Zasłonak gniadofioletowy
Zasłonak gniadofioletowy (Calonarius rufo-olivaceus (Pers.) Niskanen & Liimat.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak gniadofioletowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Calonarius rufo-olivaceus (Pers.) Niskanen & Liimat. Fungal Diversity: 10.1007/s13225-022-00499-9, [47] (2022) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Calonarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1801 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus rufo-olivaceus. Obecną nazwę nadali mu Tuula Niskanen i Kare Liimatainen w 2022 r.[1]
- Agaricus rufo-olivaceus Pers. 1801
- Cortinarius rufo-olivaceus (Pers.) Zawadzki 1835
- Cortinarius rufo-olivaceus f. pallidus (M.M. Moser) Nespiak 1975
- Cortinarius rufo-olivaceus (Pers.) Fr. 1838 f. rufo-olivaceus
- Cortinarius rufo-olivaceus var. pallidus (M.M. Moser) Quadr. 1985
- Cortinarius rufo-olivaceus (Pers.) Fr. 1838 var. rufo-olivaceus
- Cortinarius rufo-olivaceus var. vinosus Moënne-Locc. & Reumaux 1990
- Cortinarius testaceus Cooke 1891
- Cortinarius vinosus Cooke 1883
- Myxacium rufo-olivaceum (Pers.) P. Kumm. 1871
- Phlegmacium rufo-olivaceum (Pers.) Wünsche 1877
- Phlegmacium rufo-olivaceum var. pallidum M.M. Moser 1960
- Phlegmacium rufo-olivaceum (Pers.) Wünsche 1877 var. rufo-olivaceum[2]
Nazwę polską nadał Andrzej Nespiak w 1975 r.[3] Jest niespójna z aktualną nazwą naukową[1].
Morfologia edytuj
Średnica 6–12 cm, za młodu łukowaty z podwiniętym brzegiem, potem płaski i nadal z podwiniętym brzegiem. W stanie suchym powierzchnia błyszcząca, na środku czerwona, przy brzegu przez długi czas fioletowa, w stanie wilgotnym śliska. U starszych okazów powierzchnia brudnobrązowoczerwona z oliwkowym odcieniem[4].
Przyrośnięte i wykrojone przy trzonie, gęste, cienkie, początkowo zielonkawożółte, potem szarooliwkowe, rdzawooliwkowe, w końcu rdzawobrązowe[4].
Wysokość 5–11 cm, grubość do 2 cm, walcowaty, pełny, w podstawie z bulwą o szerokości do 3 cm. Powierzchnia purpurowo włóknista, górą fioletowa, dołem purpurowoczerwona[4].
U młodych owocników oliwkowozielony, u starszych winnoczerwony, pod skórką kapelusza fioletowy. Smak kwaśno-gorzkawy, zapach słaby, grzybowy[4].
W kształcie cytryny o rozmiarach 10,7–12,9 × 5,6–7,3 μm, brodawkowate, stosunek długości do szerokości 1,8[5].
- Gatunki podobne
- zasłonak anyżkowy (Cortinarius odorifer). Rośnie pod drzewami iglastymi i ma miąższ żółtawy z zielonkawym odcieniem[5].
- zasłonak miedzianogłowy (Cortinarius orichalceus). Rośnie tylko w górach, pod drzewami iglastymi i ma trzon i blaszki żółtawe[5].
- Cortinarius cupreorufus[4], Cortinarius xanthophyllus, Cortinarius splendificus[5]. Te gatunki jednak nie rosną w Polsce.
Występowanie i siedlisko edytuj
Znane są jego stanowiska tylko w niektórych krajach Europy i w prowincji Kolumbia Brytyjska w Kanadzie[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 1 stanowisko (Władysław Wojewoda, 1974 r., Ojcowski Park Narodowy)[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7].
Grzyb mikoryzowy[3]. Rośnie w cieplejszych regionach na ziemi, głównie na podłożu wapiennym w lasach liściastych pod dębami i bukami[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2023-01-15] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-01-15] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d Cortinarius rufo-olivaceus [online] [dostęp 2018-01-19].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2018-01-17].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.