Widłoszczetka sprzążkowa

Widłoszczetka sprzążkowa (Vararia investiens (Schwein.) P. Karst.) – gatunek grzybów należący do rodziny powłocznicowatych (Peniophoraceae).

Widłoszczetka sprzążkowa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	powłocznicowate
Rodzaj	widłoszczetka
Gatunek	widłoszczetka sprzążkowa
Nazwa systematyczna
Vararia investiens (Schwein.) P. Karst. Kritisk Öfversigt af Finlands Basidsvampar, Tillägg 3: 32 (1898)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Vararia, Peniophoraceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1832 r. Lewis David von Schweinitz nadając mu nazwę Radulum investiens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1898 r. Petter Karsten, przenosząc go do rodzaju Vararia.

Synonimy nazwy naukowej:

• Asterostromella investiens (Schwein.) Höhn. & Litsch. (1908)
• Corticium alutarium Berk. & M.A. Curtis 1873
• Corticium investiens (Schwein.) Bres. 1897
• Radulum investiens Schwein. (1832) [1834]
• Terana alutaria (Berk. & M.A. Curtis) Kuntze 1891
• Vararia alutaria (Berk. & M.A. Curtis) P. Karst. 1888
• Xerocarpus alutarius (Berk. & M.A. Curtis) P. Karst. 1889.

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.

Morfologia

Owocnik

Jednoroczny, szeroko rozpostarty, całą powierzchnią przylegający do podłoża. W stanie świeżym błoniasty, po wysuszeniu skorupiasty. Tworzy jednolite, nieprzerwane płaty o długości do 35 cm, szerokości do 10 cm i grubości do 0,4 mm. Górna powierzchnia (hymenialna) jest gładka, przy powiększeniu nieco proszkowata, o barwie śmietanowej, słomkowej, żółtej lub ochrowej. Brzeg owocnika jest przyrośnięty, zazwyczaj bledszy niż środkowa część, przerzedzony, proszkowaty lub włóknisty, z widocznymi strzępkami.

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy dimityczny. Na wszystkich przegrodach w strzępkach generatywnych występują sprzążki. Strzępki hialinowe, o szerokości 1,6–4,8 μm, słabo rozgałęzione, głównie cienkościenne, ale w rdzeniu trafiają się również strzępki grubościenne. We wszystkich częściach owocnika występują grubościenne, dichonomicznie rozgałęzione dichohyfidy i drzewkowate dendrohyfidy o szerokości 0,8–3,2 μm. Dichonomiczne strzępki mają długość do 55 μm. W katahymenium występują hyfidy, gloeocystydy i podstawki. Hyfidy mają szerokość do 4,5 μm. Podstawki wydłużone, cylindryczne z przewężeniem, 4- sterygmowe. Mają rozmiar 30–45 × 4–5 μm. Zarodniki gładkie i cienkościenne, o kształcie od soczewkowatego do wrzecionowatego z jednym końcem zaokrąglonym, drugim zaopatrzonym w długi spiczasty wyrostek. Często wyrostek ten oddzielony jest od głównej części zarodnika przez pseudo-przegrodę.

Występowanie i siedlisko

Jest to gatunek na kuli ziemskiej szeroko rozprzestrzeniony, niemal kosmopolityczny. Opisano jego występowanie w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Europie, Azji, Australii./ Najszerzej jego występowanie opisano w Europie. Na terenie Polski po raz pierwszy jego występowanie (jako Corticium investiens (Schwein.) Bres.) opisał w 1900 i 1904 r. Wolfdietrich Eichler. Liczba opublikowanych do tej pory stanowisk jest niewielka, dokładne jego rozprzestrzenienie na terenie kraju nie jest znane, wymaga dalszych badań.

Saprotrof. Rozwija się na martwym drewnie w lesie – na opadłych gałęziach, szczególnie takich drzew, jak: olsza, sosna, lipa. Owocniki pojawiają się od wiosny do jesieni.

Gatunki podobne

Vararia investiens posiada charakterystyczne cechy mikroskopowe, po których łatwo można ten gatunek rozpoznać: występowanie sprzążek na strzępkach generatywnych oraz pseudoprzegrody na zarodnikach. Te dwie cechy łącznie nie występują u żadnego z podobnych morfologicznie gatunków.