Wielka Synagoga w Ołyce
Wielka Synagoga w Ołyce – nieistniejąca, drewniana bożnica w Ołyce.
 Synagoga w latach 20. XX w., fot. Henryk Poddębski | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Budulec |
drewniana |
| Data budowy |
koniec XVIII lub XIX w. |
| Data zburzenia |
II wojna światowa |
Historia edytuj
Historia społeczności żydowskiej w Ołyce sięga drugiej połowy XVI wieku[1]. Pod koniec XVII wieku lokalna wspólnota należała już do największych społeczności żydowskich na Wołyniu[2]. Wielka Synagoga została wzniesiona pod koniec XVIII lub już w XIX wieku, zastępując wcześniejszą bożnicę, która spłonęła w 1787 roku[1]. Budynek odbudowano bo pożarze[1] albo znacznie przebudowano w XIX wieku[1][3]. W okresie międzywojennym synagoga straciła na znaczeniu na rzecz ośmiu innych, chasydzkich bożnic, choć pozostała ważnym symbolem lokalnej społeczności żydowskiej i korzystano z niej podczas specjalnych okazji[1].
Jedną z legend dotyczących synagogi spisano podczas badań etnograficznych prowadzonych przez Szymona An-skiego, jednak jej treść zaprzecza dokumentom historycznym na temat bożnicy[1].
Choć budynek przetrwał likwidację miejscowego getta w lipcu 1942 roku, synagogę zniszczono w późniejszym okresie II wojny światowej[1].
Architektura edytuj
Synagoga w swojej ostatniej odsłonie była dużym, drewnianym budynkiem[1] z salą główną na planie zbliżonym do kwadratu, o ścianach zrębowych[3]. Bożnicę zwieńczał dwukondygnacyjny, czterospadowy dach[1]. Do sali o oknach bliźniaczych zamkniętych pełnymi łukami przylegała sień, nad którą zawieszono chórek, oddzielony ścianą od babińca. Zewnętrzna galeria posiadała trójprzęsłowe piętro, do którego prowadziły schody zabiegowe w jej skrajnych przęsłach[3]. Z południa i północy przylegały niskie, otynkowane dobudówki, które mieściły synagogi rzemieślników[1].
We wnętrzu sali cztery szeroko rozstawione słupy zakończone kapitelami podpierały płaski strop[3], rozdzielając jego powierzchnię na dziewięć części[1]. Podium bimy z balustradą, której dół składał się z ażurowej plecionki, zaś góra z toczonych tralek. Udekorowany motywem wici roślinnej aron ha-kodesz składał się z szafy z nadstawą zwieńczoną małą kopułą. Nadstawę zdobiły Tablice Przykazań w otoczeniu ptaków, zaś nad nimi znajdywały się błogosławiące dłonie, a po bokach gryfy[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k Sergey R. Kravtsov, A Synagogue in Olyka: Architecture and Legends, [w:] Jewishness: Expression, Identity and Representation, Simon J. Bronner (red.), t. 1, Jewish cultural studies, Liverpool: Liverpool University Press, 2008 (Jewish Cultural Studies), s. 59–65, ISBN 978-1-904113-45-4.
- ↑ Ołyka [online], Yad Vashem [dostęp 2023-08-09] (ang.).
- ↑ a b c d e Ołyka, [w:] Maria Piechotka, Kazimierz Piechotka, Bramy nieba: bożnice drewniane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata; Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, 2015, s. 423–424, ISBN 978-83-942344-0-9 (pol.).