Wikipedia

Ulica Władysława Sikorskiego w Braniewie

ulica w Braniewie

Ulica Władysława Sikorskiego w Braniewie – najdłuższa ulica Braniewa[a], jedna z najważniejszych arterii komunikacyjnych miasta, jest w całości częścią drogi krajowej nr 54. Do 1945 roku ulica nosiła nazwę Malzstraße[1]. W czasach Polski Ludowej natomiast była to najpierw ul. Wandy Wasilewskiej, w latach 1947–1990 ul. gen. Świerczewskiego[2]. Współczesna nazwa ulica Sikorskiego została wprowadzona z dniem 1 grudnia 1990[3].

ulica Władysława Sikorskiego
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Braniewo

Długość

2,8 km

Poprzednie nazwy

Malzstraße

Przebieg
0 km Rondo im. gen. Andersa
←ul. Mielczarskiego, ul. Stefczyka→
←ul. Dąbrowskiego
Linia kolejowa nr 254
WBK nr 532
2,8 km ↓ Prątnik ↓
Glinka
S22
Położenie na mapie Braniewa
Mapa konturowa Braniewa, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Władysława Sikorskiego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Władysława Sikorskiego”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „ulica Władysława Sikorskiego”
Położenie na mapie powiatu braniewskiego
Mapa konturowa powiatu braniewskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „ulica Władysława Sikorskiego”
Ziemia54°22′13,4″N 19°48′52,9″E/54,370389 19,814694
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia edytuj

 
Zaznaczona ul. Sikorskiego na mapie z pocz. XX w. (Военная энциклопедия Сытин, 1911–1915)
 
Ul. Sikorskiego na mapie z 1940

Pierwotna nazwa ulica Malzstraße pochodziła od niem. słowa Malz oznaczającego słód[4], gdyż przy tej ulicy położone były budynki słodowni, w których słodowano zboża. Słód ten następnie wykorzystywano w procesie warzenia piwa. Bogata tradycja warzenia tegoż napoju w Braniewie sięga do XVI wieku, a miasto słynęło na całej Warmii z powodu jego znakomitości[5]. Jedną z pierwszych słodowni przy tej ulicy Lutterberg wymienia w 1782, przy okazji jej sprzedaży przez miasto Johannowi Czodrowskiemu[6].

Malzstraße była ulicą wysuniętą na południe poza mury Starego Miasta i wchodziła pierwotnie w skład Fromborskiego Przedmieścia. Zapewne z powodu jej oddalenia od centrum w czasie epidemii cholery funkcjonował przy tej ulicy lazaret dla osób chorych (zobacz: dżuma na Warmii 1708–1711)[7].

Do czasu otworzenia bram miejskich w Braniewie oprócz stodół słodowników znajdowało się przy Malzstraße zaledwie kilka domów. Gdy w 1772 otwarto na stałe bramy miasta nastąpił ożywiony rozwój przedmieść, w tym Fromborskiego Przedmieścia, a wraz z nimi rozwój tejże ulicy.

W 1845 roku ulicom w Braniewie nadawano urzędowe nazwy; wówczas Malzstraße zachowała swą zwyczajową, acz ugruntowaną dotychczasową nazwę[8].

Z ulicą Sikorskiego wiąże się również historia wodociągów miejskich w średniowiecznym Braniewie. Otóż wzdłuż tej ulicy – za domami po zachodniej stronie – poprowadzony był kunszt wodny (rurociąg) w celu zaopatrzenia ludności Starego Miasta w niezbędną wodę pitną. Woda spiętrzana była na cieku wodnym Czerwony Rów na zaporze zbudowanej w odległości ok. 2 km na południowy zachód od miasta. Tam postawiono groblę tworząc zbiornik wodny Pfeifengrund (Staw Rurowy), z którego woda płynęła drewnianymi rurami do położonego niżej miasta[9].

Do początku XX w. ulica Sikorskiego była znacznie krótsza, miała zaledwie kilkaset metrów i kończyła się w okolicach obecnego skrzyżowania z ulicami Mielczarskiego i Stefczyka. Pewne ożywienie dla tego obrzeża miasta przyniosło wybudowanie kolei nadzalewowej (1897–1899), gdyż jedna z jej stacji Braniewo Brama (Braunsberg Obertor) umiejscowiona została przy południowym krańcu ówczesnej ulicy. Od tamtego też czasu ulicę przecina linia kolejowa na przejeździe kolejowo-drogowym[10].

Kolejne zmiany w rozwoju tej arterii komunikacyjnej przyniosły lata 30. XX w., gdy w 1933 na skutek przejęcia władzy przez narodowych socjalistów (machtergreifung) roku Republika Weimarska przeobraziła się w totalitarne państwo, znane jako III Rzesza. 16 marca 1935 wprowadzono w III Rzeszy obowiązkową służbę wojskową, ale przygotowania do militaryzacji państwa rozpoczęły się znacznie wcześniej. Już od stycznia 1933 władze Okręgu Wojskowego w Królewcu rozpoczęły poufne rozmowy z burmistrzem Braniewa Ludwigiem Kayserem w sprawie rozbudowy fortyfikacji Trójkąta Lidzbarskiego aż do Zalewu Wiślanego i utworzenia w mieście garnizonu wojskowego. W poufne pertraktacje włączona została przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr św. Katarzyny Arcadia Schmalenbach, gdyż teren wzdłuż szosy do Lasu Miejskiego (Stadtwald Chaussee), na którym planowano budowę koszar, należał do klasztoru[11]. Po odkupieniu ziemi od zakonu, w 1934 rozpoczęto wznoszenie tajemniczych budynków, które wkrótce okazały się wielkim kompleksem koszarowym. W 1935, po wybudowaniu nowych koszar, Braniewo stało się na powrót dużym garnizonowym miastem. Powiększył się też obszar miasta w kierunku południowym, a wraz z tym wzrosła również znacznie długość ówczesnej Malzstraße.

Ponadto w latach 1937/1938 roku oddano do użytku odcinek autostrady Reichsautobahn Berlin-Królewiec, przebiegający na południe od miasta, i ulica Sikorskiego zyskała znów na znaczeniu, gdyż stanowiła odtąd jeden z łączników miasta z nową autostradą III Rzeszy (podczas gdy wcześnie prowadziła jedynie do pobliskich miejscowości)[12][13].

W czerwcu 1997 skrzyżowanie, będące początkiem ul. Sikorskiego, zostało zastąpione rondem[14]. Z inicjatywy Teodory Dębińskiej-Grudzińskiej (1921–2010), żołnierza 2 Korpusu PSZ Armii Andersa, uchwałą Rady Miejskiej w Braniewie z dnia 6 maja 1998 roku rondu zostało nadane imię generała Władysława Andersa[15][16][17].

Na początku listopada 2001, z powodu zmniejszenia się natężenia ruchu kolejowego Kolei Nadzalewowej, a także szukania oszczędności na kolei, zmieniona została kategoria przejazdu kolejowego na ul. Sikorskiego ze strzeżonego na niestrzeżony. Wiązało się to z likwidacją rogatek (zapór) w tym miejscu, które zastąpił znak B-20 (STOP)[18].

Współcześnie ul. Sikorskiego rozpoczyna się od ronda gen. Andersa i prowadzi do granic administracyjnych miasta, stanowiąc najdłuższą arterię komunikacyjną miasta o długości ponad 2,8 km[a].

Ważniejsze obiekty edytuj

Galeria zdjęć edytuj

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ a b Pomiar na podstawie pomiaru na Google Maps: długość ulicy to 2,8 km. Również wg Geoportal 360 ul. Sikorskiego rozciąga się do końca miejscowości, tj. do granicy z m. Prątnik.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Heimatseite der Kreisgemeinschaft Braunsberg/Ostpreussen e.V., Braunsberg (Ermland) – geistige Hauptstadt des Ermlands, z opisu na mapie miasta
  2. ↑ Stanisław Achremczyk, Alojzy Szorc, Braniewo, Olsztyn 1995, s. 264.
  3. ↑ Uchwała nr VI/36A/90 Rady Miejskiej w Braniewie z dnia 22 sierpnia 1990 roku w sprawie zmiany nazw ulic miasta Braniewa (§ 3 Uchwała wchodzi w życie z dniem 1 grudnia 1990 roku.)
  4. ↑ Słownik etymologiczny języka polskiego/mielcuch - Wikiźródła, wolna biblioteka [online], pl.wikisource.org [dostęp 2022-08-05] (pol.).
  5. ↑ 24, Browar w Braniewie [online], website [dostęp 2022-08-05].
  6. ↑ Augustin Lutterberg, Zur Baugeschichte der Altstadt Braunsberg, ZGAE, XIX, 1916, s. 696
  7. ↑ Augustin Lutterberg, Zur Baugeschichte der Altstadt Braunsberg, ZGAE, XIX, 1916, s. 699
  8. ↑ Augustin Lutterberg, Zur Baugeschichte der Altstadt Braunsberg, ZGAE, XIX, 1916, s. 711
  9. ↑ Historia Braniewa - nieznane wydarzenia - WODOCIĄGI MIEJSKIE i GOSPODARKA WODNA w DAWNYM BRANIEWIE [online], www.historiabraniewa.hekko.pl [dostęp 2022-08-05].
  10. ↑ Braniewo Brama – Semaforek [online], semaforek.kolej.org.pl [dostęp 2022-08-04].
  11. ↑ Das erste der tausend Jahre. Erinnerungen von Ludwig Kayser. Erster Bürgermeister von 1929–1935 und letzter demokratischer Bürgermeister der Stadt Braunsberg (Ostpreußen)
  12. ↑ Na mapie w książce Военная энциклопедия Сытина (1911-1915) skrzyżowanie z dwoma podrzędnymi drogami prowadzącymi do Zawierza (Zagern) oraz do Chruściela ledwo jest uchwytne
  13. ↑ ARCHIV FÜR AUTOBAHN- UND STRASSENGESCHICHTE [online], www.strassengeschichte.de [dostęp 2021-05-08].
  14. ↑ Braniewskie rondo. W... „kółko Macieju” [w:] IKAT. Gazeta Braniewska, nr 51 15 grudnia 1997, s. 2
  15. ↑ Wołpa-Syberia-Braniewo [online], gazetaolsztynska.pl [dostęp 2021-05-03] (pol.).
  16. ↑ OSA | Otwarty System Archiwizacji [online], osa.archiwa.org [dostęp 2021-05-03].
  17. ↑ Uchwała Rady Miejskiej w Braniewie nr LXV/219/98 z dnia 6 maja 1998 r. w sprawie nadania rondu w Braniewie imienia generała Władysława Andersa
  18. ↑ Braniewo. Ciężarówka zderzyła się z pociągiem. Przewidzieliśmy ten wypadek [w:] Gazeta Olsztyńska. Dziennik Elbląski, 15 listopada 2001, s. 3
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Władysława_Sikorskiego_w_Braniewie&oldid=72734122”