Tomasz Wiński
Tomasz Wiński, ps. „Radwan” (ur. 6 października 1893 w Mycowcach, zm. 28 lutego 1952 w Gdańsku) – kapitan taborów Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 kapitan taborów
| |
| Data i miejsce urodzenia |
6 października 1893 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 lutego 1952 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca szwadronu |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys
edytujUrodził się 6 października 1893 roku we wsi Mycowce (Micowce[1]), w ówczesnym powiecie uszyckim guberni podolskiej, w rodzinie Jana i Marii z Kulczyckich[2][3][4]. Miał dwie młodsze siostry[2]. Po kłótni z ojcem uciekł z domu rodzinnego do Płoskirowa, gdzie uczył się, a utrzymywał z udzielanych korepetycji[5]. Został skazany za kolportaż polskich książek i zesłany na Syberię[6]. Pracował w kopalni złota w Bodajbo, a następnie przy budowie kolei w Tachanoj[7]. W 1909 roku, dzięki staraniom wuja (brata matki), pułkownika armii rosyjskiej[a], został osiedlony w Irkucku i zatrudniony jako pracownik umysłowy na Zabajkalskiej Kolei Żelaznej[9]. Równocześnie kontynuował naukę i złożył maturę[9].
W 1914 roku jako ochotnik wstąpił do armii rosyjskiej[10]. Wyróżnił się odwagą w czasie pierwszego oblężenia Twierdzy Przemyśl[10]. Został odznaczony Krzyżem Świętego Jerzego i skierowany do szkoły oficerskiej w Moskwie[10]. W 1917 roku został członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej[10], a następnie jako podporucznik wstąpił do Armii Czynnej Ukraińskiej Republiki Ludowej. Służąc w armii atamana Petlury kontynuował działalność w POW[11]. W pracy konspiracyjnej poznał przyszłą żonę – Władysławę, córkę Marii Tyszkiewicz[11][b].
Później został przyjęty do Wojska Polskiego i przydzielony do 49 pułku strzelców kresowych[14], który 24 marca 1920 roku został połączony z 65 pułkiem piechoty[15]. W szeregach 65 pp walczył na wojnie z bolszewikami[16].
Po zakończeniu wojny kontynuował służbę w 65 pp w Starogardzie[17][18]. Od 1926 roku służył w 2 batalionie strzelców w Starogardzie[19]. 19 marca 1928 roku został awansowany na kapitana ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 71. lokatą w korpusie oficerów piechoty[20]. W marcu 1932 roku został przeniesiony do 58 pułku piechoty w Poznaniu[21][22]. W kwietniu 1933 roku został przeniesiony do 5 dywizjonu taborów w Bochni z równoczesnym przeniesieniem do korpusu oficerów taborowych[23]. W dywizjonie pełnił służbę przez kolejnych sześć lat. W marcu 1939 roku na stanowisku dowódcy szwadronu gospodarczego[24]. W międzyczasie ukończył Szkołę Nauk Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie[25]. Wziął czynny udział w kampanii wrześniowej[c].
W czasie okupacji niemieckiej prowadził działalność konspiracyjną na terenie Rzeszowa. Został komendantem miejscowej Wojskowej Służby Ochrony Powstania[28]. 1 czerwca 1944 roku, po wkroczeniu sowietów do Rzeszowa, został na krótko komisarycznym prezydentem miasta, a następnie wiceprezydentem i ławnikiem[27]. 21 stycznia 1945 roku został wcielony do Ludowego Wojska Polskiego i przydzielony do krakowsko-śląskiej grupy operacyjnej, z którą wyjechał do Sopotu w charakterze kwatermistrza Centrali Węglowej[28].
Zmarł 28 lutego 1952 roku w Gdańsku[29]. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Sopocie[30].
Pierwszą żoną Tomasza była Władysława z Tyszkiewiczów (ur. 24 lipca 1892 w Kapuścianach), którą poślubił 21 października 1921 roku[4]. Władysława zmarła cztery tygodnie po narodzinach córki Ryszardy (ur. 15 kwietnia 1926)[31].
7 lipca 1932 roku w kościele Mariackim w Krakowie zawarł związek małżeński z Urszulą Wandasiewiczówną[32], z którą miał syna Andrzeja[33].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 972 – 19 lutego 1921[34][35][36]
- Medal Niepodległości – 23 grudnia 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[37][38]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[39]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[39]
- Medal Zwycięstwa[14]
Uwagi
edytuj- ↑ 1 stycznia 1909 w armii rosyjskiej pełnił służbę pułkownik Piotr Kulczycki s. Konstantego (ros. Кульчицкий Петр Константинович)[8].
- ↑ Wśród odznaczonych Krzyżem i Medalem Niepodległości figuruje Władysława Tyszkiewiczówna, odznaczona 20 grudnia 1932 Medalem Niepodległości[12]. Brak informacji, by było to odznaczenie pośmiertne oraz brak innych danych osobowych, a także informacji o wysłaniu zawiadomienia i wysłaniu medalu z dyplomem[13].
- ↑ Wspomnienia Urszuli Wińskiej w tym wątku nie są precyzyjne. Wspomina o tym, że mąż wyjechał 29 sierpnia 1939 do Krakowa, gdzie miał przydział mobilizacyjny do jednego z pułków piechoty[26], a następnie przytacza relację kpt. int. Jana Wnęka, według której kapitan Wiński miał opuścić macierzysty dywizjon z zamiarem dołączenia do jednostki kawalerii[27].
Przypisy
edytuj- ↑ Mycowce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 823..
- ↑ a b Wińska 2001 ↓, s. 90.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-11-22]..
- ↑ a b Kartoteka ewidencji ludności 1870–1931 : Fedorczyk Stanisław. Archiwum Państwowe w Poznaniu. [dostęp 2021-11-22]..
- ↑ Wińska 2001 ↓, s. 91.
- ↑ Wińska 2001 ↓, s. 93.
- ↑ Wińska 2001 ↓, s. 93-94.
- ↑ Ogólny spis oficerów 1909 ↓, s. 255.
- ↑ a b Wińska 2001 ↓, s. 94.
- ↑ a b c d Wińska 2001 ↓, s. 95.
- ↑ a b Wińska 2001 ↓, s. 96.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 293, poz. 341.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-11-22]..
- ↑ a b Wińska 2001 ↓, s. 97.
- ↑ Proskurnicki 1929 ↓, s. 10.
- ↑ Błaszkowski, Jarnuszkiewicz i Lam 1929 ↓, s. 87.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 311, 437.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 278, 379.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 109, 223.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 19 marca 1928, s. 52.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 247.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 64, 586.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933, s. 90.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 277, 831.
- ↑ Wińska 2001 ↓, s. 100.
- ↑ Wińska 2001 ↓, s. 101.
- ↑ a b Wińska 2001 ↓, s. 102.
- ↑ a b Wińska 2001 ↓, s. 105.
- ↑ Wińska 2001 ↓, s. 118.
- ↑ Wińska 2001 ↓, s. 119.
- ↑ Wińska 2001 ↓, s. 97-98.
- ↑ Wińska 2001 ↓, s. 99.
- ↑ Wińska 2001 ↓, s. 120.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 30 kwietnia 1922, s. 321.
- ↑ Błaszkowski, Jarnuszkiewicz i Lam 1929 ↓, s. 79.
- ↑ Proskurnicki 1929 ↓, s. 29.
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 6, poz. 12.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 19 marca 1934, s. 115.
- ↑ a b Na podstawie fotografii w infoboksie.
Bibliografia
edytuj- Общий список офицерским чинам русской императорской армии. Составлен по 1-е января 1909 г.. Sankt Petersburg: Drukarnia Wojskowa, 1909.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Paweł Błaszkowski, Czesław Jarnuszkiewicz, Longin Lam: 16. Dywizja, jej powstanie, organizacja i udział w walkach w 10-letnią rocznicę istnienia 1919-1929. Grudziądz: Zakłady Graficzne Wiktora Kurelskiego, 1929.
- Ludwik Proskurnicki: Zarys historji wojennej 65 starogardzkiego pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Urszula Wińska: Droga Tomasza do Polski i służba dla Niej (1893–1952). Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa, 2001-02-20. [dostęp 2021-11-22].