Ulica Franciszka Stefczyka w Braniewie

ulica Franciszka Stefczyka
	; ulica Stefczyka i wyróżnik ulicy – rury ciepłownicze
Państwo	Polska
Miejscowość	Braniewo
Długość	2,023 km
Poprzednie nazwy	Zagerer Weg
Przebieg
	Położenie na mapie Braniewa ulica Franciszka Stefczyka
	Położenie na mapie Polski ulica Franciszka Stefczyka
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego ulica Franciszka Stefczyka
	Położenie na mapie powiatu braniewskiego ulica Franciszka Stefczyka
	54°22′03,1″N 19°49′22,4″E/54,367528 19,822889
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Franciszka Stefczyka w Braniewie – ulica Braniewa o długości 2,023 km^[1], będąca w całości częścią drogi powiatowej nr 1381N^[2]. Do 1945 roku nosiła nazwę Zagerer Weg, gdyż prowadzi do pobliskiej miejscowości Zawierz (niem. Zagern).

Historia edytuj

Ul. Stefczyka – do końca XIX w. droga Braniewo-Zawierz (zaznaczony strzałką). Военная энциклопедия (Сытин, 1911–1915)

Ulica na mapie z 1939, zaznaczona już jako droga utwardzona

Ulica Stefczyka w Braniewie stanowiła pierwotnie drogę do pobliskich wsi Zawierz i Pierzchały. Obie wsie wzmiankowane już w średniowieczu – Pierzchały w 1296 roku, gdy zostały wymienione w przywileju lokacyjnym wsi Chruściel, Zawierz był wzmiankowany już w roku 1311^[3]^[4]. Jednak czy taki sam przebieg drogi pozostawał przez cały czas – pewności nie ma. Dopiero od XIX wieku zyskujemy poświadczenie położenia drogi, kiedy to przy rozgałęzieniu ulic Malzstraße (Sikorskiego) i Zagerer Weg (droga do Zawierza, czyli ul. Stefczyka) założony zostaje przez ks. Antona Arendta cmentarz św. Katarzyny, który funkcjonował w tej lokalizacji do końca II wojny światowej.

Ważny bodziec do rozwoju tego krańca miasta przyniosła budowa kolei nadzalewowej (1897–1899), gdyż jedna z jej stacji, Braniewo Brama, (Braunsberg Obertor) umiejscowiona została w pobliżu początku tejże ulicy. Od tamtego też czasu ulicę przecina linia kolejowa nr 254 na przejeździe kolejowo-drogowym^[5].

Najbardziej znaczące zmiany w rozbudowie tej arterii komunikacyjnej miasta przyniosły jednak lata 30. XX w., gdy skokowo rosła ludność miasta, a nowe osiedla mieszkalne powstawały niemal we wszystkich kierunkach. W 1932 roku ukończono przebudowę tej ulicy wraz z drogą do Zawierza – powstała szosa o nawierzchni utwardzonej (Kunststraße), która wyłożona została kostką brukową^[6]. Wzrosła wówczas jej kategoria do jednej z najważniejszych dróg wylotowych z miasta o przejezdności przez cały rok^[7]. 16 marca 1935 wprowadzono w Rzeszy obowiązkową służbę wojskową, ale przygotowania do militaryzacji państwa rozpoczęły się wcześniej.

Już od stycznia 1933 władze Okręgu Wojskowego w Królewcu rozpoczęły poufne rozmowy z burmistrzem Braniewa Ludwigiem Kayserem w sprawie rozbudowy fortyfikacji Trójkąta Lidzbarskiego aż do Zalewu Wiślanego i utworzenia w mieście garnizonu wojskowego. W poufne pertraktacje włączona została przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr św. Katarzyny Arcadia Schmalenbach, gdyż teren wzdłuż szosy do Lasu Miejskiego (Stadtwald Chaussee), na którym planowano budowę koszar, należał do klasztoru^[8]. Po odkupieniu ziemi od zakonu, w 1934 rozpoczęto wznoszenie tajemniczych budynków, które wkrótce okazały się wielkim kompleksem koszarowym. W 1935 do koszar wprowadziło się wojsko, a Braniewo stało się miastem garnizonowym. Powiększył się areał miasta w kierunku południowym, a wraz z tym powstała nowa zabudowa przy ulicy, a także wzrosła jej długość.

W 1935 przy jednostce wojskowej powstała piekarnia, do której elementy wyposażenia zakupiono w znanej fabryce Maschinenfabrik Haagen & Rinau w Bremie. Współcześnie, pod nazwą Piekarnia Warmińska, zlokalizowana jest w tym samym miejscu, nawiązując rokiem „1935” w logo do przedwojennej tradycji^[9]. Ponadto po drugiej, wschodniej stronie ulicy Stefczyka w 1936 powstały kolejne uliczki z budynkami mieszkalnymi dla żołnierzy Wermachtu i ich rodzin. Utworzyły one nową dzielnicę miasta, która występuje współcześnie pod nazwą Osiedle Wojskowe.

Po wojnie wyróżnikami ulicy stały się również rury ciepłownicze, położone wzdłuż znacznej części ulicy, oraz długo utrzymująca się nawierzchnia z kostki brukowej. Dopiero po 2015 roku rozpoczęto modernizację nawierzchni drogi oraz jej stopniowe pokrywanie nawierzchnią bitumiczną – z uwagi na to, iż obecnie przeważającym ruchem na tej drodze jest transport samochodowy, a od pierwotnego wykorzystanie nawierzchni brukowej do celów ruchu pojazdów gąsienicowych odstąpiono^[10]. Ponadto położenie na bruku nowej nawierzchni bitumicznej spowodowało zmniejszenie hałasu i zapylenia w obrębie drogi oraz wpłynęło pozytywnie na płynność ruchu i stan pojazdów^[11].

Na początku listopada 2001, z powodu zmniejszenia się natężenia ruchu kolejowego Kolei Nadzalewowej, a także szukania oszczędności na kolei, zmieniona została kategoria przejazdu kolejowego na ul. Stefczyka ze strzeżonego na niestrzeżony. Wiązało się to z likwidacją rogatek (zapór) w tym miejscu, które zastąpił znak B-20 (STOP)^[12]. Po zaprzestaniu regularnego ruchu pociągów pasażerskich zlikwidowany został również w 2 dekadzie XX w. i ten znak drogowy i współcześnie (2024) znajduje się przed przejazdem znak A-10 (przejazd kolejowy bez zapór) oraz znak G-3: krzyż św. Andrzeja (na zdjęciu poniżej).

Według stanu na rok 2022 ulica Stefczyka o łącznej długości 2023 metrów miała 1878 m nawierzchni bitumicznej i tylko 137 m zachowanej nawierzchni z kostki brukowej – jest to odcinek od skrzyżowania z ul. Sikorskiego do przejazdu kolejowo-drogowego^[13].

29 września 2023 został pokryty nawierzchnią bitumiczną ostatni odcinek ulicy Stefczyka.

Ważniejsze obiekty edytuj

Stacja Przeładunkowa Braniewo: Zawierz-Rudłowo, zakład utylizacji odpadów zlokalizowany w Braniewie na końcu ul. Stefczyka
Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej
Piekarnia Warmińska
Wojskowa Specjalistyczna Przychodnia Lekarska
Cmentarz św. Katarzyny w Braniewie (Akademia Tenisa)