Ksenoposejdon
Ksenoposejdon (Xenoposeidon) – rodzaj zauropoda żyjącego we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Anglii. Znany jest pojedynczy kręg tego dinozaura, znacząco różniący się od kręgów innych zauropodów. Kość ta została odkryta już w latach 90. XIX wieku, jednak ksenoposejdon został naukowo opisany dopiero w 2007 przez Michaela Taylora i Darrena Naisha. Nazwa Xenoposeidon oznacza „obcy Posejdon” i odnosi się do zauroposejdona – zauropoda z rodziny brachiozaurów.
| Xenoposeidon | |||
| Taylor i Naish, 2007 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| (bez rangi) | neozauropody | ||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
ksenoposejdon | ||
| Gatunki | |||
| |||
Budowa edytuj
Xenoposeidon został opisany na podstawie niekompletnego kręgu grzbietowego nieobejmującego części centralnej oraz przedniej. Długość trzonu kręgu jest szacowana na 20 cm, a wysokość zachowanej części na 30 cm. Przeciętna średnica tylnej powierzchni części centralnej wynosiła około 16,5 cm. Znajdowało się tam zagłębienie, wystarczająco głębokie, by sądzić, że przednie powierzchnie kręgów były wypukłe[1].
Kręg ten wykazuje kilka cech charakterystycznych, odróżniających ksenoposejdona od innych zauropodów. Podstawa łuku kręgowego obejmuje centrum kręgu i ciągnie się aż do tylnej części. Łuk kręgowy jest pochylony ku przodowi pod kątem 35°. Kanał nerwowy jest duży i ma kształt łzy z przedniej strony, lecz niewielki i okrągły z tyłu. Różne struktury tworzące łuk kręgowy mają charakterystyczną konfigurację[1].
Klasyfikacja edytuj
Budowa kręgów odróżnia ksenoposejdona od innych zauropodów. Kręg ten jest na tyle wyjątkowy, że gdy Taylor i Naish próbowali pozycję filogenetyczną ksenoposejdona wykorzystując analizy kladystyczne, stwierdzili, że chociaż należy do Neosauropoda, nie można go włączyć do żadnej znanej grupy tego taksonu – Brachiosauridae, Camarasauridae, Diplodocoidea i Titanosauria. Xenoposeidon mógł być zaawansowaną formą należącą do jednej z tych grup lub przedstawicielem wcześniej nieznanej. Taylor i Naish ostatecznie uznali go za Neosauropoda incertae sedis[1]. Upchurch, Mannion i Barrett (2011) sugerują, że może on należeć do Somphospondyli[2], natomiast Taylor (2018) zaliczył go do grupy Diplodocoidea i do rodziny Rebbachisauridae[3].
Historia odkryć edytuj
Kolekcjoner skamieniałości Phillip James Rufford odkrył kręg ksenoposejdona na początku lat 90. XIX wieku w dolnokredowych (berrias-walanżyn) osadach Hastings Bed Group niedaleko Hastings w Anglii. Kręg pochodził prawdopodobnie z warstw berriasu formacji Ashdown Beds, jednak dokładne ustalenie stratygrafii i miejsca wydobycia nie jest możliwe[1].
Kręg ten, skatalogowany jako BMNH R2095, został krótko opisany w 1893 przez angielskiego paleontologa Richarda Lydekkera. Przypuszczał on, że kręg mógł należeć do przedstawiciela gatunku Cetiosaurus brevis, obecnie przemianowanego na Pelorosaurus conybeari[1]. Przez 113 lat nie wzbudzał zainteresowania naukowców. Dopiero w 2007 Mike Taylor, specjalista od budowy kręgów zauropodów, natrafił na niego i zdecydował się dokonać wraz z Darrenem Naishem jego opisu[4].
Utworzenie nowego rodzaju zostało ogłoszone przez British Palaeontology Association 15 listopada 2007. Rodzaj ten obejmuje jeden gatunek – Xenoposeidon proneneukos. Epitet gatunkowy proneneukos oznacza „pochylony do przodu”, w odniesieniu do budowy łuku kręgowego. Szereg apomorfii skłonił autorów do ustanowienia nowej nazwy rodzajowej[1].
Paleobiologia edytuj
Jak wszystkie zauropody, Xenoposeidon był poruszającym się czworonożnie roślinożercą[5]. Osiągał stosunkowo niewielkie jak na zauropoda rozmiary; szacowana na podstawie rozmiarów kręgu długość dinozaura wynosiła około 15 metrów przy wadze masie 7,6 t – jeśli budową przypominał brachiozaura – lub 20 metrów przy masie 2,8 t – jeśli był zbudowany jak diplodok[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g Michael P. Taylor, Darren Naish. An unusual new neosauropod dinosaur from the Lower Cretaceous Hastings Beds Group of East Sussex, England. „Palaeontology”. 50 (6), s. 1547–1564, 2007. DOI: 10.1111/j.1475-4983.2007.00728.x. (ang.).
- ↑ Paul Upchurch, Philip D. Mannion, Paul M. Barrett: Sauropod dinosaurs. W: David J. Batten (red.): English Wealden Fossils. Londyn: The Palaeontological Association, 2011, s. 476–525. ISBN 978-1-4443-6711-9.
- ↑ Michael P. Taylor. Xenoposeidon is the earliest known rebbachisaurid sauropod dinosaur. „PeerJ”. 6:e5212, 2018. DOI: 10.7717/peerj.5212. (ang.).
- ↑ Darren Naish: The world's most amazing sauropod. Tetrapod Zoology. [dostęp 2011-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 grudnia 2007)]. (ang.).
- ↑ Paul Upchurch, Paul M. Barrett, Peter Dodson: Sauropoda. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 259–322. ISBN 0-520-24209-2.
Linki zewnętrzne edytuj
- Mike Taylor: Introducing Xenoposeidon. [dostęp 2011-12-02]. (ang.).