Kopalnia Guido
Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego Guido – nieczynna kopalnia węgla kamiennego (nadanie górnicze z 2 października 1855 roku, eksploatacja od 1871 do 1928 roku[1], od około 1887 roku część kopalni Delbrück[2], po 1945 roku część kopalni Makoszowy, od 1 lipca 1967 roku część wyrobisk przeznaczona na Kopalnię Doświadczalną Węgla Kamiennego M-300[3][4][1], którą postawiono w stan likwidacji 1 lipca 1996 roku) w Zabrzu, wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego[5]; część wyrobisk jest udostępniona do zwiedzania jako podziemne trasy turystyczne; obiekt należy do Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu[1].
| ||
| Oddział Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu | ||
 Wieża wyciągowa szybu Kolejowego | ||
| Państwo |  Polska
| |
| Województwo |  śląskie
| |
| Miejscowość | Zabrze | |
| Adres | ul. 3 Maja 93 41-800 Zabrze[1] | |
| Data założenia | 1982 | |
| Zakres zbiorów | górnictwo | |
| Dyrektor | mgr Bartłomiej Szewczyk | |
Położenie na mapie Zabrza  ![Zabytkowa Kopalnia Guido[1]](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Legenda_muzeum.svg/12px-Legenda_muzeum.svg.png){kind=small} Zabytkowa Kopalnia Guido[1] | ||
Położenie na mapie Polski  Zabytkowa Kopalnia Guido[1] | ||
Położenie na mapie województwa śląskiego  Zabytkowa Kopalnia Guido[1] | ||
 50°17′23″N 18°47′30″E/50,289722 18,791667
| ||
| Strona internetowa | ||
| ||
 Kopalnia Guido na niemieckiej pocztówce | ||
| Państwo | Polska
| |
| Województwo | śląskie
| |
| Siedziba | Zabrze | |
| Data założenia | 1 października 1855 (nadanie górnicze) | |
| Data likwidacji | 1 lipca 1996 (postawienie kopalni doświadczalnej M-300 w stan likwidacji) | |
HistoriaEdytuj
Nadanie górnicze na przyszłą kopalnię Guido zostało wydane 2 października 1855 roku dla hrabiego Guido Henckel von Donnersmarcka i kopalnia przyjęła nazwę od jego imienia. Jako pierwszy zaczęto drążyć szyb Barbara. Wkrótce napotkano w nim jednak kurzawkę i natrafiono na uskok tektoniczny, co w 1856 roku spowodowało, po wykonaniu zaledwie 30 metrów, przerwanie drążenia szybu. Równolegle podjęto drążenie szybu Concordia, w którym wkrótce założony został pierwszy poziom wydobywczy 80 m. Tu jednak prace również napotkały na trudności związane z zaburzeniami tektonicznymi, skutecznie utrudniającymi wydobycie. W 1862 r. na głębokości 117 m szyb Concordia przerwał warstwę wodonośną i został zatopiony. Aby zgromadzić kapitał inwestycyjny na jego odwodnienie i dalsze roboty górnicze Donnersmarck zawiązał spółkę z Górnośląskim Towarzystwem Kolejowym (Oberschlesische Eisenbahn Gesellschaft)[1].
W 1870 roku przystąpiono do osuszenia szybu (który w międzyczasie przemianowano na Guido), po czym podjęto jego dalsze zgłębianie do 170 m. W 1872 r. wznowione zostało wydobycie na poziomie 80 m, a urobek wyciągano zainstalowanym wyciągiem z maszyną parową. Równocześnie trwały prace związane z drążeniem niezbędnego dla kopalni drugiego szybu, który na cześć wspólnika Donnersmarck nazwał szybem Eisenbahn (Kolejowy). W 1885 r. wydobyto rekordową w historii kopalni ilość węgla: 313 tys. ton, jednak z powodu generalnie niskiej rentowności już dwa lata później Donnersmarck sprzedał kopalnię Skarbowi Pruskiemu. Od tej chwili stanowiła ona własność państwową[6]. Została ona włączona jako pole południowe do państwowej kopalni „Królowa Luiza”.
W pierwszych latach XX w. na południe od kopalni „Guido” wybudowano nową kopalnię „Delbrück” („Delbrückgrube” – późniejsza kopalnia „Makoszowy”, obecnie „Sośnica-Makoszowy”), wydobywającą węgiel koksujący. Obok niej powstała koksownia. W 1904 r. dokonano podziemnego połączenia wyrobisk obu kopalń, a w 1912 r. kopalnię „Guido” formalnie włączono do kopalni „Delbrück”[1].
W 1922 roku, po podziale Śląska, kopalnia Guido wraz z kopalnią Delbrück pozostały po stronie niemieckiej, wchodząc w skład państwowego koncernu „Preussag”[6]. Po wyeksploatowaniu złóż węgla kopalnia „Guido” straciła na znaczeniu. W 1928 r. szyb Guido został unieruchomiony, a Kolejowy przestał pełnić funkcję szybu wydobywczego. Pozostał natomiast szybem zjazdowym dla załogi i materiałów (w sąsiedztwie powstał obszerny plac drzewny). Na poziomie 170 zostały natomiast zainstalowane urządzenia odwadniające, które wkrótce przejęły odwadnianie trzech kopalń: Bielszowice, Makoszowy i samej Guido. Po II wojnie światowej stała się nieczynnym rejonem kopalni Makoszowy, z którą była związana wyrobiskami wentylacyjnymi i drogami ucieczkowymi[7].
Kopalnia doświadczalna M-300 i skansenEdytuj
W 1967 roku zakład przekształcono w kopalnię doświadczalną M-300. W 1982 roku na terenie dawnej kopalni uruchomiono skansen, który działał do roku 1996. 26 lutego 1987 roku wpisano do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pod numerem rej. 1342/87 następujące elementy kopalni: szyb Kolejowy, budynek nadszybowy szybu Kolejowego z wieżą wyciągową, maszynownię szybu Kolejowego, szybik Guido oraz wyrobiska podziemne (poziom 170, poziom 320)[5]. W latach 90. XX wieku kopalnia doświadczalna należała do Gliwickiego Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG[7] 1 lipca 1996 roku kopalnia doświadczalna M-300 została postawiona w stan likwidacji[8], w wyniku której zlikwidowano te elementy, które nie naruszały zapisów rejestru zabytków[7]. W 1997 roku zmieniono formę likwidacji kopalni na przekształcenie jej w skansen, a 15 listopada 1999 roku majątek kopalni został przekazany Gliwickiej Spółce Węglowej[8]. W czerwcu 2007 roku wznowiono ruch turystyczny[9][1]. 30 grudnia 2014 roku dopisano ponadto wyrobiska podziemne (poziom 320, poziom 150) do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pod numerem rej. A/425/14[5].
CharakterystykaEdytuj
Guido to unikat na skalę światową, bowiem zachowane wyrobisko nie ma odpowiednika w innych ośrodkach muzealnych na świecie. Skansen tworzą korytarze na poziomach 170 i 320 metrów oraz zespół zabudowy powierzchniowej wraz z wyposażeniem technicznym. W kopalni można obejrzeć m.in. warstwową budowę geologiczną skał z objawami tektoniki. Zwiedzających oprowadza przewodnik.
Poziom 170
Ten poziom opowiada o pracy górników na przełomie XIX i XX wieku na obszarze Śląska, zagrożeniach na kopalni oraz o tradycjach górniczych (kaplica św. Barbary). Trasa na poziomie 170 jest uzupełnioną efektami multimedialnymi.
Poziom 320
Wyrobiska na tym poziomie są utrzymane w stanie jak najbardziej zbliżonym do pierwotnego, kiedy to górnicy po raz ostatni zakończyli pracę i opuścili kopalnię. Część komór na tym poziomie jest już wykorzystana na działalność usługową i restauracyjną, odbywają się tu liczne koncerty, spotkania i przedstawienia teatralne.
Poziom 355
Tzw. Poziom 355 został otwarty 4 lutego 2016, trasa przechodzi przez wyrobiska, które były w latach 1996–2014 zatamowane. Można zwiedzać albo podczas tzw. „szychty” – zwiedzający w górniczym ubraniu roboczym z przewodnikiem-górnikiem wykonują pewne prace górnicze, albo w trybie „mroki kopalni” – zwiedzający otrzymują lampy osobiste i zwiedzają tę trasę po ciemku.
TurystykaEdytuj
Po otwarciu poziomu 320 kopalnia składa się z dwóch poziomów o odmiennym charakterze ekspozycji. Na poziomie 170 metrów jest przedstawiona m.in. historia śląskiego górnictwa i metody wydobycia węgla z przełomu XIX i XX wieku. Na poziomie tym funkcjonuje też kaplica. W klimat epoki i charakterystykę pracy górników wprowadzają efekty audiowizualne (np. rozmowy górników, trzeszczenie stropów). Poziom 320 metrów ma, jak już opisano, charakter współczesnego górnictwa. Wycieczki oprowadzają przewodnicy w cenie biletu.
14 czerwca 2007 roku nastąpiło uroczyste otwarcie dla turystów poziomu 170 metrów w Zabytkowej Kopalni. 4 grudnia 2008 roku nastąpiło otwarcie poziomu 320.
GaleriaEdytuj
Szyb „Kolejowy” – zwożący zwiedzających
Pod ziemią – chodnik
Tama plombująca
Podziemny ołtarz św. Barbary i przewodnik
Mundur i wyposażenie w gablocie skansenu
Koło linowe szybu
Maszyny wyciągowe z początku XX stulecia
Najniżej położony punkt nadawczy poczty w Europie
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d e f g h MGW ↓.
- ↑ Jaros 1984 ↓, s. 49.
- ↑ Historia KOMAG-u. Lata '60. Instytut Techniki Górniczej KOMAG. [dostęp 2017-11-02].
- ↑ Jaros 1984 ↓, s. 73.
- ↑ a b c Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie. 2018-09-30. s. 125. [dostęp 2017-11-02].
- ↑ a b Barszczewska Krystyna, Srokosz Zygmunt: Skansen Górniczy „GUIDO” – perspektywy i szanse funkcjonowania, w: „Materiały Szkoły Eksploatacji Podziemnej 2002”, t. II, wyd. Polska Akademia Nauk i Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków 2002, s. 751–761, ISBN 83-87854-34-4.
- ↑ a b c Filipowicz 1999 ↓.
- ↑ a b KOMAG ↓.
- ↑ Kompania Węglowa SA – Informacje historyczne.
BibliografiaEdytuj
- Oskar Filipowicz. Ten pieroński zabytek. „Trybuna Śląska”, 1999-12-10. ISSN 01379356.
- Historia KOMAG-u. Lata '90. Instytut Techniki Górniczej KOMAG. [dostęp 2017-11-02].
- Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984. ISBN 83-00-00648-6.
- Historia kopalni Guido. Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. [dostęp 2017-11-02].