Zespół pałacowy w Starnicach
Zespół pałacowy w Starnicach – pałac w Starnicach w gminie Dębnica Kaszubska w województwie pomorskim z XVIII wieku lub pierwszej połowy następnego stulecia wraz z parkiem[1][2].
 nr rej. A-154/565 z 15.02.1966
| |
.jpg) Pałac w Starnicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Kondygnacje |
2 |
| Rozpoczęcie budowy |
XVIII wiek lub 1. poł. XIX wieku |
| Ważniejsze przebudowy |
lata 50. XIX wieku |
Położenie na mapie gminy Dębnica Kaszubska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu słupskiego  | |
 54°23′11,6″N 17°14′18,7″E/54,386556 17,238528
| |
Zespół parkowo-pałacowy w Starnicach został wpisany do rejestru zabytków przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Koszalinie 15 maja 1966. W dawnym rejestrze zabytków województwa słupskiego po zmianach administracyjnych w 1975 znalazł się pod numerem ewidencyjnym A-154. Po reformie podziału administracyjnego w 1999 roku pałac i park znalazły się w wykazie zabytków nieruchomych Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku pod numerem ewidencyjnym A-404 jako zespół dworsko-parkowy[3].
Zespół ten jest jednym z trzech założeń pałacowo-parkowych w gminie Dębnica Kaszubska wpisanych do rejestru zabytków. Dwa pozostałe znajdują się w Motarzynie i Krzywaniu[1].
Historia edytuj
.jpg)
Dokładna data powstania pałacu nie jest znana. Według niektórych źródeł murowany budynek powstał w XVIII wieku[2], według innych momentu jego wzniesienia należy upatrywać w pierwszej połowie 19. stulecia[1]. W latach 50. XIX wieku ówczesny właściciel majątku Friedrich von Gottberg przebudował budynek. Wzniesiono drugie piętro, które przykryto niemalże prostym dachem. Do ściany frontowej dobudowano portyk z czterema kolumnami. Po śmierci Friedricha w 1869 dobra starnickie przeszły w ręce jego syna Rudolfa. Ten władał majątkiem do 1882. Ostatnim przedwojennym właścicielem pałacu była w drugiej połowie lat 30. XX wieku Margarethe von Gottberg, która odziedziczyła ziemie po swoim mężu, także Rudolfie[4].
Architektura edytuj
Pałac jest budynkiem dwukondygnacyjnym, o 9-osiowej elewacji. Fasada budynku wzbogacona jest pozornym ryzalitem o trzech osiach. Przed nim wzniesiono niski portyk o czterech kolumnach nakryty niskim, trójkątnym przyczółkiem[5]. Ryzalit wieńczy trójkątny tympanon, w którym umieszczono herb rodu von Gottberg. W XIX wieku do pałacu dobudowano niższą oficynę. Stan budynku pod względem zachowania konstrukcji i detali architektonicznych określa jako niszczejący bądź zniszczony[4][6].
Park edytuj
Park przy pałacu został założony w stylu krajobrazowym. Fragment w bezpośrednim sąsiedztwie budynku powstał w pierwszej połowie XIX wieku, część leśna zaś w drugiej jego połowie. Łącznie zajmuje powierzchnię około 3,5 ha. Część przypałacowa charakteryzuje się znacznym stopniem zniszczenia. Od frontu budynku wyróżnia się okrągły klomb z krótko przyciętymi świerkami pospolitymi oraz z karaganą syberyjską. Po obu stronach pałacu rośnie po jednej lipie drobnolistnej oraz po jednym krzewie głogu pośredniego odmiany pełnokwiatowej różowej. Przy ogrodzeniu, wzdłuż prawego skrzydła pałacu, pnie się w górę sześć, ułożonych w szereg świerków pospolitych. Tam też występuje licznie reprezentowany lepiężnik różowy[4].
Za budynkiem 18 lip drobnolistnych, o różnym obwodzie pni – od 170 do 410 cm, tworzy parkową aleję, łączącą część ogrodową z częścią o charakterze leśnym. Gatunkiem dominującym wśród drzew tego fragmentu parku jest świerk pospolity. Rzadziej występują dąb szypułkowy, klon zwyczajny, brzoza brodawkowata, nielicznie także wiąz pospolity, grab pospolity i klon jawor. Obok lipowej alei położony jest staw o powierzchni około 20 a, którego brzegi porastają m.in. manna mielec, tatarak zwyczajny oraz ponikło błotne[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 września 2019 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2020-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-29)]. (pol.).
- ↑ a b Świetlicka A., Wisławska E.: Słownik historyczny miast i wsi województwa słupskiego. Przewodnik bibliograficzny. Słupsk: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. Okręg słupski, 1998, s. 215. ISBN 83-910269-2-2.
- ↑ Wykaz rejestru zabytków nieruchomych woj. pomorskiego – stan na 16-01-2020 r.. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Gdańsku. [dostęp 2020-01-21]. (pol.).
- ↑ a b c d Mariola Truchan, Zbigniew Sobisz: Parki wiejskie w południowej części Wysoczyzny Damnickiej. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej, 2006, seria: Słupskie Prace Biologiczne 3.
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 268, ISBN 978-83-7495-133-3.
- ↑ Pałac Starnice. Dwory i Pałace Pomorza. [dostęp 2020-01-21]. (pol.).