Tulipan ogrodowy

Tulipan ogrodowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	liliowce
Rodzina	liliowate
Rodzaj	tulipan
Gatunek	tulipan ogrodowy
	Nazwa systematyczna
	Tulipa hybr.
Synonimy
	Tulipa gesneriana L.;
	Tulipa gesneriana L.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tulipan ogrodowy (Tulipa hybr.) – oznaczona przez Linneusza jako gatunek Tulipa gesneriana L. roślina z rodziny liliowatych. W rzeczywistości nie jest to gatunek, lecz grupa mieszańców różnych gatunków i obecnie mieszańce te oznaczane są jako Tulipa + nazwa odmiany (np. Tulipa `Cantor`). Od dawna bowiem (w Europie już od XVI w.) ogrodnicy w celu otrzymania nowych odmian krzyżowali z sobą różne gatunki tulipanów. Obecnie uprawiane tulipany ogrodowe pochodzą od gatunków: T. gesneriana, T. graveolens, T. fosteriana, T. greigii i innych. Znanych jest ok. 15 000 kultywarów (dane na 1983 r.), dzisiaj już nie sposób ustalić ich pochodzenia i dlatego określane są wspólną nazwą jako tulipan ogrodowy. Oprócz mieszańcowego tulipana ogrodowego wprowadzane są do uprawy również inne, niemieszańcowe gatunki tulipanów.

Morfologia edytuj

Pokrój: Wzniesiona, prosta, gruba i sztywna, o wysokości do 80 cm.
Liście: Ulistnienie skrętoległe, liście duże, bezogonkowe, eliptyczno-lancetowate, pokryte woskowym nalotem. Jest ich zazwyczaj 3–5, najniższy i największy wyrasta bezpośrednio z cebuli, pozostałe z dolnej części łodygi
Kwiaty: Duże, osadzone są pojedynczo w szczytowej części łodygi, w rozmaitych kolorach, od białych po żółte, czerwone do fioletu w różnych ich odcieniach. Kwiaty te mogą być jednobarwne, lub dwubarwne. Okwiat niezróżnicowany, składa się z 6 dużych listków ułożonych w dwu okółkach. Wewnątrz okwiatu 6 dużych pręcików i 1 trzykomorowy słupek z trójdzielnym znamieniem.
Część podziemna: Duża cebula okryta suchą łuską, zwykle brunatną lub brązową.

Uprawa edytuj

Wymagania. Tulipan nie ma specjalnych wymagań co do gleby, najlepiej jednak rośnie na próchnicznej glebie o odczynie obojętnym, lekko kwaśnym lub lekko zasadowym. Stanowisko powinno być słoneczne.
Sposób uprawy. Cebule wysadza się do ziemi jesienią, małe na głębokość 6–10 cm, duże na głębokość 11–15 cm. Powinny być przed sadzeniem zaprawione przez moczenie w odpowiednich preparatach grzybobójczych. Nawozi się już jesienią po zasadzeniu cebul, potem wiosną przed kwitnieniem.
Rozmnażanie. Głównie przez cebule przybyszowe wytwarzane na macierzystej cebuli w liczbie 2–11 sztuk.
Choroby i szkodniki^[3].
- fuzarioza objawiająca się żółknięciem liści i więdnięciem rośliny. Jedyny skuteczny sposób zaradzenia to zapobieganie: sadzenie tylko zdrowych cebul i zaprawianie ich przed sadzeniem.
- inne choroby grzybowe (szara pleśń, penicilloza). Zwalcza się je wielokrotnym opryskiwaniem odpowiednimi środkami grzybobójczymi
- liczna grupa chorób wirusowych objawiająca się nekrotycznymi i chlorotycznymi zmianami na liściach, żółknięciem liści. Brak skutecznego sposobu leczenia. Rośliny należy zniszczyć.
- niszczyk zjadliwy – drobny nicień żerujący w glebie na cebulach. Objawy: liście skręcają się i są żółtozielone, kwiaty zielone i zniekształcone, cebule miękkie i gąbczaste. Szkodnik kwarantannowy, zwalczanie praktycznie niemożliwe, cebule należy zniszczyć
- nornik zwyczajny i mysz zaroślowa wyjadające cebule. Należy je przed posadzeniem zaprawiać, potem zwalczać te gryzonie

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-08] (ang.).
↑ Praca zbiorowa: Program ochrony roślin ozdobnych na lata 2003-2005. Syngenda Seeds. ISBN 83-85982-72-8.

Bibliografia edytuj

Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Państwowe Wydawnictwo Robotnicze i Leśne. ISBN 83-09-00256-4.
Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983. ISBN 83-09-00544-X.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-08] (ang.).

[3] Praca zbiorowa: Program ochrony roślin ozdobnych na lata 2003-2005. Syngenda Seeds. ISBN 83-85982-72-8.

[1]

[2]

[3]