Tyb6-3406parowóz wąskotorowytendrzak na tor o rozstawie szyn 1000 mm, zbudowany w 1920 roku w zakładach J.A. Maffei (numer 4038), używany na Kolei Grójeckiej, a następnie PKP, zachowany jako muzealny. Początkowo miał układ osi C, następnie przebudowany na C1. Nosił wcześniej oznaczenia: WKD 70, Ty3-3249 i Txb2-3382. Po 1961 roku zaliczony został do serii Tyb6. Lokomotywą takiego samego typu była Tyb6-3405 (ex WKD 69, nr fabryczny 4037).

Tyb6-3406[1]
Ilustracja
Tyb6-3406 na Stałej Wystawie Pomorskich Kolei Wąskotorowych w Gryficach
Producent

Niemcy Maffei, Monachium

Lata budowy

1920

Układ osi

C1n2t (początkowo Cn2t)

Wymiary
Masa pustego parowozu

17 t

Masa służbowa

22,2 t (dane po przebudowie)

Długość

7140 mm

Szerokość

2200 mm

Wysokość

3300 mm

Rozstaw osi skrajnych

3050 mm

Średnica kół napędnych

665 mm

Średnica kół tocznych

550 mm

Napęd
Trakcja

parowa

Ciśnienie w kotle

12 at

Powierzchnia ogrzewalna kotła

41,715 m²

Powierzchnia przegrzewacza

brak

Powierzchnia rusztu

0,707 m²

Średnica cylindra

311 mm

Skok tłoka

405 mm

Pojemność skrzyni węglowej

1,7 t

Pojemność skrzyni wodnej

3,2 m³

Parametry eksploatacyjne
Moc znamionowa

170 KM

Maksymalna siła pociągowa

8400 kg

Prędkość konstrukcyjna

30 km/h

Parametry użytkowe
Rozstaw szyn

1000 mm

Historia

edytuj

Do II wojny światowej

edytuj

Dwa parowozy o numerach fabrycznych 4037 i 4038 zostały zakupione w 1920 roku w fabryce J.A. Maffei w Monachium przez Zarząd Towarzystwa Warszawskich Dróg Żelaznych Dojazdowych. Początkowo były to lokomotywy o układzie osi C (jedynie z trzema osiami wiązanymi). Oba parowozy otrzymały numery inwentarzowe WKD 69 (4037) i 70 (4038) i używane były na Kolei Grójeckiej, stacjonując w parowozowni w Piasecznie[1]. Parowozy przetrwały II wojnę światową, ukryte pod jej koniec przez pracowników kolei pod Grójcem, i po wyzwoleniu podjęły służbę na Kolei Grójeckiej, znacjonalizowanej i włączonej w 1949 roku w skład PKP[1].

Rekonstrukcja po wojnie i dalsza służba

edytuj

Główną wadą lokomotyw był ich niewielki zapas węgla i wody, powodujący ich ograniczony zasięg i konieczność korzystania z utworzonych na trasie kolei podręcznych składów opału (w Grójcu, Nowym Mieście i Górze Kalwarii). Po przejęciu kolei, PKP zlikwidowały podręczne składy opału (drewna i węgla) i jednocześnie zdecydowano poddać parowozy rekonstrukcji w warsztatach kolejowych w Piasecznie, zwiększającej ich zasięg[1]. Polegała ona na przedłużeniu ostoi i dodaniu z tyłu osi tocznej, podpierającej nową część tylną z powiększoną skrzynią węglową z tyłu budki maszynisty. Układ osi przez to zmienił się na C1. W połączeniu ze zwiększeniem pojemności skrzyń wodnych przez zaadaptowanie dawnej bocznej skrzyni węglowej, pozwoliło to na dwukrotnie zwiększenie zapasu węgla i wody. Po przebudowie masa pustego parowozu zwiększyła się o 1,5 t[1].

Parowóz nr 69 przebudowano jako pierwszy w 1950 roku i nadano mu nowe oznaczenie PKP Txb2-3381, zmienione w 1961 roku na Tyb6-3405[1] (seria Tyb6 grupowała wąskotorowe tendrzaki o układzie osi C1 i mocy 151 – 180 KM[2]). Drugi parowóz nr 70 otrzymał początkowo w 1949 roku oznaczenie Ty3-3249 (dla parowozów o układzie osi C), a po przebudowie w latach 1950–1951 – Txb2-3382, zmienione w 1961 roku na ostateczne Tyb6-3406[1].

W 1959 roku oba parowozy zostały przeniesione z Kolei Grójeckiej na Pomorskie Koleje Wąskotorowe, do parowozowni Białogard[1]. 12 maja 1970 roku parowóz Tyb6-3405 został wycofany ze służby i przeznaczony do złomowania. Drugi parowóz Tyb6-3406 został 5 października 1972 roku przekazany do Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. Był pierwotnie eksponowany na Stałej Wystawie Pomorskich Kolei Wąskotorowych w Gryficach, po czym w 2010 roku został przetransportowany do Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie[1].

Numer fabryczny oznaczenia: do 1948 1949-1950 1951-1961 od 1961 los
Maffei 4037 W.K.D. 69 Txb2-3381 Tyb6-3405 skasowany w 1970
Maffei 4038 W.K.D. 70 Ty3-3249 Txb2-3382 Tyb6-3406 eksponat od 1972

Konstrukcja

edytuj
 
Tyb6-3406 w Sochaczewie

Wąskotorowy tendrzak o układzie osi C1 (po przebudowie), z dwucylindrowym silnikiem bliźniaczym na parę nasyconą (C1n2t). Budka maszynisty była otwarta po bokach, z niskimi drzwiczkami. Skrzynie wodne po bokach kotła oraz w ostoi mieściły 3,2 m³ wody – pierwotnie jedna z bocznych skrzyń była skrzynią węglową. Skrzynia węglowa po przebudowie znajdowała się z tyłu budki i mieściła 1,7 t węgla[1].

Kocioł był płomieniówkowy, z miedzianą skrzynią ogniową, po wojnie zamienianą podczas naprawy na stalową. Szeroki stojak kotła wystawał na boki ostoi. Na kotle umieszczony był wysoki zbieralnik pary, w którym znajdowała się zaworowa przepustnica pary z napędem wewnętrznym. Na zbieralniku znajdowały się dwa zawory bezpieczeństwa typu Pop-Coale. Za zbieralnikiem pary na walczaku kotła była piasecznica o napędzie ręcznym. Zasilanie w wodę zapewniały dwa inżektory ssąco-tłoczące. Armatura kotła była niemiecka, z wodowskazem rurkowym i kranami probierczymi. Do pobierania wody ze zbiorników parowóz posiadał eżektor parowy z wężem zbrojonym[1].

Ostoja była blachownicowa, wewnętrzna, o grubości ostojnic 14 mm, odsprężynowana odgórnie resorami płaskimi z 5 punktami podparcia. Trzy osie wiązane zamontowane były sztywno (stały rozstaw osi 1900 mm: między pierwszą a drugą 900 mm i między drugą a trzecią 1000 mm). Parowóz mógł pokonywać łuki o promieniu 45 m[1].

Lokomotywa wykorzystywała bliźniaczy silnik parowy, z suwakami płaskimi. Napęd od silnika przenoszony był na trzecią oś wiązaną, poprzez krzyżulce umieszczone w dwóch prowadnicach i korbowody[1]. Parowóz posiadał mechanizm parorozdzielczy Heusingera z podwieszonym wodzidłem suwakowym i nawrotnicą dźwigniową. Hamulce: parowy i ręczny działały na wspólny wał hamulcowy, a poprzez niego na pierwszą i trzecią oś. Pierwotne oświetlenie naftowe zamieniono następnie na elektryczne, z turbozespołem 24V[1].

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Bogdan Pokropiński. Parowóz Tyb6-3406. „Świat Kolei”. Nr 1/2012, 2012. 

Linki zewnętrzne

edytuj