Wyspa Grodziskowa
Wyspa Grodziskowa – wzgórze w południowej części Wiślicy będące wychodnią skały gipsowej, znajdujące się w sąsiedztwie dawnych łąk plebańskich nazywanych w przeszłości Namiotami (od miejsca rozstawiania namiotów podczas zjazdów i sądów), w bezpośrednim sąsiedztwie szkoły podstawowej przy ul. Kilińskiego[1]. W 2018 r. Wyspa Grodziskowa (wraz z bazyliką kolegiacką oraz reliktami kościoła św. Mikołaja) została wpisana na listę pomników historii w ramach akcji "100 Pomników Historii na stulecie odzyskania niepodległości"[2].
 Widok ogólny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
Położenie na mapie Wiślicy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu buskiego  | |
Położenie na mapie gminy Wiślica  | |
 50°20′39,326″N 20°40′45,250″E/50,344257 20,679236
| |
Historia grodziska edytuj
Pierwsza osada (niegrodowa) edytuj
Wzniesienie o narysie owalnego trójkąta oblewa rzeka Nida oraz jej starorzecze, co stwarzało w przeszłości bardzo dobre warunki obronne i było asumptem dla posadowienia tu osady. Pierwsza osada otwarta istniała tu na przełomie IX i X wieku. Jej ślady zostały prawie całkowicie zatarte przez następną osadę typu grodowego. Istnieją przypuszczenia, że mógł tu funkcjonować słowiański ośrodek kultu, za czym miało przemawiać odkryte tu znalezisko: fragment okładziny noża z wyobrażeniem sześciu główek dziewczęcych, być może obrazujących wiły[1].
Druga osada edytuj
Pierwsza osada grodowa powstała na wyspie w początkach XI wieku, za panowania Bolesława Chrobrego. Znajdowała się w południowo-zachodniej części wyspy. Otaczał ją wał o konstrukcji rusztowej, czyli przekładkowej. Miał do czterech metrów wysokości. Gród kontrolował przeprawę przez Nidę i szlak handlowy biegnący doliną tej rzeki. Około 1050 gród spłonął z nieznanych przyczyn i został opuszczony. Z tego czasu pochodzi znaleziony tu skarb około pięciuset monet z okresu panowania Bolesława Śmiałego i Władysława Hermana[1].
Trzecia osada edytuj
Następna osada grodowa (obejmująca już całą wyspę) powstała prawdopodobnie na przełomie XII i XIII wieku. Otoczona była murem o długości 440 metrów, do którego budowy użyto kamiennych elementów jakiejś romańskiej świątyni. Plan osady był regularny. 37 domów (drewnianych półziemianek o konstrukcji słupowej) stało przy ulicach. Domy posiadały piece w narożach izb lub kamienne paleniska. Osada dysponowała wykutą w skale studnią i cysterną na wodę. Gród dotrwał najpewniej do najazdu Tatarów w 1241, kiedy to obrońcy opuścili go, a najeźdźcy spalili. Po tym wydarzeniu osadnictwo w tym miejscu uległo zakończeniu[1].
Geologia edytuj
W zachodniej części wałów grodziska znajduje się skała gipsowa o dość oryginalnym kształcie, w postaci dzwonowatego lub kopulastego wypiętrzenia gipsów do wysokości pięciu metrów (9,5 metra szerokości u podstawy). Dobrze widoczne są w tym utworze koncentrycznie ułożone szablaste kryształy. Obiekt objęty jest ochroną jako pomnik przyrody[1].
Badania naukowe edytuj
Prace archeologiczna na Wyspie Grodziskowej prowadzone były w latach 1949-1960. Działaniami tymi kierował prof. Włodzimierz Antoniewicz wspomagany przez dr Zofię Wartołowską[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Andrzej Dziubiński, Historyczna ścieżka dydaktyczna "W średniowiecznej Wiślicy" w Nadnidziańskim Parku Krajobrazowym, Zarząd Nadnidziańskich i Świętokrzyskich Parków Krajobrazowych, Kielce, 1994, s.10-12
- ↑ 100 Pomników Historii na 100-lecie odzyskania niepodległości MKiDN - 2018 [online] [dostęp 2019-02-20] (pol.).