złotego Globu dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym i Golden Laurel za główną rolę księdza katolickiego pochodzenia irlandzkiego Stephena Fermoyle w dramacie Otto Premingera Kardynał (The Cardinal, 1963)[1].

Wczesne lata

edytuj

Urodził się w Hartford[2] w Connecticut jako syn Elizabeth (z domu Lester) i Arthura Lane’a Tryona, sukiennika, właściciela Stackpole, Moore & Tryon[3][4]. Dorastał w Wethersfield[5]. W latach 1943–1946 służył w United States Navy na Pacyfiku w czasie i po II wojnie światowej[6]. Studiował na wydziale sztuki Uniwersytetu Yale, uczęszczał do Art Student’s League w Nowym Jorku, a następnie studiował aktorstwo w Neighborhood Playhouse School of the Theatre[7].

Kariera

edytuj

Występował na Broadwayu w komedii muzycznej Wish You Were Here (1952) w reż. Joshuy Logana, komedii Cyrano de Bergerac Edmonda Rostanda (1953) jako Another Lackey z José Ferrerem i Arlene Dahl oraz Ryszardzie III Williama Shakespeare’a (1953)[8].

W seryjnym westernie NBC Granica (Frontier, 1955) pojawił się gościnnie jako Antoine De More. Po dostrzeżeniu go w telewizji przez producenta Hala Wallisa, w 1955 Tryon podpisał kontrakt z Paramount Studios. Jego pierwszą rolą filmową była postać E.V. Marszałka „Marsza” w dramacie kryminalnym noir wytwórni Paramount Szkarłatna godzina (The Scarlet Hour 1956) w reż. Michaela Curtiza z Carol Ohmart, a następnie zagrał szeregowego Masona w historycznym dramacie wojennym Screaming Eagles (1956). W westernie Rudolpha Maté Niebezpieczne trio (Three Violent People, 1956) wystąpił w roli kiepskiego, jednorękiego brata Charltona Hestona. W dramacie kryminalnym noir Johna Farrow The Unholy Wife (1957) został obsadzony w roli jeźdźca rodeo Sana Sandersa, drugiego mężczyzny w trójkącie miłosnym z Dianą Dors i Rodem Steigerem. Stał się rozpoznawalny dzięki występom w epizodach Walt Disney Pictures Texas John Slaughter (1958–1961)[7]. Wziął udział w horrorze fantastycznonaukowym klasy B Poślubiłem potwora z kosmosu (I Married a Monster from Outer Space, 1958), który zyskał status kultowego[9]. W filmie biblijnym Henry’ego Kostera Historia Rut (The Story of Ruth, 1960) zagrał postać Mahlona.

Później z powodzeniem stał się pisarzem, specjalizującym się w powieściach gotyckich[10].

Życie prywatne

edytuj

13 czerwca 1956 zawarł związek małżeński z Ann L. Noyes, córką maklera Josepha Leo Lilienthala i Edny Arnsteiny, byłą żoną producenta teatralnego Thomasa Ewinga Noyesa[11]. Rozwiódł się w 1958.

W latach 70. był związany z Clive’em Clerkiem, jednym z obsady musicalu A Chorus Line z muzyką Marvina Hamlischa na Broadwayu, a także projektantem wnętrz „Architectural Digest”, który udekorował mieszkanie Tryona w Central Park[12][13], dramaturgiem Noëlem Cowardem[14]. W latach 1973–1977 Tryon był w związku z Caseyem Donovanem, gejowskim aktorem filmów porno[15][16].

Zmarł w wieku 65 lat. Podaną przyczyną śmierci był nowotwór żołądka[17]. Wykonawca literacki Tryona, C. Thomas Holloway, stwierdził później, że rak żołądka Tryona był związany z jego zakażeniem wirusem HIV. Tryon poprosił o zachowanie poufności tych informacji. Kiedy kochanek Tryona, Clive Clerk, wyjaśnił: „Tom nie chciał, aby jego czytelnicy ani krewni wiedzieli”, Holloway nie zgodził się z tym, pisząc: „Postrzegam to jako samolubne milczenie Toma, które pomogło Ciemnym Wiekom (publicznej akceptacji HIV/AIDS) trwać tysiąclecie”[18].

Wybrana filmografia

edytuj
  • 1950: Winchester ’73 jako Doan
  • 1956: The Scarlet Hour jako E.V. 'Marsh' Marshall
  • 1956: Screaming Eagles jako szeregowy Mason
  • 1957: The Unholy Wife jako San Sanders
  • 1958: I Married a Monster from Outer Space jako Bill Farrell
  • 1960: Historia Rut (The Story of Ruth) jako Mahlon
  • 1962: Something's Got to Give jako Stephen Burkett
  • 1962: Najdłuższy dzień (The Longest Day) jako porucznik Wilson
  • 1963: Kardynał (The Cardinal) jako Stephen Fermoyle
  • 1965: Wojna o ocean (In Harm's Way) jako porucznik William 'Mac' McConnel
  • 1965: The Glory Guys jako kpt. Demas Harrod
  • 1970: Persecución hasta Valencia jako Harry Bell
  • 1971: Johnny poszedł na wojnę (Johnny Got His Gun)

Dzieła

edytuj

Powieści

edytuj

Zbiory opowiadań

edytuj

Nowele

edytuj
  • Bobbitt (1976)
  • Fedora (1976)
  • Lorna (1976)
  • Willie (1976)

Przypisy

edytuj
  1. Tom Tryon Awards. AllMovie. (ang.).
  2. Thomas Tryon Biography. Turner Classic Movies. (ang.).
  3. Thomas Tryon Biography (1926–). Film Reference. (ang.).
  4. Thomas Tryon (1926–1991). Find a Grave. (ang.).
  5. Thomas Tryon Biography. Brian’s Drive-In Theater. (ang.).
  6. Tom Tryon. Rotten Tomatoes. (ang.).
  7. a b Thomas Tryon Biography. AllMovie. (ang.).
  8. Tom Tryon. Internet Broadway Database. (ang.).
  9. Tom, Dick and... Barry. Poseidon’s Underworld, 2012-06-07. (ang.).
  10. Noam S. Cohen: Thomas Tryon, Who Quit Acting For a Writing Career, Dies at 65. „The New York Times”, 1991-09-05. (ang.).
  11. Everett Aaker: Television Western Players of the Fifties. McFarland, 2007, s. 506. ISBN 978-0786430871.
  12. Clive Clerk, Charla Doherty, Mary Frann, Joy Garrett. jason47.com. [dostęp 2016-08-16]. (ang.).
  13. Tom Tryon Dating History. FamousFix. (ang.).
  14. Michael Thornton: How predatory Noel Coward’s tried to seduce me when I was 19. „Daily Mail”, 2007-11-09. (ang.).
  15. The Thomas Tryon Tragedy. Mr B’s in the Building. [dostęp 2016-08-16]. (ang.).
  16. Roger Edmonson: Boy in the Sand — Casey Donovan, All-American Sex Star. Alyson Books, 1998, s. 144. ISBN 978-1-555-83457-9.
  17. Associated Press: Author, actor Thomas Tryon dies of stomach cancer. Boca Raton News, 1991-09-05. (ang.).
  18. C. Robert Holloway: Dangerous Crossing: Memoir of a Fateful Trip. Holloway, 2013, s. 88. ISBN 978-1625170996.

Bibliografia

edytuj