Tryptyk Jana Crabbego
Tryptyk Jana Crabbego (niderl. Triptiek van Jan Crabbe) – tryptyk olejny na desce niderlandzkiego malarza niemieckiego pochodzenia Hansa Memlinga.
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
1467–1470 |
| Medium | |
| Wymiary |
78 × 63 cm (panel środkowy), 83,3 × 26,7 cm (skrzydła) |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja |
Palacio Chiericati, Morgan Library & Museum, Groeningemuseum |
Opis edytuj
W 1465 roku Memling osiedlił się w Brugii. Jednym z pierwszych zleceń, jakie tam otrzymał, było wykonanie tzw. Tryptyku Jana Crabbego. Jan Crabbe był opatem Duinenabdij w Koksijde pod Brugią. Funkcję tę sprawował w latach 1457–1488.
Powstały tryptyk był niedużym ołtarzem, przeznaczonym do kaplicy domowej. Na środkowej tablicy Memling ukazał scenę Ukrzyżowania ze świętym Janem Chrzcicielem; dodatkowo artysta umieścił św. św. Bernarda z Clairvaux, św. Marię Magdalenę i portret samego opata adorującego Krzyż. Na skrzydłach zaprezentował fundatorów: na prawym Annę Willemszoon[1][2] (matkę Crabbego) z patronką św. Anną, na lewym Willema de Wintera (przyrodniego brata[3]) z patronem św. Williamem z Maleval.
Kompozycja ołtarza wykonanego przez Memlinga była w całości wzorowana na dziełach jego nauczyciela Rogiera van der Weydena, co jest szczególnie widoczne w środkowej części tryptyku, gdzie malarz wykorzystał taki sam układ kompozycyjny jak w Tryptyku Ukrzyżowania z Wiednia, Tryptyku Sforzów z Brukseli czy Tryptyku Anegg z Riggisbergu. Wpływ Weydena widać również w typowym dla tego artysty sposobie malowania krajobrazu. Memling z rozmysłem oparł się na pracach znanego mistrza, by wykorzystać popularny wśród brugijskiej klienteli wzorzec. Rewers tryptyku przedstawia scenę Zwiastowania, wykonaną en grisaille. Jest to jeden z najwcześniejszych przykładów obrazu tego typu, w którym monochromatyczność została przełamana oszczędnie użytym kolorem[4].
Proweniencja edytuj
W 1865 roku tryptyk, za sprawą Mattea i Ludovica Folców, trafił do Muzeum Miejskiego w Palacio Chiericati w Vincenzie. Pod koniec XIX wieku został podzielony i skrzydła znalazły się w kolekcji Sedelmeyera z Paryża, a następnie u Duveena. W czerwcu 1907 roku zostały zakupione przez J. Pierponta Morgana z Nowego Jorku; obecnie znajdują się w Morgan Library & Museum. Grisaillle z rewersu zostały w nieznanym czasie oddzielone od skrzydeł tryptyku. W okresie II wojny światowej wywieziono je do Niemiec, skąd w roku 1952 powróciły do Groeningemuseum w Brugii.
Przypisy edytuj
- ↑ Walter Prevenier: Violence against Women in Fifteenth-Century France and the Burgunadian State. W: (red.) Barbara Hanawalt, David Wallace: Medieval Crime and Social Control. Minneapolis: The University of Minnesota Press, ISBN 0-8166-3168-9., 1999 s.193, 194, 201. [dostęp 2014-04-28]. (ang.).
- ↑ Susan Broomhall, Jennifer Spinks: Early Modern Women in the Low Countries: Feminizing Sources and Interpretations of the Past. Farnham - Burlington: Ashgate Publishing, Ltd., ISBN 978-0-7546-6742-1, 2011 s.33. [dostęp 2014-04-28]. (ang.).
- ↑ Jacobs 2012 ↓, s. 166.
- ↑ Emil Krén, Daniel Marx: Memling, Hans. Annunciation. Web Gallery of Art. Image collection, virtual museum, searchable database of European fine arts (1000-1900). [dostęp 2014-04-28]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Lynn F. Jacobs: Opening Doors. The Early Netherlandish Triptych Reinterpreted. The Pennsylvania State University Press, 2012. ISBN 978-0-271-04840-6.
- Antoni Ziemba: Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500. Niderlandzkie malarstwo tablicowe Tom II. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2008. ISBN 978-83-235-0443-6.