Wikipedia

Ulica 1 Maja w Katowicach

ulica w Katowicach

Ulica 1 Maja w Katowicach − jedna z ważniejszych ulic Katowic, łącząca Śródmieście z dzielnicami wschodnimi (Zawodzie, Szopienice-Burowiec) oraz jedna z głównych ulic Zawodzia.

ulica 1 Maja
Zawodzie
Ilustracja
ulica 1 Maja w Zawodziu
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

2570 m

Przebieg
↑ ul. Warszawska
światła 0m ← ul. Graniczna
→ ul. Jerzego Dudy-Gracza
105m ul. Mikołaja Reja
162m ul. Drzewna
260m ul. Karola Miarki
317m ul. I. Paderewskiego, ul. T. Rejtana
400m ul. Floriana (ul. B. Czecha)
482m ul. Karola
550m ul. Władysława Łokietka
światła 610m ul. Bogucicka
750m ul. Nad Potokiem
895m ul. Murckowska 86
925m ul. Waleriana
970m ul. Gabriela Hałubki
1075m ul. Piaskowa
1165m ul. Stanisława Staszica
1180m ul. S. Żółkiewskiego
1245m ul. Piotra Niedurnego
światła 1300m ← ul. Racławicka
→ ul. Bohaterów Monte Cassino
1725m ul. Karola Marcinkowskiego
1770m ul. Pawła Chromika
1950m ul. Łączna
2260m ↙ do wjazdu na ul. Bagienną
2235m ul. Bagienna 79
2570m ul. Krakowska, ul. Obrońców Westerplatte
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „ulica 1 Maja”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica 1 Maja”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica 1 Maja”
Ziemia50°15′30,8″N 19°02′57,4″E/50,258560 19,049278
Multimedia w Wikimedia Commons
Zabytkowa willa przy ul. 1 Maja
Ulica 1 Maja w 2005
Rektorat Uniwersytetu Ekonomicznego
Budynki Uniwersytetu Ekonomicznego
Budynek firmy Kamsoft

Przebieg edytuj

Ulica rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z ul. Graniczną i ul. Jerzego Dudy-Gracza (zmienia nazwę z ulicy Warszawskiej). Dalej biegnie obok Hotelu Senator, ulicy Ignacego Paderewskiego, Uniwersytetu Ekonomicznego[1], nad ul. Murckowską (DK 86), krzyżuje się z ul. Bohaterów Monte Cassino. Za węzłem z ul. Bagienną, obok Zajezdni Tramwajowej, kończy swój bieg, krzyżując się z ul. Krakowską i ul. Obrońców Westerplatte (do Szopienic).

Historia edytuj

W okresie Rzeszy Niemieckiej (do 1922)[2] ulica nosiła nazwę Kaiser Wilhelm Straße[3], w latach międzywojennych 1922−1939 ulica Krakowska, w latach niemieckiej okupacji Polski (1939−1945) Krakauerstraße[4], w latach 1945−1946 ulica Krakowska, od 11 października 1946 ulica 1 Maja[5].

Pod numerem 12/14 w 1874 założono Fabrykę Pieców Kaflowych Pieckafel (urządzenia do wyrobu kafli zdemontowano w 1937), a pod numerem 9 w 1889 − fabrykę urządzeń higienicznych Higiena Spółka z o.o.[6]. W latach trzydziestych XX wieku pod numerem 80 istniała Szkoła Handlowa Miejska. Od 1936 pod numerem 11 funkcjonowała Górnośląska Fabryka Żarówek. W latach międzywojennych przy ulicy istniały[6][7]: kawiarnia/cukiernia, której właścicielem był Witt Urban (ul. Krakowska 57)[8], drukarnia Stella (pod numerem 46), Budowa Pieców Kaflowych braci Chwieralskich (firma założona w 1937 przy ul. Krakowskiej 2), Górnośląska Fabryka Kabli i Rur Izolacyjnych (pod numerem 4), skład starego żelaza i szmat spółki Grajcar (ul. Krakowska 20), Herman Berger i Ska − zakład naprawczy maszyn elektrycznych (pod numerem 2), Almeco Company (ul. Krakowska 2), zakład tokarsko-samochodowy Ludwika Stachuły (pod numerem 12), warsztat mechaniczny Metro-Wolt (ul. Krakowska 8). W latach 1867−1871 bracia Robert i Maurycy Ollendorf założyli Zakład Urządzeń Technicznych "Elewator". Około 1923 zakład uzyskał siedzibę przy ul. Krakowskiej 31. Po 1945 fabryka wznowiła działalność przy ul. 1 Maja 31[9]. W czasie II wojny światowej przy ówczesnej Krakauerstraße znajdowała się siedziba grupy gospodarczej budownictwa maszyn Elevator Maschinenfabrik und Eisenkonstruktion[4].

W dwudziestoleciu międzywojennym przy ul. Krakowskiej 81 działalność prowadziło przedszkole[10].

Obiekty zabytkowe edytuj

Przy ulicy 1 Maja znajdują się następujące historyczne obiekty:

  • historyczne warsztaty (ul. 1 Maja 2), nie są objęte ochroną ze względu na brak wartości architektonicznych[11];
  • dawna willa (ul. 1 Maja 2a), wzniesiona w latach siedemdziesiątych XIX wieku w stylu klasycyzmu[12];
  • dawne laboratorium "Cefarmu" (ul. 1 Maja 4), nie objęte ochroną ze względu na utratę cech zabytkowych wskutek przeróbek[11];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 5/7)[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 6)[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 8)[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 9)[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 10)[12];
  • dawna willa (ul. 1 Maja 11), wybudowana na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XIX wieku w stylu klasycyzmu[12]; budynek powstał dla I. Trautmanna, będącego właścicielem zawodziańskiego młyna[13];
  • zespół dawnej Śląskiej Fabryki Lamp Żarowych Helios (ul. 1 Maja 11−13), nie objęty ochroną ze względu na utratę cech zabytkowych wskutek przeróbek[11];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 18)[12];
  • narożna kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 22, ul. I. Paderewskiego 2)[12];
  • narożna kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 24, ul. I. Paderewskiego 1)[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 23)[12];
  • kamienica mieszkalna z oficynami (ul. 1 Maja 26, 26a)[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 28)[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 30, 32, ul. Floriana 1)[12];
  • zespół dawnej fabryki "Elewator" (ul. 1 Maja 31)[11];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 36)[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 38)[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 44)[12];
  • budynek szkolny PLSP (ul. 1 Maja 45), wzniesiony w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu/późnego modernizmu[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 46)[12];
  • budynek szkolny − obecnie należy do Uniwersytetu Ekonomicznego (ul. 1 Maja 47), wzniesiony w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 48)[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 49)[12];
  • rektorat Uniwersytetu Ekonomicznego – dawny ratusz gminy Bogucice (ul. 1 Maja 50); został wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1234/78 z 19 sierpnia 1978[14][15], nr rej.: A/679/2020 z 23 lipca 2020[16]); wzniesiono go w latach 1911−1913 według projektu Arnolda Hartmanna[17] z Berlina−Schoeneberg, zrealizowanego przez Juliusa Litsche (mistrza murarskiego z Zawodzia); budynek utrzymano w formach geometryzującej secesji i wczesnego modernizmu; w fasadzie istnieją terakotowe figury chłopa, górnika i hutnika; na fasadzie budynku umieszczono pamiątkową tablicę osobom, poległym w latach 1939−1945 w walce o obronę Śląska i Zagłębia[7]; w dwudziestoleciu międzywojennym w budynku mieścił się Urząd Pośrednictwa Pracy[18] i Komisariat Policji Zawodzie[19];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 51)[12];
  • Kościół Opatrzności Bożej (ul. 1 Maja 52); wzniesiony w 1931 według projektu Tadeusza Łobosa[20] w stylu funkcjonalizmu[12]; obiekt wpisano do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego 29 maja 2019 (nr rej. A/515/2019);
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 53)[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 59), wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernizmu[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 61), wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernizmu[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 92), wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernizmu[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 96), wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernizmu/secesji[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 98), wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernizmu[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 102)[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 104), wzniesiona na początku XX wieku w stylu historyzmu[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 106)[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 117), wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernizmu/historyzmu[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 130), wzniesiona w 1904 w stylu historyzmu/secesji[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 132), wzniesiona na przełomie XIX i XX wieku w stylu historyzmu[12].

Opis edytuj

Swoją siedzibę przy tej ulicy mają: firma komputerowa Kamsoft[21], pub Poziom 3, Sala Zabaw dla Dzieci Figlarnia[22], Ośrodek Sportowy Słowian, Budoprojekt, zajezdnia tramwajowa RK-2 Zawodzie i autobusowa, Hotel Senator, Polskie Wyższe Zgromadzenie Ezoteryczne.

Ulicą na całej swojej długości kursują autobusy i tramwaje na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM)[23].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Strona Akademii Ekonomicznej w Katowicach. ae.katowice.pl. [dostęp 2011-09-08]. (pol.).
  2. ↑ J. Lipońska-Sajdak, Katowice wczoraj. Kattowiz gestern, Gliwice 1995, s. 5.
  3. ↑ Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. grytzka-genealogie.de. [dostęp 2011-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)]. (niem.).
  4. ↑ a b Katowice. W 141. rocznicę uzyskania praw miejskich, red. Antoni Barciak, Instytut Górnośląski, Urząd Miasta Katowice, Muzeum Historii Katowic, Katowice 2007, ISBN 978-83-86053-64-3, s. 166.
  5. ↑ Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice - Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1993, s. 383. ISBN 83-85831-35-5.
  6. ↑ a b Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 119. ISBN 83-913341-0-4.
  7. ↑ a b Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 118. ISBN 83-913341-0-4.
  8. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 96. ISBN 978-83-7729-021-7.
  9. ↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 120. ISBN 83-913341-0-4.
  10. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 117. ISBN 978-83-7729-021-7.
  11. ↑ a b c d Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-09-08]
  12. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-09-08]. (pol.).
  13. ↑ Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 29. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.).
  14. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2011-09-08].
  15. ↑ Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-09-08]. (pol.).
  16. ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 27 lipca 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-03)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-07-27]
  17. ↑ Duma Bogucic odzyska blask (pol.) www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2011-09-08]
  18. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 17. ISBN 978-83-7729-021-7.
  19. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 67. ISBN 978-83-7729-021-7.
  20. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 33. ISBN 978-83-7729-021-7.
  21. ↑ Kamsoft. kamsoft.pl. [dostęp 2011-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-10)]. (pol.).
  22. ↑ Figlarnia. czasdzieci.pl. [dostęp 2011-09-08]. (pol.).
  23. ↑ Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia: Mapa połączeń publicznego transportu zbiorowego ZTM. noweinfogzm.metropoliagzm.pl, 2023-06-09. [dostęp 2024-03-03]. (pol.).

Bibliografia edytuj

  • Lech Szaraniec: Osady i Osiedla Katowic, Oficyna „Artur”, Katowice 1996, ISBN 83-905115-0-9.
  • Jacek Broszkiewicz; Katowice - reflektorem po mieście, wydawca: Urząd Miejski w Katowicach, ISBN 83-901884-0-6, s. 69.
  • Katowice - Informator, red. S. Adamczyk, wyd. Urząd Miasta w Katowicach, Katowice 1993, s. 22.
  • K. Szaraniec, L. Szaraniec, K. Szarowski, Katowice i Górnośląski Okręg Przemysłowy, Katowickie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Katowice 1980, ss. 46, 47, 48.
  • Katowice - Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.
  • Katowice 1865−1945. Zarys rozwoju miasta. Red. J. Szaflarski, Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Wydawnictwo "Śląsk", Katowice 1978, s. 76.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_1_Maja_w_Katowicach&oldid=73039991”