Zamek w Krośnie Odrzańskim
Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim – zamek w Krośnie Odrzańskim, zbudowany najprawdopodobniej na początku XIII w. w czasach księcia Henryka Brodatego (relikty muru w części północnej) w miejscu strategicznej przeprawy przez Odrę, usytuowany w północno-wschodniej części starego miasta. W XVI w. przebudowany w stylu renesansowym – skrzydło południowe (krużganki), pierwotnie otoczony fosą, w okresie nowożytnym także umocnieniami bastionowymi. Stan obecny – zamek czteroskrzydłowy, o kształcie nieregularnego czworoboku, częściowo w ruinie:
- skrzydło północne – prawdopodobnie najstarsze (relikty ściany gotyckiej o wątku wendyjskim)
- skrzydło zachodnie – częściowo odbudowane, budynek bramny z niską wieżą (izba muzealna)oraz budynek tzw. „wozowni”
- skrzydło południowe – renesansowe (krużganek)
- skrzydło wschodnie – najbardziej zniszczone
 nr rej. L-81/1-2/A z 25.02.1958 i 31.12.1998[1]
| |
 Budynek bramny (po renowacji) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Szkolna 1 |
| Ukończenie budowy |
XIII w. |
Plan budynku
| |
Położenie na mapie Krosna Odrzańskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego  | |
Położenie na mapie gminy Krosno Odrzańskie  | |
 52°02′52″N 15°06′02″E/52,047778 15,100556
| |
| Strona internetowa | |
2.jpg)
Ponadto bezpośrednio na wschód od zamku relikty umocnień szwedzkich z XVII w. i tzw. „domek ogrodnika”.
Historia edytuj
Już za panowania Henryka Brodatego zamek w Krośnie stał się ważną pograniczną warownią w systemie obronnym Dolnego Śląska, stając się jego ulubioną siedzibą.
Odegrał pewną rolę podczas wyprawy księcia przeciw Brandenburczykom oblegającym Lubusz w 1229 r. W 1238 r. zmarł w nim książę Henryk Brodaty. W czasie najazdu tatarskiego w 1241 schronienie na zamku znalazła Jadwiga Śląska. W miarę pogłębiania rozbicia dzielnicowego Polski, Krosno wraz z zamkiem pozostawało pod władaniem książąt z linii głogowskiej (z wyjątkiem krótkiej przynależności do dzielnicy księcia Henryka IV Prawego). W 1434 zostaje oblężony przez czeskich Husytów, którzy jednak nie zdobywają go i odstępują od szturmu po zapłaceniu przez księcia Henryka IX wysokiego okupu. Po śmierci księcia Henryka XI miasto i zamek przeszły pod władanie Brandenburgii i zostały oblężone przez księcia żagańskiego Jana II Szalonego, ale pozostały niezdobyte do końca wojny.
W XVI w. zamek stał się siedzibą wdów po zmarłych elektorach brandenburskich. Za księżnej Katarzyny Brunszwickiej nastąpiła przebudowa zamku w stylu renesansowym. Kolejne zniszczenia przyniosła wojna trzydziestoletnia (1618-1648). Zamek został zajęty przez Szwedów, którzy okupowali Krosno z przerwami w latach 1631-1644 i wzmocnili istniejące dotychczas umocnienia, budując wieniec bastionów wokół zamku i miasta. Po raz kolejny zamek został zniszczony i obrabowany przez wkraczające do Krosna po zwycięskiej bitwie pod Kijami oddziały rosyjskie. Pod koniec XVIII w. oraz w wieku XIX. znaczenie zamku znacznie zmalało – przestał być rezydencją księżnych-wdów, a zmniejszyło się także jego znaczenie militarne. Jednakże największe zniszczenia przyniosła zamkowi II wojna światowa i zniszczenia dokonane przez oddziały sowieckie palące miasto.
Pod koniec XX w.[kiedy?] obiekt poddany został systematycznej odbudowie i renowacji. W 2008 roku zakończono rewitalizację części skrzydła południowego i kaplicy (wozowni) w skrzydle zachodnim. [2]
Znane osoby zamieszkałe na zamku edytuj
 |
Ta sekcja wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru. |
Zamek obecnie edytuj
 |
Ten artykuł od 2019-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Obecnie na zamku działa instytucja kulturalna pod nazwą Centrum Artystyczno-Kulturalne „Zamek”. Placówka znajduje się na Lubuskim Szlaku Wina i Miodu[4] i Polskim Szlaku Krzyżowców[5]. W budynku bramnym zamku znajduje się punkt informacji turystycznej. Obiekt można zwiedzać. Zobaczyć można m.in.: izbę regionalną ze zbiorami historycznymi, piwniczkę winiarsko-miodową, dawną kaplicę zamkową oraz lapidarium płyt nagrobnych i elementów z dawnego cmentarza. Z dziedzińca można obserwować renesansowe krużganki oraz nieodrestaurowane dotąd pozostałe fragmenty murów zamku[3]. CAK Zamek organizuje wiele imprez plenerowych nawiązujących do historii Krosna Odrzańskiego. Organizowane są również rekonstrukcje turnieju rycerskiego [6].
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo lubuskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2012-12-10].
- ↑ AMB SOFTWARE, Zamek Książęcy W Krośnie Odrzańskim [online], Ziemia Lubuska [dostęp 2023-03-17] (pol.).
- ↑ a b Centrum Artystyczno Kulturalne Zamek w Krośnie Odrzańskim – Zamek w Krośnie Odrzańskim [online] [dostęp 2020-10-30] (pol.).
- ↑ Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim. | Lubuski Szlak Wina i Miodu [online], www.szlakwinaimiodu.pl [dostęp 2020-10-30].
- ↑ Polski Szlak Krzyżowców - atrakcja turystyczna Polski [online], www.facebook.com [dostęp 2020-10-30] (pol.).
- ↑ XII Turniej Rycerski – Centrum Artystyczno Kulturalne Zamek w Krośnie Odrzańskim [online] [dostęp 2023-03-17] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Barbara Bielinis-Kopeć, Prace zabezpieczające i remontowo-konserwatorskie w zamku w Krośnie Odrzańskim. Adaptacja zabytki na cele muzealne i kulturalne. W: Lubuskie Materiały Konserwatorskie 2006-2007, tom 4, Zielona Góra 2007.