Wikipedia

Wyrka

wieś w obwodzie rówieńskim, na Wołyniu

Wyrka (ukr. Вирка) – wieś na Ukrainie, w obwodzie rówieńskim, w rejonie sarneńskim, w hromadzie Sarny(inne języki), nad rzeczką Wyrką(inne języki).

Wyrka
Вирка
Ilustracja
Krzyż i tablica pamiątkowa na miejscu kościoła katolickiego p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Wyrce
Państwo

 Ukraina

Obwód

 rówieński

Rejon

sarneński

Powierzchnia

19,97 km²

Populacja (2001)
• liczba ludności
• gęstość


347
17,5 os./km²

Kod pocztowy

35010

Położenie na mapie obwodu rówieńskiego
Mapa konturowa obwodu rówieńskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Wyrka”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Wyrka”
Ziemia51°12′23″N 26°07′23″E/51,206389 26,123056

W czasach zaboru rosyjskiego Wyrka była słobodą w gminie Stepań, w powiecie rówieńskim guberni wołyńskiej Imperium Rosyjskiego. Mieszkało tu 278 ludzi w 52 domach[1]. Według spisu z 1906 r. w 52 domach żyło 529 mieszkańców[2].

W II Rzeczypospolitej miejscowość należała do gminy wiejskiej Stepań w powiecie rówieńskim, a od 1 stycznia 1925 roku – kostopolskim, województwa wołyńskiego. We wsi znajdował się kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, zniszczony w 1943 r.[3]

W okresie rzezi wołyńskiej miejscowość w 1943 r. kilkukrotnie była miejscem zbrodni na tle etnicznym[3][4]. W połowie lutego tegoż roku[5] powstał tu oddział samoobrony pod dowództwem miejscowego nauczyciela Jana Skiby[6]. Po podstępnym zamordowaniu ppor. Skiby 2 kwietnia 1943 r. komendę objął jego zastępca – Kazimierz Karpiński. Od maja na czele samoobrony w Wyrce stał Władysław Kochański, któremu nie udało się tu pozyskać ochotników do organizowanego przez siebie oddziału AK. Mieszkańcy wsi uznali bowiem, że są bardziej potrzebni na miejscu, do obrony miejscowości[5]. Po ataku banderowców 16 lipca 1943 r. na Wyrkę w kolejnych dniach (16–18 lipca) toczyły się tu walki pomiędzy polską samoobroną a UPA.

Osobny artykuł: Obrona Huty Stepańskiej i Wyrki.

Po wojnie wieś została odbudowana i zaludniona przez ludność ukraińską.

Przed reformą administracyjną Ukrainy w 2020 r. Wyrka leżała w rejonie kostopolskim[7], w radzie wiejskiej Werbcze Duże[8][9].

W miejscowości działa przedsiębiorstwo rolne zajmujące się uprawą zbóż i roślin technicznych[10].

O wsi i jej mieszkańcach w czasie II wojny światowej opowiada debiutancka powieść historyczna Wyrka. Utracony wołyński raj Małgorzaty Witko[11], napisana w formie fabularyzowanego reportażu[12], oparta na faktach[13], wydana przez Znak Horyzont w 2021[14] i 2022[15] r.[16]

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Wyrka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 705.
  2. ↑ Список населенных мест Волынской губернии. Издание неофициальное. Житомир: Волынский губернский статистический комитет. Волынская губернская типография, 1906, s. 192. (ros.).
  3. ↑ a b Wyrka. wolynskie.pl. [dostęp 2024-07-16].
  4. ↑ Wyrka, wieś [pow. Kostopol]. [w:] Baza Ofiar Zbrodni Wołyńskiej [on-line]. zbrodniawolynska.pl. [dostęp 2024-07-16].
  5. ↑ a b Samoobrony na Wołyniu. [w:] Okręg Wołyń - Baza Kresowych Żołnierzy Armii Krajowej [on-line]. baza.muzeum-ak.pl. [dostęp 2024-07-17].
  6. ↑ Janusz Horoszkiewicz: Huciańskie opowieści: Losy Jana Skiby – nauczyciela i oficera z Wyrki. Część 2. „Monitor Wołyński”, 2020-12-17. [dostęp 2024-07-16]. (pol. • ukr.).
  7. ↑ Про визначення адміністративних центрів та затвердження територій територіальних громад Рівненської області. Кабінет Міністрів України, 2020-06-12. [dostęp 2024-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ukr.).
  8. ↑ Сарненська міська громада - Рівненська область. gromada.info. [dostęp 2024-07-16]. (ukr.).
  9. ↑ Великовербченська сільська рада. www.rada.info. [dostęp 2024-07-16]. (ukr.).
  10. ↑ СГ ПП "ВИРКА". Сарненский район. Ровенская область. www.4sg.com.ua. [dostęp 2024-07-16]. (ukr.).
  11. ↑ Wyrka, czyli utracony wołyński raj. "Z rzezi cało wyszła tylko jedna żydowska rodzina". kultura.onet.pl, 2021-08-02. [dostęp 2024-07-16].
  12. ↑ Małgorzata Witko. znak.com.pl. [dostęp 2024-07-16].
  13. ↑ Małgorzata Witko: Pamięć o Kresach żyje w sercach. Rozmawia Przemysław Poznański. zupelnieinnaopowiesc.com, 2021-08-04. [dostęp 2024-07-16].
  14. ↑ ISBN 978-83-2408-008-3
  15. ↑ ISBN 978-83-240-8049-6
  16. ↑ Małgorzata Witko - autor. www.poczytaj.pl. [dostęp 2024-07-16].

Linki zewnętrzne

edytuj
  • Wyrka. wolynskie.pl. [dostęp 2024-07-16].: wykaz gospodarstw, plan miejscowości około 1939 r (najdalej do 18 VII 1943 r.), ówcześni mieszkańcy i ich losy
  • Село Вирка. 1ua.com.ua. [dostęp 2024-07-16]. (ukr.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wyrka&oldid=74293038”