Wzorzec pstry
Wzorzec pstry (Rhizocarpon petraeum (Wulfen) A. Massal. – gatunek grzybów z rodziny Rhizocarpaceae[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do grupy porostów[2].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
wzorzec pstry |
| Nazwa systematyczna | |
| Rhizocarpon petraeum (Wulfen) A. Massal. Ric. auton. lich. crost. (Verona): 102 (1852) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Rhizocarpon, Rhizocarpaceae, incertae sedis, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1787 r. Franz Xaver von Wulfen nadając mu nazwę Lichen petraeus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1852 r. Abramo Bartolommeo Massalongo, przenosząc go do rodzaju Rhizocarpon[1].
Niektóre synonimy naukowe[3]:
- Buellia excentrica (Ach.) Eckfeldt 1895
- Buellia petraea (Wulfen) Branth & Rostr., (1869
- Diplotomma excentricum (Ach.) Jatta 1900
- Diplotomma petraeum (Wulfen) Jatta 1880
- Lecidea excentrica (Ach.) Röhl. 1813
- Lecidea perluta Nyl. 1876
- Lecidea petraea (Wulfen) Ach. 1803
- Lichen petraeus Wulfen 1787
- Patellaria petraea (Wulfen) DC. 1805
- Rhizocarpon concentricum var. excentricum (Ach.) Syd. 1887
- Rhizocarpon excentricum (Ach.) Arnold, 1879
- Rhizocarpon perlutum (Nyl.) Zahlbr. 1905
- Verrucaria petraea (Wulfen) Hoffm. 1796
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia edytuj
Plecha skorupiasta, cienka lub średnio gruba, złożona z kanciastych lub okrągłych areolek. Ma barwę biało-szarą. Na obrzeżu plechy brak odrębnych struktur. W licznych areolkach znajdują się częściowo zanurzone w plesze owocniki typu apotecjum, zwykle tworzące koncentryczne kręgi[4]. Mają czarne, płaskie lub słabo wypukłe tarczki i cienki brzeżek. Powstają w nich wielokomórkowe, eliptyczne askospory o rozmiarach 20-50 × 13-24 μm z poprzecznymi przegrodami o średnicy 3 μm. Są bezbarwne lub jasnobrązowe[5]
Występowanie i siedlisko edytuj
Występuje wyłącznie na półkuli północnej: głównie w górach na kontynentach Ameryki Północnej, Europy, Azji oraz na wyspach Islandia i Svalbard[6]. W Polsce występuje głównie w Sudetach, Karpatach i w pasie wyżyn, na nizinach znany jest tylko z nielicznych stanowisk[2]. Występuje na skałach, zarówno krzemianowych, jak i węglanowych, zarówno na podłożu kwaśnym, jak i zasadowym[5]. Występuje nie tylko na naturalnym środowisku na skałach i kamieniach, ale także w konstrukcjach murowanych z kamieni[4].
Gatunki podobne edytuj
Koncentryczny układ apotecjów jest dość charakterystyczny dla tego gatunku. Czasami jednak podobny może być też wzorzec białawy (Rhizocarpon umbilicatum), ten jednak występuje wyłącznie na wapieniach i ma mniejsze askospory. Podobny, w szarych odcieniach jest wzorzec ograniczony (Rhizocarpon reductum). Koncentrycznie ułożone apotecja i plechę o szarej barwie ma także kamusznik właściwy (Porpidia crustulata)[4]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b c Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b c Images of Britisch Lichens. [dostęp 2014-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-11)].
- ↑ a b Consortium of North American Lichen Herbaria. [dostęp 2014-07-02].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].