Wiktorija Puzanowa
Wiktorija Aleksiejewna Puzanowa z domu Walc, ros. Виктория Алексеевна Пузановa, alb. Viktori Puzanova (ur. 1893 w Rostowie nad Donem, zm. 1967 w Tiranie[1]) – albańska malarka, pisarka ikon i rzeźbiarka pochodzenia rosyjskiego.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
rosyjska |
| Język |
rosyjski, albański |
| Dziedzina sztuki |
malarstwo, rzeźba |
Życiorys
edytujPochodziła z rodziny arystokratycznej. Ukończyła studia z zakresu rzeźby w Petersburgu[1]. Po wybuchu rewolucji bolszewickiej opuściła Rosję i osiedliła się w Czechosłowacji. Tam też poznała przyszłego męża - zoologa Wasilija Wasiljewicza Puzanowa[1]. Po ślubie z nim wyjechała do Czarnogóry, a następnie do Belgradu i do Kosowa. W Kosowie pracowała jako pisarka ikon, a także nauczycielka rysunku w Kosowskiej Mitrowicy i w Prizrenie[1]. Była autorką ikon do jednej z cerkwi w Uroševacu. W 1944 opuściła Kosowo i wraz z mężem i bratem męża Aleksiejem przeniosła się do Szkodry[1]. Od 1948 mieszkała w Tiranie. W 1956 małżeństwo Puzanowów otrzymało obywatelstwo albańskie. W 1961 po rozłamie albańsko-radzieckim, małżeństwo Puzanowów zostało wezwane przez ambasadę radziecką do powrotu do kraju, zdecydowali się jednak pozostać w Albanii[2].
W latach 50. pracowała w Instytucie Nauk, założonym w Tiranie, gdzie prowadziła badania nad bizantyjską sztuką średniowieczną, zajmując się także restauracją ikon i fresków znajdujących się w Albanii[1]. W 1953 opublikowała pierwszy artykuł poświęcony twórczości Onufrego z Elbasanu, odkrywając twórczość zapomnianego autora ikon, pochodzącego z Albanii[3]. Wykonane przez Puzanową kopie średniowiecznych fresków znajdują się do dzisiaj w Muzeum Sztuki w Korczy[1]. Pod koniec życia cierpiała na chorobę Parkinsona, która uniemożliwiła jej kontynuację działalności twórczej[1]. Zmarła w 1967 i została pochowana obok męża (zm. 1964) na cmentarzu w Tiranie[2].
W 2017 w Muzeum Sztuki Średniowiecznej w Korczy otwarto wystawę poświęconą Wiktoriji Puzanowej[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h D. Siewieriuchin, ПУЗАНОВА Виктория Алексеевна. [online], artrz.ru, 2013 [dostęp 2023-03-04] (ros.).
- ↑ a b Kujtohet në Korçë rusja Viktori Puzanova,zbuluesja e parë e Onufrit. [online], shqiptarja.com, 2017 [dostęp 2023-03-05] (alb.).
- ↑ Viktori Puzanova per Onufrin dhe afresket e Valshit. [online], shqiperia.com, 2012 [dostęp 2023-03-04] (alb.).
- ↑ In Memoriam- Viktori Puzanova. [online], kultura.gov.al, 2017 [dostęp 2023-03-04] (alb.).
Bibliografia
edytuj- D. Siewieriuchin, ПУЗАНОВА Виктория Алексеевна. [online], artrz.ru, 2013 [dostęp 2023-03-04] (ros.).
- Viktori Puzanova: Mbi artin bizantin dhe post-bizantin shqiptar. Tirana: 55, 2005. (alb.).